Content
Nawożenie upraw
Pszenica jara
76312 wyświetleń
Lepiej znosi chłody niż nadmierne temperatury, zwłaszcza w fazie strzelania w źdźbło
Charakterystyka ogólna
Pszenica jara jest zbożem o dużych wymaganiach wodnych i reaguje spadkiem plonu w latach o mniejszej ilości opadów, szczególnie na glebach lżejszych. Największe wymagania wodne (okres krytyczny) występują od fazy krzewienia, poprzez fazę strzelania w źdźbło i kłoszenie. Niedobór wody w tych fazach powoduje spadek plonu. Słabo rozwinięty system korzeniowy przyczynia się do tego, że roślina jest mało odporna na suszę. Nadmiar wody w okresie formowania i dojrzewania ziarna sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.
Pszenica jara nie ma dużych wymagań cieplnych podczas całego okresu wegetacji. Kiełkuje w temperaturze 1-3ºC, ale w wyższych temperaturach wschody są szybsze i równomierniejsze. Wytrzymuje przymrozki do -6ºC. Lepiej znosi chłody niż nadmierne temperatury, zwłaszcza w fazie strzelania w źdźbło.
Pszenica jara nie ma dużych wymagań cieplnych podczas całego okresu wegetacji. Kiełkuje w temperaturze 1-3ºC, ale w wyższych temperaturach wschody są szybsze i równomierniejsze. Wytrzymuje przymrozki do -6ºC. Lepiej znosi chłody niż nadmierne temperatury, zwłaszcza w fazie strzelania w źdźbło.
Wymagania glebowe
Pszenicę jarą uprawia się na najlepszych glebach, o dużych zdolnościach do magazynowania wody. Zboże to zaleca się uprawiać na glebach kompleksów pszennego bardzo dobrego i dobrego (klasa I do IIIb), żytniego bardzo dobrego (klasa IIIa i IIIb), pszennego górskiego i zbożowego górskiego oraz zbożowo-pastewnego mocnego. Na słabszych glebach, na przykład kompleksu żytniego dobrego (klasa IVa i IVb) należy zwrócić większą uwagę na dobór odmiany, a glebę utrzymywać w wysokiej kulturze. Na słabszych glebach nie powinno się stosować zbyt dużo uproszczeń i zbyt oszczędnych technologii.
Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 6,0; do 6,8), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Pszenica nie lubi gleb nadmiernie wilgotnych wiosną, co opóźnia wiosenne uprawki i siew.
Wiosną jak najbardziej należy ograniczyć uprawki, by zminimalizować straty wody i zniszczyć kiełkujące chwasty. Wyrównać pole włóką lub broną, zastosować przedsiewnie nawozy i przykryć je broną z wałem strunowym. Wysiew ziarna zalecany jest możliwie jak najwcześniej, bo pszenica jest rośliną dnia długiego i im wcześniej jest zasiana, tym dłuższy ma okres wzrostu wegetatywnego (do kwitnienia), czyli lepiej się ukorzeni i rozkrzewi, co przekłada się na poziom plonowania.
Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 6,0; do 6,8), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Pszenica nie lubi gleb nadmiernie wilgotnych wiosną, co opóźnia wiosenne uprawki i siew.
Wiosną jak najbardziej należy ograniczyć uprawki, by zminimalizować straty wody i zniszczyć kiełkujące chwasty. Wyrównać pole włóką lub broną, zastosować przedsiewnie nawozy i przykryć je broną z wałem strunowym. Wysiew ziarna zalecany jest możliwie jak najwcześniej, bo pszenica jest rośliną dnia długiego i im wcześniej jest zasiana, tym dłuższy ma okres wzrostu wegetatywnego (do kwitnienia), czyli lepiej się ukorzeni i rozkrzewi, co przekłada się na poziom plonowania.
Wymagania pokarmowe
Pszenica jara słabo pobiera składniki pokarmowe i wodę z gleby. Z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 28-30 kg azotu (N), 12 kg fosforu (P2O5), 22 kg potasu (K2O), 6 kg wapnia (CaO), 4 kg magnezu (MgO), 3,5 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 9 kg oraz 5,5 g boru (B), 8,5 g miedzi (Cu), 360 g żelaza (Fe), 110 g manganu (Mn), 0,7 g molibdenu (Mo) i 70 g cynku (Zn). Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór miedzi i manganu. Niedobór manganu występuje najczęściej w glebie świeżo wapnowanej oraz przy pH gleby powyżej 6,5.
Nawożenie
Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, zaleca się stosować wapno węglanowe lub tlenkowe na ścierń, następnie wymieszać je kultywatorem lub wykonać podorywkę i natychmiast zabronować. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez, poleca się stosować wapno magnezowe, nawet niewielkie ilości - 300-600 kg/ha dolomitu. Ze względu na słaby system korzeniowy i małą zdolność pobierania trudniej dostępnych składników pokarmowych z gleby, a także krótki okres wegetacji, nawożenie pszenicy jarej musi być bardzo dokładnie zbilansowane.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10-20 cm warstwą gleby. Nawozy kompleksowe najlepiej stosować pod orkę - jesienią lub pod wiosenne uprawki przedsiewne, 7-14 dni przed siewem zboża. Dawki nawozów, w zależności od zasobności gleby i przewidywanego plonu, przedstawiono w tabeli.
Zalecane dawki nawozów kompleksowych do przedsiewnego nawożenia pszenicy jarej w kg/ha*
| Nawóz [N:P2O5:K2O:(MgO:SO3)] | Zasobność gleby w fosfor i potas | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| bardzo niska i niska | średnia1 | wysoka i bardzo wysoka | ||||
| Przewidywany plon ziarna w t/ha | 3,0 | 4,0 | 3,5 | 5,0 | 4,5 | 6,0 |
| POLIFOSKA 4 [4:12:32:(2:9)] | 300 | 400 | 260 | 375 | 225 | 300 |
| POLIFOSKA 5 [5:15:30:(2:7)] | 240 | 320 | 210 | 300 | 180 | 240 |
| POLIFOSKA 6 [6:20:30:(7)] | 180 | 240 | 160 | 250 | 135 | 180 |
| POLIFOSKA 8 [8:24:24:(9)] | 150 | 200 | 130 | 190 | 110 | 150 |
| POLIFOSKA M-MAKS [5:16:24:(4:7)] | 225 | 300 | 200 | 280 | 170 | 225 |
| POLIDAP Light [14:34:(17)] + sól potasowa 60 | 105 +110 | 140 +145 | 95 +95 | 130 +130 | 80 +60 | 105 +80 |
| POLIDAP [18:46:(5)] +sól potasowa 60 | 75 +110 | 105 +145 | 70 +95 | 100 +130 | 60 +60 | 80 +80 |
* - przewidując plon 3,5 t ziarna z hektara należy stosować dawki podane w tabeli, na przykład na glebie o średniej zasobności zastosować 210 kg/ha POLIFOSKI 5, a przy plonie 5 t ziarna - 300 kg/ha POLIFOSKI 5; 1 - jeżeli nie jest znana zasobność gleby, zaleca się stosować dawki jak dla średniej zasobności, do czasu wykonania analizy gleby.
Zalecane dawki są bardzo oszczędne (minimalne), ale wysoce efektywne, a stosowanie mniejszego nawożenia powoduje znaczne obniżenie plonów.
Ważny wybór nawozu
W przypadku zbioru słomy w uprawie „zboże po zbożu” nawóz kompleksowy powinien charakteryzować się szerszym stosunkiem fosforu do potasu (P:K), czyli co najmniej 1:1,5, a więc przemiennie w latach zaleca się stosować nawozy o stosunku P:K-1:1,5 (POLIFOSKA 6, POLIFOSKA M-MAKS) i o szerszym stosunku: POLIFOSKA 4 (P:K-1:2,7), POLIFOSKA 5 (P:K-1:2).
W przypadku przyorywania słomy (która jest bogatym źródłem potasu) w uprawie „zboże po zbożu” stosowany nawóz kompleksowy powinien charakteryzować się węższym stosunkiem P:K, czyli 1:1 do 1:1,5, to znaczy przemiennie w latach należy stosować nawóz o stosunku P:K-1:1 (POLIFOSKA 8) z nawozami o stosunku P:K-1:1,5 (POLIFOSKA 6, POLIFOSKA M-MAKS).
W przypadku przyorywania słomy (która jest bogatym źródłem potasu) w uprawie „zboże po zbożu” stosowany nawóz kompleksowy powinien charakteryzować się węższym stosunkiem P:K, czyli 1:1 do 1:1,5, to znaczy przemiennie w latach należy stosować nawóz o stosunku P:K-1:1 (POLIFOSKA 8) z nawozami o stosunku P:K-1:1,5 (POLIFOSKA 6, POLIFOSKA M-MAKS).
Nawożenie azotem
Azot zaleca się stosować w dawce 20-30 kg na każdą przewidywaną tonę ziarna. Przewidując plon 5 ton zaleca się stosować 100-150 kg N/ha. Pamiętać należy o tym, że zboża pobierają najwięcej, bo ponad 70% azotu od fazy krzewienia do fazy rozpoczęcia kłoszenia, a nawozy azotowe są bardzo „ruchliwe” w glebie, stąd dawki azotu należy stosować doglebowo w 2-3 terminach. Nie powinno stosować się jednorazowo więcej niż 60 kg/ha azotu. Pszenicę jarą zaleca się nawozić wiosną dawką 100-150 kg/ha azotu. Najlepiej stosować azot wiosną w 2-3 terminach:
- 1 termin - 7-14 dni przed siewem zboża w ilości 50-60 kg N/ha,
- 2 termin - na początku strzelania w źdźbło (wyczuwalne pierwsze kolanko) w ilości 40-60 kg N/ha azotu,
- 3 termin - na początku kłoszenia w ilości 30-50 kg N/ha, przy dawkach powyżej 100 kg N/ha i gdy stosowano skracanie słomy.
Taki podział dawki azotu zwiększa plon i zawartość glutenu w ziarnie. Można stosować dwie dawki azotu doglebowo, a trzecią planowaną dawkę zastosować w formie oprysków. Wyższe dawki azotu mogą prowadzić do wylegania zboża, dlatego intensywna uprawa pszenicy jarej wymaga co najmniej jednokrotnego skracania, w końcu fazy krzewienia.
Zalecane dawki nawozów azotowych do nawożenia pszenicy jarej w kg/ha*
| Termin i forma nawozu | Potrzeby nawożenia azotem | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| duże i bardzo duże | średnie1 | bardzo małe i małe | ||||
| Przewidywany plon ziarna w t/ha Przedsiewnie na przyorywaną słomę - MOCZNIK | 3,0 | 4,0 | 3,5 | 5,0 | 4,5 | 6,0 |
| 60-90 | ||||||
| N-1 wiosną przedsiewnie: ZAKSAN lub RMS 28 albo SALETRZAK, SALMAG | 130 160 | 206 20 | 140 170 | 220 270 | 120 145 | 170 207 |
| N-2 druga dawka (faza30-37): ZAKSAN lub MOCZNIK | 120 87 | 150 110 | 120 87 | 150 110 | 120 87 | 150 110 |
* - w zależności od przewidywanego plonu zalecane nawożenie azotem, na przykład plon ziarna pszenicy 5 t z ha na glebie o średnich potrzebach nawożenia azotem: przed przyoraniem słomy przedplonu, gdy uprawiana jest po zbożu, należy zastosować 60-90 kg MOCZNIKA/ha, wiosną przedsiewnie (marzec) 220 kg ZAKSAN® lub 270 kg SALETRZAKU, SALMAGU, albo RSM, natomiast drugą dawkę (N-2) pogłównie - 150 kg ZAKSAN® lub 110 kg/ha MOCZNIKA; 1 - jeżeli występują problemy z oceną potrzeb nawożenia azotem zaleca się dawki w wysokości jak dla średnich potrzeb nawożenia.
W rejonach, gdzie często występują wiosenne niedobory wody wskazane jest zastosowanie dużej (70% planowanej) dawki przedsiewnie w formie MOCZNIKA. MOCZNIK zabezpiecza roślinom azot w początkowym okresie ich wzrostu, gdy jest dobrze wilgotna gleba i umożliwia jednocześnie prawidłowy rozwój korzeni, co powoduje, że rośliny lepiej zniosą późniejsze niedobory wody, a jednocześnie są dobrze odżywione azotem na czas braków wody w glebie.
Przedsiewnie zaleca się stosować pod zboża jare ZAKSAN®, SALETRZAK, SALMAG, RSM lub MOCZNIK. W późniejszych terminach (pogłównie) wysiewać ZAKSAN® lub MOCZNIK.
Dokarmianie dolistne
Dokarmianie dolistne MOCZNIKIEM można stosować przy wykonywaniu praktycznie wszystkich zabiegów ochrony zbóż (na choroby grzybowe i szkodniki), gdy dozwolone jest mieszanie pestycydu z MOCZNIKIEM. Najlepiej wykonać co najmniej dwukrotne dokarmianie zbóż, pierwszy oprysk należy wykonać w końcu fazy krzewienia (15% roztwór MOCZNIKA + nawóz z miedzią, manganem, molibdenem i borem), a drugi oprysk w końcu fazy strzelania w źdźbło, stosując 5-6% roztwór MOCZNIKA + nawóz dolistny z manganem i borem. Koniec fazy krzewienia lub początek strzelania w źdźbło to najważniejszy termin stosowania większości mikroskładników, które mają duży wpływ na przemiany azotu w roślinie i jakość ziarna, co jest niezmiernie ważne w warunkach intensywnego nawożenia azotem na glebach świeżo wapnowanych i o uregulowanym odczynie o pH powyżej 6,5. Dobre wyniki uzyskuje się również stosując dolistnie MOCZNIK (+ mangan i zawsze tylko do 50 g/ha boru) w fazie kłoszenia - dawka jakościowa, szczególnie skuteczna w suche lata. Przyorując słomę pszenicy jarej, pozostaje w glebie średnio na każdą 1 tonę ziarna 8,5 kg azotu (N), 3,5 kg fosforu (P2O5) i 16,5 kg potasu (K2O), czyli przy plonie 5 t ziarna, z przyoraną słomą wprowadza się do gleby średnio: 42,5 kg azotu, 15,5 kg fosforu i 82,5 kg potasu. Przyorując słomę, by przyspieszyć jej rozkład w glebie należy zastosować azot w ilości 6-8 kg na 1 tonę słomy, czyli zaleca się stosować 38-45 kg N/ha, a więc najlepiej od 80 do 100 kg/ha MOCZNIKA. MOCZNIK powinno się stosować zawsze przed przyoraniem słomy, szczególnie gdy po pszenicy jarej będzie uprawiana roślina ozima.
Wpływ nawożenia na jakość
Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność pszenicy jarej na choroby, niedobory wody i wyleganie. Decyduje również o lepszym wypełnieniu ziarna i równomiernym dojrzewaniu. Największy wpływ na jakość ziarna wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka ogółem i glutenu w ziarnie, a więc polepszają się także właściwości przemiałowe i wypiekowe ziarna. Nadmierne nawożenie azotem sprzyja rozwojowi wielu chorób i szkodników.
Sprawdź optymalne terminy stosowania nawozów - interaktywny haromonogram nawożenia
Udostępnij
Ekspert nawozy.eu
Masz pytanie dotyczące tego artykułu? Szukasz porady?
nawozy.eu polecają
charakterystyka ogólna, wymagania glebowe i pokarmowe, wybór nawozu, pogoda, notowania
Unijna produkcja rzepaku
W minionym roku niesprzyjające warunki pogodowe w Unii Europejskiej wpłynęły na obniżkę zbiorów rzepaku.
Jeleń
niedziela, 26 Styczeń 2020
1°C
0°C
min
min
2°C
max
max
Co się dzieje z fosforem w glebie?
dr hab. Marzena S. BrodowskaZwiązki fosforu występujące w nawozach są najczęściej (z wyjątkiem mączek fosforytowych i mączek kostnych) dobrze rozpuszczalne w wodzie, a więc dobrze przyswajalne dla roślin.