Content
Porady ekspertów
Gleba, Rośliny, Z kraju
Jak zwiększyć efektywność wykorzystania azotu przez rośliny?
2020-03-10
925 wyświetleń 
dodaj
do ulubionych
do ulubionych
usuń
z ulubionych
z ulubionych
Kluczowym warunkiem pozwalającym na zwiększenie wykorzystania azotu przez rośliny jest stosowanie efektywnego systemu zarządzania tym składnikiem.
Azot (N) jest podstawowym składnikiem plonotwórczym występującym w tzw. liebiegowskim minimum i to on w pierwszej kolejności limituje produkcję roślinną. Jako składnik związków konstytucyjnych, nośników energii, informacji genetycznej, a także związków regulujących metabolizm decyduje o szybkości wzrostu, wielkości i jakości masy wyprodukowanej przez rośliny. Jednocześnie należy do składników, które w nadmiarze są szczególnie niebezpieczne dla środowiska.
Wykorzystanie azotu z nawozów mineralnych stosowanych w doświadczeniach polowych mieści się zazwyczaj w granicach 45-65%, podczas gdy w gospodarstwach rolników często nie przekracza 40%. Pozostała część podlega stratom do wód i atmosfery oraz immobilizacji przez mikroorganizmy glebowe.
Podstawowym warunkiem pozwalającym na zwiększenie wykorzystania azotu przez rośliny jest stosowanie efektywnego systemu gospodarki azotem nawozowym, uwzględniającego przede wszystkim:
- odpowiednio zastosowany nawóz azotowy
- właściwy gatunek/odmianę rośliny
- ochronę roślin przed chwastami, patogenami i szkodnikami
- kontrolowanie pH oraz stanu zasobności gleby w składniki pokarmowe, co warunkuje pobieranie i przetwarzanie azotu w plon oraz kształtuje wykorzystanie dostępnych zasobów wody i N (tabela 1).
Tabela 1. Wybrane czynniki warunkujące efektywność wykorzystania azotu przez rośliny z nawozów mineralnych.
| Czynnik | Charakterystyka |
|---|---|
| Odpowiednio zastosowany nawóz azotowy | Azot efektywnie oddziałuje na plon, jeśli zsynchronizujemy uwalnianie dostępnych jego form z dynamiką pobierania, a tym samym zapewnimy optymalne zaopatrzenie roślin w N w krytycznych fazach formowania plonu. Stosowanie azotu niedostosowane do potrzeb nawozowych agroekosystemów przyczynia się do pogorszenia jakości i wielkości plonów, obniża efektywność jego wykorzystania i nasila straty. Stąd kluczowym czynnikiem jest postępowanie zgodnie z zasadą tzw. 4R (Right fertilizer source at the Right rate, at the Right time and in the Right place), tj. właściwa forma nawozu zastosowana we właściwej dawce, we właściwym czasie i właściwie umiejscowiona. |
| Właściwie dobrany gatunek/odmiana rośliny | Każda roślina posiada genetycznie uwarunkowany potencjał plonowania, a szybkość gromadzenia azotu w krytycznych fazach formowania plonu określa stopień jego realizacji. Rośliny uprawne różnią się nie tylko wymaganiami pokarmowymi, ale również zróżnicowanym zapotrzebowaniem na powietrze i zdolnością do pokonywania barier mechanicznych. Poprzez dobór roślin w zmianowaniu możemy aktywnie kształtować zasoby glebowe w sposób pozwalający na uzyskiwanie ekonomicznie opłacalnych plonów. |
| Ochrona przed chwastami, patogenami i szkodnikami | Chwasty łatwo aklimatyzujące się do niekorzystnych warunków wzrostu, oddziałujące allelopatycznie i tworzące zbiorowiska wielogatunkowe stanowią konkurencję dla roślin uprawnych w stosunku do wody, światła oraz składników pokarmowych, szczególnie tych bardziej labilnych jak N, w fazach formowania plonu. Choroby i szkodniki, oprócz chwastów, należą do grupy biologicznych czynników ograniczających wzrost i plonowanie roślin. Przy czym wyraźnie korzystniejszy efekt plonotwórczy azotu można otrzymać, gdy w pierwszej kolejności chronimy organy absorpcji składników pokarmowych (korzenie) oraz zapewnimy dostateczne zaopatrzenie roślin w składniki zwiększające szybkość przemian azotu w białka (K, Mg, S) czy mechaniczną odporność na infekcję i/lub atak szkodników (Ca, B, Cu). |
| Dostępność wody w glebie | Woda stanowi naturalny nośnik azotu z gleby do rośliny, a ze względu na fakt, że produkcja roślinna zazwyczaj przebiega w warunkach ograniczonej jej dostępności w krytycznych fazach formowania się plonu, istotnie limituje realizację potencjału plonotwórczego roślin uprawnych. Szczególnie susze występujące podczas wiosennego i wczesnoletniego okresu wegetacji silnie hamują wzrost roślin, co skutkuje redukcją plonowania. Nie należy przy tym zapominać, że procesy fizjologiczne roślin przebiegają w miarę sprawnie podczas stresu wodnego, gdy są dobrze zaopatrzone w składniki pokarmowe przed i w trakcie działania czynnika stresowego. |
| Regulacja pH | Obniżenie wartości pH gleby poniżej poziomu optymalnego dla azotu (pH 6-8) prowadzi do szybkiego spadku jego efektywności plonotwórczej. Przy pH < 4,8 występują zakłócenia w jego pobieraniu i znaczne ograniczenie efektywności nawożenia. Nasilają się również straty N. Obserwowany przyrost plonów pod wpływem aplikacji wapna nawozowego jest w głównej mierze wynikiem poprawy systemu korzeniowego oraz polepszenia właściwości środowiska wzrostu roślin (właściwości fizycznych, fizykochemicznych i biologicznych), co przyczynia się do lepszego wykorzystania składników |
Literatura:
1. Filipek T., Badora A., Lipiński W., Brodowska M. S., Domańska J., Harasim P., Kozłowska–Strawska J., Skowron P., Skowrońska M., Tkaczyk P. 2015. Zakwaszenie i wapnowanie gleb. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA, Warszawa.
2. Grzebisz W. 2008. Nawożenie roślin uprawnych, t. 1 i 2. Podstawy nawożenia, Nawozy i systemy nawożenia, PWRiL, Poznań.
Nutrient Management Handbook. 2016. IFA, WFO and GACSA.
3. Skowrońska M., Filipek T. 2017. Możliwości ograniczenia emisji N2O z gleb nawożonych azotem mineralnym. W: Krajowe wyniki prac badawczych oraz działań szacowania oddziaływań w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatu w sektorze rolnictwa, Opracowanie monograficzne. Monografia wykonana pod redakcją/J. Walczaka, W. Krawczyka, Kraków, Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, 48-67.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Nie był pomocny
Był średnio pomocny
Był pomocny
Był bardzo pomocny
Tagi
Udostępnij
Ekspert nawozy.eu
Masz pytanie dotyczące tego artykułu? Szukasz porady?
Podobne
Jak efektywnie zarządzać zasobnością gleby?
dr Piotr OchalZasobność gleby jest to sumaryczna zawartość w glebie przyswajalnych dla roślin składników pokarmowych.
Gleba
Gospodarowanie wodą na obszarach wiejskich
dr hab. Monika SkowrońskaZasoby wodne Polski, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, są trzykrotnie mniejsze niż wynosi średnia europejska.
Gleba
Znaczenie materii organicznej w glebie
dr Piotr OchalIlość oraz intensywność opadów atmosferycznych w ostatnich latach jest zbyt niska oraz niestabilna w okresie wegetacji.
Gleba
Wapnowanie gleb to obecnie konieczność!
dr hab. Monika TabakOdczyn gleby jest parametrem wpływającym na przebieg wielu zachodzących w niej procesów. Wraz ze zwiększaniem zakwaszenia zmniejsza się dostępność składników pokarmowych w glebie (np.: fosforu, wapnia, magnezu)
Gleba
Wyszukiwarka porad
Najchętniej czytane
Kategorie
NEWSY
Cena rzepaku niższa o 0,7%
W dniach od 24 do 31 maja 2020 roku cena rzepaku zmniejszyła się o 12 zł/t. Odnotowano spadek cen śruty rzepakowej i wzrost cen oleju rzepakowego rafinowanego.
Niskie plony wiśni
Według analityków EastFruit, zbiór wiśni w Polsce rozpocznie się w ciągu około 2 tygodni.
Włochy uzyskują dostęp do tajwańskiego rynku jabłek
Włochy są trzecim największym eksporterem jabłek na świecie, przy czym w 2019 r. wyeksportowały 928 tys. ton tych owoców.
Rekordowo wysoka produkcja kukurydzy na świecie
Globalna prognoza dla kukurydzy w sezonie 2020/2021 odnosi się do rekordowo wysokiej produkcji tego zboża.
nawozy.eu polecają
charakterystyka ogólna, wymagania glebowe i pokarmowe, wybór nawozu, pogoda, notowania
Sytuacja na międzynarodowym rynku truskawek
W południowych regionach Rosji, gdzie producenci truskawek ponieśli znaczne straty podczas kwietniowych przymrozków, ceny truskawek są obecnie utrzymywane na dość wysokim poziomie.
Nawożenie upraw
Ziemniak
Ziemniak lubi ciepłą pogodę z niezbyt wysokimi, ale równomiernymi opadami
Waśniów
piątek, 5 Czerwiec 2020
17°C
12°C
min
min
22°C
max
max