Content
Porady ekspertów
Gleba, Rośliny, Z kraju
Jak zwiększyć efektywność wykorzystania azotu przez rośliny?
2020-03-10
1766 wyświetleń 
dodaj
do ulubionych
do ulubionych
usuń
z ulubionych
z ulubionych
Kluczowym warunkiem pozwalającym na zwiększenie wykorzystania azotu przez rośliny jest stosowanie efektywnego systemu zarządzania tym składnikiem.
Azot (N) jest podstawowym składnikiem plonotwórczym występującym w tzw. liebiegowskim minimum i to on w pierwszej kolejności limituje produkcję roślinną. Jako składnik związków konstytucyjnych, nośników energii, informacji genetycznej, a także związków regulujących metabolizm decyduje o szybkości wzrostu, wielkości i jakości masy wyprodukowanej przez rośliny. Jednocześnie należy do składników, które w nadmiarze są szczególnie niebezpieczne dla środowiska.
Wykorzystanie azotu z nawozów mineralnych stosowanych w doświadczeniach polowych mieści się zazwyczaj w granicach 45-65%, podczas gdy w gospodarstwach rolników często nie przekracza 40%. Pozostała część podlega stratom do wód i atmosfery oraz immobilizacji przez mikroorganizmy glebowe.
Podstawowym warunkiem pozwalającym na zwiększenie wykorzystania azotu przez rośliny jest stosowanie efektywnego systemu gospodarki azotem nawozowym, uwzględniającego przede wszystkim:
- odpowiednio zastosowany nawóz azotowy
- właściwy gatunek/odmianę rośliny
- ochronę roślin przed chwastami, patogenami i szkodnikami
- kontrolowanie pH oraz stanu zasobności gleby w składniki pokarmowe, co warunkuje pobieranie i przetwarzanie azotu w plon oraz kształtuje wykorzystanie dostępnych zasobów wody i N (tabela 1).
Tabela 1. Wybrane czynniki warunkujące efektywność wykorzystania azotu przez rośliny z nawozów mineralnych.
| Czynnik | Charakterystyka |
|---|---|
| Odpowiednio zastosowany nawóz azotowy | Azot efektywnie oddziałuje na plon, jeśli zsynchronizujemy uwalnianie dostępnych jego form z dynamiką pobierania, a tym samym zapewnimy optymalne zaopatrzenie roślin w N w krytycznych fazach formowania plonu. Stosowanie azotu niedostosowane do potrzeb nawozowych agroekosystemów przyczynia się do pogorszenia jakości i wielkości plonów, obniża efektywność jego wykorzystania i nasila straty. Stąd kluczowym czynnikiem jest postępowanie zgodnie z zasadą tzw. 4R (Right fertilizer source at the Right rate, at the Right time and in the Right place), tj. właściwa forma nawozu zastosowana we właściwej dawce, we właściwym czasie i właściwie umiejscowiona. |
| Właściwie dobrany gatunek/odmiana rośliny | Każda roślina posiada genetycznie uwarunkowany potencjał plonowania, a szybkość gromadzenia azotu w krytycznych fazach formowania plonu określa stopień jego realizacji. Rośliny uprawne różnią się nie tylko wymaganiami pokarmowymi, ale również zróżnicowanym zapotrzebowaniem na powietrze i zdolnością do pokonywania barier mechanicznych. Poprzez dobór roślin w zmianowaniu możemy aktywnie kształtować zasoby glebowe w sposób pozwalający na uzyskiwanie ekonomicznie opłacalnych plonów. |
| Ochrona przed chwastami, patogenami i szkodnikami | Chwasty łatwo aklimatyzujące się do niekorzystnych warunków wzrostu, oddziałujące allelopatycznie i tworzące zbiorowiska wielogatunkowe stanowią konkurencję dla roślin uprawnych w stosunku do wody, światła oraz składników pokarmowych, szczególnie tych bardziej labilnych jak N, w fazach formowania plonu. Choroby i szkodniki, oprócz chwastów, należą do grupy biologicznych czynników ograniczających wzrost i plonowanie roślin. Przy czym wyraźnie korzystniejszy efekt plonotwórczy azotu można otrzymać, gdy w pierwszej kolejności chronimy organy absorpcji składników pokarmowych (korzenie) oraz zapewnimy dostateczne zaopatrzenie roślin w składniki zwiększające szybkość przemian azotu w białka (K, Mg, S) czy mechaniczną odporność na infekcję i/lub atak szkodników (Ca, B, Cu). |
| Dostępność wody w glebie | Woda stanowi naturalny nośnik azotu z gleby do rośliny, a ze względu na fakt, że produkcja roślinna zazwyczaj przebiega w warunkach ograniczonej jej dostępności w krytycznych fazach formowania się plonu, istotnie limituje realizację potencjału plonotwórczego roślin uprawnych. Szczególnie susze występujące podczas wiosennego i wczesnoletniego okresu wegetacji silnie hamują wzrost roślin, co skutkuje redukcją plonowania. Nie należy przy tym zapominać, że procesy fizjologiczne roślin przebiegają w miarę sprawnie podczas stresu wodnego, gdy są dobrze zaopatrzone w składniki pokarmowe przed i w trakcie działania czynnika stresowego. |
| Regulacja pH | Obniżenie wartości pH gleby poniżej poziomu optymalnego dla azotu (pH 6-8) prowadzi do szybkiego spadku jego efektywności plonotwórczej. Przy pH < 4,8 występują zakłócenia w jego pobieraniu i znaczne ograniczenie efektywności nawożenia. Nasilają się również straty N. Obserwowany przyrost plonów pod wpływem aplikacji wapna nawozowego jest w głównej mierze wynikiem poprawy systemu korzeniowego oraz polepszenia właściwości środowiska wzrostu roślin (właściwości fizycznych, fizykochemicznych i biologicznych), co przyczynia się do lepszego wykorzystania składników |
Literatura:
1. Filipek T., Badora A., Lipiński W., Brodowska M. S., Domańska J., Harasim P., Kozłowska–Strawska J., Skowron P., Skowrońska M., Tkaczyk P. 2015. Zakwaszenie i wapnowanie gleb. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA, Warszawa.
2. Grzebisz W. 2008. Nawożenie roślin uprawnych, t. 1 i 2. Podstawy nawożenia, Nawozy i systemy nawożenia, PWRiL, Poznań.
Nutrient Management Handbook. 2016. IFA, WFO and GACSA.
3. Skowrońska M., Filipek T. 2017. Możliwości ograniczenia emisji N2O z gleb nawożonych azotem mineralnym. W: Krajowe wyniki prac badawczych oraz działań szacowania oddziaływań w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatu w sektorze rolnictwa, Opracowanie monograficzne. Monografia wykonana pod redakcją/J. Walczaka, W. Krawczyka, Kraków, Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, 48-67.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Nie był pomocny
Był średnio pomocny
Był pomocny
Był bardzo pomocny
Tagi
Udostępnij
Ekspert nawozy.eu
Masz pytanie dotyczące tego artykułu? Szukasz porady?
Podobne
Korzyści z obecności pokrywy śnieżnej na polach
dr hab. Monika SkowrońskaPokrywa śnieżna kształtuje termiczne i wodne stosunki w glebie.
Gleba
Oznaczanie zawartości azotu mineralnego w glebie
dr inż. Arkadiusz ArtyszakDo racjonalnego nawożenia roślin azotem niezbędna jest znajomość zawartości azotu mineralnego (N min) w glebie wiosną. Jest to szczególnie ważne w przypadku upraw ozimych. Próbki gleby pobiera się za pomocą specjalnych lasek glebowych
Gleba
Nawozy stosujemy "na oko"
dr hab. Monika SkowrońskaZ opublikowanego ostatnio raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w latach 2011 – 2014 tylko 8,1% wszystkich gospodarstw zostało objętych obsługą agrochemiczną.
Gleba
Kompostowanie jest łatwe!
dr hab. Monika TabakDojrzały kompost ma ciemną barwę, przyjemny ziemisty zapach i jednolitą, rozluźnioną strukturę. Bardzo dobrze sprawdza się jako nawóz organiczny.
Gleba
Wyszukiwarka porad
Najchętniej czytane
Kategorie
NEWSY
Wzrost światowej produkcji kukurydzy o 5,9 mln ton
Przewiduje się, że światowa produkcja kukurydzy w sezonie 2020/21 będzie wyższa o 5,9 mln ton do 1444,8 mln ton.
W UE ze względu na opóźnienie sezonu ceny pieprzu rosną
Styczniowy cyklon Philomena, który przyniósł do Hiszpanii bezprecedensowe mrozy i śnieg, ograniczył zbiory pieprzu w prowincji Almerii i opóźnił je w Murcji. Początek sezonu pieprzowego w Holandii również się opóźnia.
Ceny rzepaku mniejsze o 3,1%
W dniach od 28 marca do 4 kwietnia bieżącego roku cena rzepaku zmniejszyła się o 65 zł/t. Odnotowano wzrost ceny śruty rzepakowej i spadek cen oleju rzepakowego rafinowanego.
Polski wywóz zbóż poza UE
W minionym tygodniu udział polskiej pszenicy miękkiej w całym unijnym wywozie wyniósł 103,58 tys. ton.
nawozy.eu polecają
charakterystyka ogólna, wymagania glebowe i pokarmowe, wybór nawozu, pogoda, notowania
Ceny papryki importowanej osiągają rekordowe poziomy
Przełom marca i kwietnia to okres, w którym zaczynają zwiększać się ceny importowanej papryki słodkiej na polskim rynku. Wynika to z faktu, że w połowie wiosny sezon zbioru tego warzywa w Hiszpanii wchodzi w końcową fazę, a dostawy do Europy zaczynają maleć.
Nawożenie upraw
Gryka
Ze względu na wartość nasion i łuski, gryka jest bardzo cenną rośliną uprawną
Zielona Wieś
piątek, 2 Kwiecień 2021
4°C
0°C
min
min
8°C
max
max