Jak działa wapno nawozowe w glebie?

W praktyce rolniczej do odkwaszania gleb wykorzystuje się wapno nawozowe, w skład którego wchodzą:

- tlenki wapnia i magnezu
- wodorotlenki wapnia
- węglany wapnia
- krzemiany wapnia.

W wyniku ich przemian, niezależnie od rodzaju zastosowanego nawozu, powstają kationy Ca²⁺ i Mg²⁺ oraz aniony OH^- i HCO₃^-. Przy czym rola wapnia i magnezu sprowadza się do wyparcia jonów kwaśnych z kompleksu sorpcyjnego, tj. najbardziej rozdrobnionej części fazy stałej gleby wykazującej zdolności sorpcyjne, do roztworu glebowego. Właściwe odkwaszanie gleby ma miejsce natomiast dopiero w momencie związania przez jony OH^- lub HCO₃^- wypartych kwaśnych kationów:

H⁺ + OH^- → H₂O
H⁺ + HCO₃^- → H₂CO₃ → H₂O +CO₂↑
Al³⁺ + 3OH^- → Al(OH)₃↓.

Tempo przemian wapna nawozowego prowadzące do wytworzenia jonów OH^- i/lub HCO₃^-, a tym samym szybkość odkwaszania gleb, zależy od jego formy. W roztworze glebowym najszybciej rozpuszczają się formy tlenkowe i wodorotlenkowe, znacznie wolniej węglanowe, a najwolniej krzemianowe. Przemiany wapna nawozowego są również uwarunkowane jego rozdrobnieniem, intensyfikacją produkcji rolnej, warunkami klimatycznymi, obecnością innych jonów, pH, zawartością wody oraz frakcji najdrobniejszych w środowisku glebowym.