Jeszcze raz o mikotoksynach – dlaczego są groźne?

Mikotoksyny wytwarzane są przez organizmy należące do grzybów strzępkowych (fot. M. Tabak)

Mikotoksyny – czym są?

Mikotoksyny to wytarzane przez grzyby strzępkowe (często nazywane pleśniami) substancje, które znajdujemy m.in. w produktach spożywczych i paszach (w tym w ziarnie kukurydzy, kiszonkach, śrucie zbożowej i sojowej).

Niektóre mikotoksyny mogą być przenoszone z mlekiem matki, znajdowane są także w produktach mlecznych i innych produktach pochodzenia zwierzęcego. Mikotoksyny produkowane są m.in. przez grzyby z rodzajów Aspergillus i Penicillium (aflatoksyny, ochratoksyny, patulina) oraz Fusarium (deoksyniwalenol, zearalenon, moniliformina, T-2, HT-2, fumonizyny).

Zwalczanie grzybów produkujących mikotoksyny opisano we wcześniejszych tekstach zamieszczonych w tym serwisie, np.: „Fuzarioza groźna dla kukurydzy” czy „Mikotoksyny zagrożeniem dla zdrowia”. Poniżej przedstawiamy, dlaczego mikotoksyny są groźne.

Mikotoksyny – co powodują?

Najogólniej można powiedzieć, że mikotoksyny to substancje pochodzenia grzybowego, które oddziałują szkodliwie na organizmy zwierząt i człowieka. Mikotoksyny wnikają do tych organizmów za pośrednictwem układu pokarmowego i oddechowego, kontakt następuje także przez skórę.

Choroby wywoływane przez mikotoksyny to tzw. mikotoksykozy. Toksyny mogą wywoływać zatrucia ostre i przewlekłe. Szkodliwy wpływ mikotoksyn obejmuje m.in.:

• spadek apetytu, wymioty, uszkodzenia przewodu pokarmowego (krwawienia),
• uszkodzenia wątroby,
• choroby nerek,
• uszkodzenia śledziony, osłabienie działania układu odpornościowego,
• uszkodzenia płuc,
• uszkodzenia układu nerwowego,
• zapalenie skóry,
• zahamowanie wzrostu, zmniejszenie masy ciała,
• obniżenie płodności,
• działanie genotoksyczne, kancerogenne, embriotoksyczne – oznacza to, że mikotoksyny mogą powodować mutacje genów, działać rakotwórczo, a także mogą wywoływać uszkodzenia zarodków (skutek działania toksyn może być widoczny dopiero w kolejnych pokoleniach).

Skutki działania toksyn zależą od gatunku zwierząt, ich wieku i diety, a także od rodzaju, dawki i czasu oddziaływania szkodliwych substancji. W skrajnych przypadkach wynikiem działania mikotoksyn może być śmierć organizmu.

[1] Selwet M. 2010. Negatywne aspekty występowania wybranych mikotoksyn w paszach. Wiadomości Zootechniczne, XLVIII, 1, 9-13.
[2] Wróbel B. 2014. Zagrożenia zwierząt i ludzi toksynami grzybów pleśniowych zawartych w paszach i żywności. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 14, 3(47), 159-176.