Azot - ważny czynnik plonotwórczy w uprawie pszenicy jarej

W uprawie pszenicy jarej największy wpływ na plon ziarna ma odpowiednie zaopatrzenie roślin w azot oraz ochrona plantacji przed chorobami (fot. A.Krawczyk).

Zmienne warunki …

W rolnictwie, wiadomo, nic nie jest pewne, ani niczego tak naprawdę nie można „do końca” zaplanować, ale ostatnie lata zaskakują zarówno pod względem warunków pogodowych, jak również wahań cen zbóż. Nie mamy na to wpływu, niemniej jednak możemy opracować pewną strategię prowadzenia łanu w której niewątpliwie obok odpowiedniej ochrony, warto pomyśleć o racjonalnym nawożeniu. 

Pszenica jara – gatunek wymagający

Słabo rozwinięty system korzeniowy powoduje, że roślina ta ma wysokie wymagania glebowe i pokarmowe. Przy czym uzyskiwane plony w dużej mierze zależą od warunków wilgotnościowych, struktury gleby i terminu siewu (opóźniony –to skrócenie okresu krzewienia, co powoduje  mniejszą liczbę wytworzonych pędów, a w konsekwencji redukcję płodnych kłosów). Szczególnie dużą wrażliwość na suszę gatunek ten wykazuje w okresie krzewienia, strzelania w źdźbło i kłoszenia. Niedobór wilgoci w glebie, zwłaszcza w maju w połączeniu z uprawą tego gatunku na gorszych stanowiskach mogą prowadzić do zahamowania wzrostu, zmniejszenia obsady kłosów, a także liczby ziarników w kłosie. Pszenica jara z plonem 1 tony ziarna i odpowiednią ilością słomy pobiera (wg różnych autorów): 22-32 kg N, 9-13 P₂O₅, 16-24 K₂O, 2,0-3,0 Mg, 3,0-4,0 S. Jest szczególnie wrażliwa na zakwaszenie gleby oraz niedobór magnezu, jeśli zasiana została na stanowisku, gdzie pH wynosi 5,5 lub mniej, należy liczyć się z tym, że jej plon może być niższy.

Nawożenie azotem wpływa na jakość ziarna

Uprawiając pszenicę jarą warto zadbać o odpowiednio wysokie nawożenie azotem. Poprawia ono nie tylko wysokość polonu ziarna, ale wpływa również na wartość wypiekową mąki. Jak już wspominano okres krytyczny w rozwoju pszenicy, a także innych zbóż zaczyna się od fazy krzewienia.

Dawki nawożenia azotowego: Zaleca się stosowanie 60-150 kg N/ha, w dwóch, bądź w trzech dawkach. Przy czym wysokość zastosowanego nawożenia azotowego zależy od wysokości uzyskiwanych plonów i przedplonu.

Dolne dawki azotu stosuje tylko wówczas, gdy poziom spodziewanego plonu jest niski i po dobrych przedplonach, azot można wysiać wtedy jednorazowo np. przed siewem pszenicy.

Jeśli planujemy zastosować azot w ilości 50-100 kg N/ha, wówczas warto podzielić planowaną dawkę na dwie części: pierwszą wysiać przed siewem, w ilości 50-60% planowanej dawki np. stosując Zaksan™ - Kędzierzyńska Saletra Amonowa, RSM^®, albo Saletrzak 27 Standard lub Salmag^®, drugą na początku strzelania w źdźbło. Jeśli natomiast w okresie wiosny rośliny mają bardzo dobre warunki wzrostu i rozwoju (ciepło i odpowiednia wilgotność gleby), można opóźnić drugą dawkę do fazy 2 kolanka. Azot wysiany później zwiększa ilość pędów kłosonośnych oraz korzystnie wpływa na ilość ziaren w kłosie i ich masę.

Intensywna uprawa i nawożenie pszenicy azotem w ilości 100-150 kg N/ha wymaga zastosowania tego pierwiastka w trzech terminach:

• pierwszy - przed siewem (50-60 kg N/ha)
• drugi - faza pełnia krzewienia do początek strzelania w źdźbło (40-60 kg N/ha)
• trzecia - w okresie kłoszenia (40-50 kg N/ha)

Jaki nawóz azotowy?

W fazie pełnia krzewienia do początek strzelania w źdźbło oraz w okresie kłoszenia można stosować większość nawozów azotowych. Dobre wyniki można uzyskać stosując Zaksan™ - Kędzierzyńska Saletra Amonowa, Saletra Amonowa 30 Makro, Mocznik.pl^®. Można stosować również dwie dawki azotu doglebowo, a trzecią planowaną dawkę zastosować w formie zabiegu dolistnego. Do nawożenia pszenicy jarej nie zaleca się stosowanie siarczanu amonu.

Nawożenie dolistne

Pszenica jara dobrze reaguje na dokarmianie dolistne, które można stosować praktycznie z większością zabiegów ochrony (nie należy stosować łącznie z herbicydem). Najlepiej wykonać co najmniej dwukrotne dokarmianie zbóż, pierwszy zabieg w końcu fazy krzewienia (15% roztwór MOCZNIKA + nawóz z miedzią, manganem, molibdenem i borem), a drugi w końcu fazy strzelania w źdźbło, stosując 5-6% roztwór MOCZNIKA + nawóz dolistny z manganem i borem. W fazie kłoszenia można zastosować tzw. dawkę jakościową (szczególnie dobre efekty - w suche lata) stosując dolistnie MOCZNIK (+ mangan i zawsze tylko do 50 g/ha boru). Przy dokarmianiu roślin mocznikiem należy bezwzględnie przestrzegać zalecanych stężeń, aby nie poparzyć roślin.

Wyższe dawki azotu (powyżej 100 kg N/ha) mogą prowadzić do wylegania zboża, dlatego intensywna uprawa pszenicy jarej wymaga stosowania regulatorów wzrostu (przynajmniej jednokrotnie, w końcu fazy krzewienia).

Obecnie uprawiane odmiany pszenicy jarej charakteryzują się wysoką plennością, stosunkowo wysoką odpornością na choroby oraz przede wszystkim wysoką jakością technologiczną mąki. Ponadto  pszenica jara wymaga niższych w porównaniu do formy ozimej nakładów na pielęgnacje zasiewów. Jeżeli decydujemy się na jej uprawę warto pamiętać, że gatunek ten ma najwyższe wymagania glebowe spośród zbóż, wysokie potrzeby żywieniowe i agrotechniczne. Natomiast w warunkach niskiego zużycia środków produkcji, staje się zbożem o niskiej wydajności.