Jak działa mocznik w glebie?

Pomimo, że istnieją doniesienia o pobieraniu mocznika przez korzenie w formie niezhydrolizowanej, to głównym procesem pozwalającym na udostępnianie roślinom azotu z tego nawozu jest hydroliza przy udziale enzymu ureazy, którą w uproszczeniu można zapisać w postaci:

(NH₂)₂CO + 2H₂O → (NH₄)₂CO₃

Szybkość tej reakcji zależy od wilgotności gleby oraz aktywności ureazy i zwykle nie przekracza 14 dni. Należy przy tym zaznaczyć, że największą aktywność ureazy obserwuje się w ciepłych i wilgotnych glebach (w temperaturze 20^oC ureoliza trwa jeden dzień) o pH zbliżonym do obojętnego.

Pojawiające jony amonowe, podlegają nie tylko sorpcji biologicznej (w tym absorpcji przez rośliny), ale mogą być także w glebie sorbowane wymiennie i niewymiennie; ulegają ponadto procesowi nitryfikacji oraz przemianom do amoniaku. Procesy te mogą prowadzić do strat azotu w postaci gazowej i na drodze wymywania.

Obserwuje się także zakwaszające działanie jonu amonowego, ujawniające się głównie na skutek mikrobiologicznej oksydacji (nitryfikacji) oraz uruchamiania fizjologicznej kwasowości. Wieloletnie stosowanie mocznika powodowało w niektórych doświadczeniach obniżenie pH gleby z 5,7 do 4,2.

Stąd też mocznik jest najbardziej efektywny w korzystnych warunkach termicznych i wilgotnościowych, na glebach o uregulowanym odczynie, gdy zostanie szybko wymieszany z glebą, a jego dawki dostosuje się do potrzeb nawozowych agroekosystemu.