Od czego zależy pobieranie fosforu przez rośliny?

Prawidłowe zaopatrzenie roślin w fosfor w dużym stopniu uzależnione jest od możliwości jego pobierania przez rośliny. Istotnymi czynnikami warunkującymi pobieranie fosforu jest dostępność tego pierwiastka w glebie, odczyn gleby i zawartość substancji organicznej oraz oświetlenie roślin. Dla większości gleb mineralnych najlepsza przyswajalność fosforu występuje na granicy odczynu słabo kwaśnego i obojętnego, czyli w zakresie pH od 6 do 7. Z tego też względu niewskazane jest stosowanie nawozów fosforowych na gleby bardzo kwaśne oraz alkaliczne czy też świeżo zwapnowane, na których fosfor ulega uwstecznieniu przechodząc w formy nieprzyswajalne dla roślin.

W glebach kwaśnych jony fosforanowe są wiązane przez jony glinu i żelaza, z kolei w glebach alkalicznych tworzą się niedostępne dla roślin fosforany dwu- i trójwapniowe. Należy pamiętać, że w największym stopniu uwstecznieniu podlegają nawozy fosforowe w formie pylistej. Formy granulowane są w nieco mniejszym stopniu podatne na ten proces, ponieważ uwstecznieniu ulega fosfor zawarty w zewnętrznej części granuli, podczas gdy pozostała część tego składnika jest dostępna dla roślin. Poprzez regulację odczynu gleby, a więc wapnowanie gleb kwaśnych, czy też stosowanie na przykład nawozów fizjologicznie kwaśnych na glebach alkalicznych można zwiększyć ilość dostępnego dla roślin fosforu.

Istotnym czynnikiem warunkującym przyswajalność fosforu dla roślin jest materia organiczna zawarta w glebie. Substancje próchniczne zwiększają dostępność fosforu, między innymi poprzez zapobieganie tworzeniu niedostępnych form tego pierwiastka, bądź też zwiększanie rozpuszczalności nieprzyswajalnych dla roślin połączeń fosforowych. Również w trakcie rozkładu materii organicznej dochodzi do uwalniania związków fosforu dostępnych dla roślin.

Duży wpływ na pobieranie fosforu przez rośliny mają jony obecne w glebie, przy czym jony amonowe oraz magnezowe sprzyjają pobieraniu tego makroskładnika, podczas gdy jony glinu i żelaza utrudniają jego pobieranie. Pobieranie fosforu przez rośliny uzależnione jest również od dostępu światła. Rośliny oświetlone pobierają większe ilości tego makroskładnika w porównaniu do roślin pozbawionych światła. Więcej fosforu pobierają także rośliny o silniej rozwiniętym systemie korzeniowym, jak na przykład kukurydza.