Jabłkowy zawrót głowy

Jesień to czas zbioru jabłek. Obecny sezon jest całkowicie zróżnicowany względem ubiegłych. W tym roku pojawiały się problemy z przymrozkami wiosennymi i zawiązaniem owoców w wielu rejonach. Odwieczne pytanie: sprzedawać po zbiorach czy trzymać, nie daje spokoju sadownikom. Decydując się na przechowanie należy zwrócić uwagę na poniższe aspekty.

Do przewidywania i wyznaczania terminu zbioru jabłek wykorzystuje się następujące wskaźniki:
- wygląd owocu (wielość, barwa zasadnicza skórki, powierzchnia rumieńca),
- łatwość odchodzenia owocu od krótkopędu,
- data kalendarzowa,
- liczba dni od pełni kwitnienia,
- parametry jakościowe (jędrność miąższu, zawartość ekstraktu),
- stopień rozkładu skrobi,
- stężenie etylenu w komorach nasiennych.

Do prawidłowego wyznaczania terminu zbioru należy wykorzystywać więcej niż jeden z wyżej wymienionych wskaźników.

Jabłka wysokiej jakości, zebrane w optymalnym stadium rozwoju fizjologicznego, mogą być przechowywane w warunkach kontrolowanej atmosfery. Owoce o znacznie bardziej zaawansowanej dojrzałości powinny być traktowane jako konsumpcyjne i sprzedane w możliwie najkrótszym czasie po zbiorze. Aby precyzyjnie określić termin zbioru jabłek należy kierować się zdrowym rozsądkiem i unikać szablonowego podejścia do zbioru owoców. Oceniając potencjalną zdolność przechowalniczą owoców powinno się uwzględniać warunki, które panowały w sadzie podczas sezonu wegetacyjnego. Zwłaszcza przebieg temperatur w okresie około miesiąca przed zbiorem może istotnie wpływać na wystąpienie chorób fizjologicznych.

Kolejnym etapem jest znalezienie wskaźnika związanego z procesami fizjologicznymi w owocu, który sadownik może ocenić we własnym zakresie. Takim wskaźnikiem może być indeks skrobiowy zwany też testem skrobiowym. W celu wykonania oznaczenia należy owoc przekroić równoleżnikowo i zamoczyć w roztworze jodu w jodku potasu. W wyniku barwnej reakcji skrobi zawartej w jabłku z roztworem następuje jej zabarwienie na kolor granatowy. Im więcej skrobi znajduje się w jabłku, tym większa powierzchnia jest zabarwiona. W miarę dojrzewania jabłek skrobia ulega rozkładowi, aż do poziomu gdy nie uzyskujemy charakterystycznego, granatowego zabarwienia przekroju.

Jabłka należą do owoców klimakterycznych. Oznacza to, że po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej, zwanej minimum klimakterycznym, procesy dojrzewania ulegają gwałtownemu przyspieszeniu. Prowadzi to do niekorzystnych zmian jakościowych i w ostateczności do rozpadu tkanki owoców. Po zbiorze jabłka w procesie oddychania zużywają tlen, a zawarte w nich węglowodany zostają przetworzone na dwutlenek węgla i wodę. W procesie tym dodatkowo wydzielana jest określona ilość ciepła. Obniżenie temperatury po zbiorze ogranicza tempo oddychania owoców, przez co spowolnieniu ulegają procesy ich dojrzewania. Zakres optymalnych temperatur przechowywania dla jabłek zawiera się w granicach od –0.5°C do +3°C. Ustalając temperaturę przechowywania jabłek trzeba zwrócić uwagę na różnice odmianowe.

W przypadku przechowywania w jednej komorze wielu odmian , o różnych wymaganiach temperaturowych, należy zapewnić optymalne warunki dla odmiany wymagającej wyższej temperatury. Unikamy w ten sposób problemów związanych z powstawaniem uszkodzeń wywołanych zbyt niską temperaturą przechowywania. Dobór temperatury przechowywania związany jest także z dojrzałością owoców. Optymalne zalecane temperatury przechowywania gwarantują możliwość długotrwałego przechowywania owoców najwyższej jakości i zebranych w optymalnym fizjologicznie stadium dojrzałości. W miarę opóźniania zbiorów owoce będą wymagały wyższej temperatury przechowywania niż optymalna.

Obok niskiej temperatury bardzo ważnym czynnikiem ograniczającym procesy dojrzewania owoców jest modyfikacja atmosfery w jakiej owoce pozostaną po schłodzeniu. Wyróżnia się trzy podstawowe technologie przechowywania owoców: normalna, modyfikowana i kontrolowana atmosfera.

Oprócz obniżenia temperatury i zmodyfikowaniu atmosfery przechowalniczej, bardzo ważną rolę w procesie prawidłowego przechowywania owoców odgrywa wilgotność względna powietrza. Jabłka wymagają utrzymywania w obiekcie przechowalniczym od 85% do 95% wilgotności względnej powietrza przy zalecanej temperaturze przechowywania. Zbyt niska wilgotność powietrza powoduje powstawanie strat związanych z transpiracją owoców, prowadząc do więdnięcia i znacznego pogorszenia ich jakości.

Decydując się na przechowywanie jabłek w kontrolowanej atmosferze, komorę należy zamknąć nie później niż po 14 dniach od rozpoczęcia załadunku, kontrolując stan fizjologiczny zbieranych owoców. Do kontrolowanej atmosfery nie mogą trafić przejrzałe owoce. Długość przechowywania jabłek waha się w granicach od 4-8 miesięcy.