Rzepak nie wybacza błędów… Czego roślinom zabraknąć nie może?

Celem przygotowania gleby pod zasiewy rzepaku jest uzyskanie dobrze doprawionej i uwilgotnionej gleby, w którą sieje się nasiona na głębokość ok. 2 cm (w mulcz 3-4 cm).Takie warunki uzyskuje się gdy gleba ma strukturę gruzełkową.

Woda decyduje o plonie nasion

Rzepak ma duże wymagania wodne. Najlepszymi regionami do uprawy tego gatunku są te obszary w których suma roczna opadów wynosi 600-700 mm. Niestety ostatnie lata pokazują ze opadów jest znacznie mniej, poza tym ich rozłożenie w trakcie sezonu wegetacji nie jest optymalne dla rozwoju roślin. Nasiona rzepaku ze względu na wysoką zawartość tłuszczu do rozpoczęcia kiełkowania wymagają dwa razy większej ilości wody, niż np. zboża. Ilość ta stanowi prawie           2-krotność masy, czyli ok. 7-10 g wody. Mając powyższe na uwadze ilość wody potrzebna do kiełkowania nasion przy założeniu średniej polowej zasobności wodnej (60-70%) wynosi ok. 20-30 mm opadów. Jeśli w glebie wody brakuje wówczas mamy duże problemy ze wschodami roślin i wyrównaniem plantacji.

Gleba dobrze dobrana i przygotowana

Wybierając glebę pod zasiewy rzepaku należy wziąć pod uwagę wymagania wodne tej rośliny. Gleba powinna mieć dobrą strukturę oraz zdolność wchłaniania i zatrzymywania wody, a przepuszczalne podglebie ma skutecznie odprowadzać okresowy nadmiar wody. Założenie plantacji rzepaku na glebach lżejszych oraz zwięzłych i zlewnych to duże ryzyko…, z którym należy się liczyć w przypadku niekorzystnego przebiegu pogody podczas sezonu wegetacji.

Staranne przygotowanie stanowiska to podstawa, ponieważ drobne nasiona rzepaku wymagają umieszczenia na niewielkiej głębokości (2-3 cm), z jednoczesnym dostępem do wilgoci. Jednym z podstawowych warunków powodzenia w uprawie rzepaku jest konieczność właściwie przeprowadzonej uprawy pożniwnej oraz orki siewnej. Gleba po orce koniecznie musi być wyrównana, a następnie zagęszczona w całej miąższości zaoranej warstwy. Takie działanie zwłaszcza w przypadku gleby przesuszonej pozwala na lepsze podsiąkanie wody z głębszych warstw. Brak takiego działania w przypadku uprawy gleby suchej prowadzi do bardzo powolnego osiadania gleby i w konsekwencji odsłaniania szyjek korzeniowych roślin, co zwiększa ryzyko ich wymarznięcia. Ponadto niedostateczne ubicie gleby po jej głębokim wzruszeniu powoduje, że woda z opadów łatwo przesiąka i nie jest magazynowana w warstwie siewnej.

Ilość przejazdów doprawiających glebę przed siewem roślin powinna być ograniczona do minimum, tak aby nie doprowadzać do rozpylenia gleby i niszczenia struktury gruzełkowatej. Jest to niezwykle ważne, ponieważ jeśli po siewie wystąpią ulewne deszcze, rośnie ryzyko zaskorupienia gleby, co utrudnia wschody roślin. Błędów popełnionych na etapie przygotowania gleby pod zasiewy i samego siewu nie da się naprawić później w trakcie wegetacji roślin.

Fosfor i potas, koniecznie pod korzeń

Prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest podstawowym czynnikiem odpowiedzialnym zarówno za rozwój jesienny roślin, jak i ich przygotowanie do zimy. Będąc u progu siewu rzepaku lub mając już rzepak zasiany, praktycznie nawożenie przedsiewne jest już za nami. Warto pamiętać, że aby było ono efektywne powinno być dostosowane do potrzeb rośliny uprawnej i warunków panujących na danym polu. Brak fosforu w glebie to słabszy rozwój systemu korzeniowego, gorsze pobieranie wody i składników pokarmowych, a tym samym większa wrażliwość roślin na suszę. W okresie spadków temperatur poniżej 12°C, przyswajalność fosforu z gleby gwałtownie spada, następują zaburzenia w syntezie chlorofilu. Na roślinach ujawnia się to jako czerwonawo-fioletowe przebarwienia liści.

Potas natomiast już jesienią pobierany jest przez rośliny w dużych ilościach. Dobrze rozwinięta plantacja może pobrać 60-80 (100)kg K₂O/ha. Brak potasu w glebie to większa wrażliwość roślin na brak wody w glebie i niskie temperatury. Zmniejsza się zimotrwałość roślin (potas „zagęszcza” sok komórkowy tym samym zwiększając odporność roślin na mróz) oraz pogarsza jakość uzyskiwanego plonu –niższa zawartość oleju w nasionach. Zarówno fosfor, jak również potas pełnią więc kluczową rolę w tworzeniu rozety liści oraz budowaniu silnego systemu korzeniowego, co wpływa na przezimowanie roślin. Najlepiej pierwiastki te stosować przed siewem roślin. Taka aplikacja wpływa na efektywność ich wykorzystania z nawozu, a także unikamy wówczas niepotrzebnego ugniatania gleby podczas ich wysiewu w późniejszym terminie. Do nawożenia można wykorzystywać nawozy kompleksowe, jak: POLIFOSKA^® Krzem, , POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6, POLIFOSKA^® PLUS, Amofoska^® 4-12-20, Amofoska^® 4-10-28, Amofoska^® 4-16-18, Amofoska^® 5-10-25 z borem. Z powodzeniem można także stosować Holist^® agro PK lub Super Fos Dar^® 40 Superfosfat wzbogacony.

Dostępność fosforu i potasu

Zasobności gleby decyduje o dostępności pierwiastków. Rzepak to roślina wymagająca, z tego względu gleba pod zasiewy powinna być zasobna w przyswajalny potas (co najmniej górny zakres poziomu średniego, na glebach lżejszych zasobność gleby powinna być wysoka) oraz fosfor (co najmniej górny zakres poziomu średniego, tj. 14-15 mg P₂O₅/100g gleby). W takich warunkach na dobrze przygotowanych, strukturalnych stanowiskach, o uregulowanym odczynie, zasobnych w materię organiczną można ograniczyć nawożenie fosforowo-potasowe do 140-150 kg K₂O/ha i 80-110 kg P₂O₅/ha, zakładając plon w granicach 4-4,5 t/ha. Natomiast jeśli gleba charakteryzuje się niższą zasobnością, nawożenie mineralne należy zwiększyć o 25-40% w stosunku do potrzeb, ponieważ część składnika jest przeznaczona na podniesienie zasobności gleby. Jeśli natomiast wysoko nawoziliśmy roślinę przedplonową i wzbogacone zostały głębsze warstwy gleby, to nawożenie można nieco obniżyć z uwagi na to, że rzepak jako roślina głęboko korzeniąca się może pobierać składniki pokarmowe nawet z głębokości 1,5 m.

Azot, koniecznie, ale ostrożnie

Fosfor i potas nie będzie odpowiednio działał, jeśli rośliny nie zostaną odpowiednio zaopatrzone w azot. Racjonalne przedsiewne nawożenie rzepaku to umiarkowane zaopatrzenie roślin w azot, które pozwala zapewnić rozwój młodych roślin i wykształcenie rozety liściowej oraz korzenia w okresie jesiennej wegetacji rzepaku. W okresie jesieni dobrze rozwinięte plantacje są w stanie pobrać 60-80 kg N, natomiast wybujałe nawet ponad 100 kg N/ha.

Na stanowiskach ubogich w azot zaleca się nawożenie w ilości 30-40 kg N/ha (dotyczy przedplonów zbożowych, które wyczerpują glebę z pierwiastka oraz stanowisk na których uzyskano wysokie plony). Po przedplonach bobowatych (motylkowatych) i jarych mieszanek zbóż z bobowatymi jest zbędna. Nadmierny rozwój roślin spowodowany zbyt dużą przedsiewną dawka azotu zwiększa ryzyko ich wymarznięcia. Z tego powodu jesienna dawka nie powinna być przekraczana. Najlepiej azot dostarczyć rośliną w postaci nawozu wieloskładnikowego typu POLIFOSKA^® lub Amofoska^® lub na glebach niezakwaszonych wykorzystując Siarczanu Amonu AS21.

W sytuacji gdy w trakcie jesiennej wegetacji zauważymy objawy niedoboru azotu, nawożenie możemy uzupełnić po wschodach roślin (o ile nie grozi to rozhartowaniem roślin przed zimą), stosując nawozy doglebowy lub dokarmianie dolistne.

Nie zapominajmy o siarce i magnezie

W nawożeniu podstawowym koniecznie należy uwzględnić siarkę, magnez oraz bor. Pierwiastki można uzupełnić stosując nawozy wieloskładnikowe.
Zastosowanie nawozów z dodatkiem siarki obok wspomagania efektywności wykorzystania azotu oraz budowę silnego systemu korzeniowego, ogranicza również porażenie roślin przez choroby. Magnez wpływa na podstawowe procesy życiowe rośliny, jak pobieranie składników pokarmowych i fotosynteza. Brak tego składnika w okresie jesieni hamuje wzrost korzeni, a następnie całej rośliny. Wiosną niedobór magnezu utrudnia pobieranie i wykorzystanie azotu. Siarkę oraz magnez można uzupełniać stosując zabieg dolistny siedmiowodnym siarczanem magnezu (5% roztwór, tj. 5 kg nawozu na 100 litrów wody).

Rzepak potrzebuje bor

Rzepak ma szczególnie wysokie zapotrzebowanie na bor (ponad pięciokrotnie przekraczające potrzeby zbóż), którego pierwsze oznaki występują na najmłodszych częściach rośliny. W wyniku niedoboru boru łodyga ulega skróceniu i pogrubieniu, a w warunkach intensywnego wzrostu następuje pękanie łodyg i szyjki korzeniowej. Brak opadów atmosferycznych prowadzące do suszy glebowej potęgują warunki ujawnienia niedoborów tego pierwiastka.