Międzyplon to bardzo ważny element rolnictwa, który coraz bardziej zyskuje na popularności w Polsce i na świecie. Międzyplony to uprawy roślinne siane pomiędzy głównymi plonami, zazwyczaj w okresie późnego lata lub jesieni. Mogą być pożytkowane na kiszonkę, zielonkę, siano lub jako zielony nawóz służący odbudowie próchnicy i żyzności gleby. W obliczy zmieniających się warunków klimatycznych oraz rosnących wymagań dotyczących zrównoważonego rozwoju, stosowanie międzyplonów staje się kluczowe. 

Rodzaje międzyplonów

Możemy wyróżnić trzy rodzaje międzyplonów, które uwarunkowane są miejscem zmianowania, terminem siewu oraz terminem zbioru: 

• międzyplony ścierniskowe – stosowane po zbiorach głównego plonu, przeważnie w sierpniu, 
• wysiewki międzyplonowe – wysiewane razem z głównym plonem lub w trakcie jego wegetacji, 
• międzyplony ozime – mieszanka roślin wysiewana z reguły jesienią. 

Do popularnych międzyplonów uprawianych w Polsce zalicza się między innymi groch siewny, wyka, gorczyca i facelia

Zalety międzyplonów

Głównym celem międzyplonów jest poprawa jakości gleby, zwiększenie bioróżnorodności, wzbogacenie podłoża w azot oraz optymalizacja plonów.

Dzięki różnorodnym gatunkom roślin, które rozwijają się na danym polu uzyskujemy dodatkową biomasę, która pozostaje na polu rozkłada się i ma wpływ na budowanie próchnicy glebowej.

Rośliny międzyplonowe chronią glebę przed erozją, a ich korzenie stabilizują ją, co jest szczególnie ważne w obszarach narażonych na silne wiatry lub deszcze.

Międzyplon poprawiają strukturę gleby, co przekłada się na lepsze utrzymanie wilgoci i składników pokarmowych. Niektóre międzyplony, takie jak groch czy bobik, mają zdolność do wiązania azotu, co zwiększa dostępność tego składnika dla kolejnych upraw.

Ponadto, międzyplony mogą pełnić funkcje fitosanitarne, ograniczając występowanie wielu chorób i szkodników, a także wpływają pozytywnie na życie mikroorganizmów glebowych. Są także sposobem na tłumienie wzrostu chwastów, ograniczając potrzebę stosowania herbicydów.

W efekcie stosowanie międzyplonów sprzyja lepszemu rozwojowi roślin uprawnych w następnym sezonie.

Wady międzyplonów

Wysiew i pielęgnacja międzyplonów mogą wiązać się z dodatkowymi kosztami oraz czasem, co może być istotną wadą, zwłaszcza dla niewielkich gospodarstw. Dodatkowo, w latach o łagodnych zimach lub w przypadku niewłaściwego doboru gatunków, może dojść do problemów z przetrwaniem międzyplonów. Kluczowe znaczenie ma także termin siewu oraz warunki pogodowe, które mogą znacząco wpłynąć na uzyskanie zamierzonych efektów.

Czynniki wpływające na skuteczność międzyplonów

Stosowanie międzyplonów wymaga starannego planowania i wiedzy na temat interakcji międzygatunkowych. Wybierając konkretną roślinę, należy uwzględnić szybkość jej wschodów oraz zapotrzebowanie na wodę w pierwszych dniach od siewu. Bezpośrednio po żniwach gleba jest stosunkowo sucha, dlatego rośliny uprawiane o dużym zapotrzebowaniu na wodę nie będą prawidłowo kiełkować. Gatunkami, które sprawdzą na niemal wszystkich polach są owies szorstki, facelia oraz olejarka abisyńska zwana ramtilem.

Zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad uprawy międzyplonów, rolnicy są zobowiązani do wysiewu co najmniej dwóch różnych gatunków roślin w jednej mieszance. Wybrane rośliny powinny charakteryzować się podobnymi wymaganiami glebowymi, uprawowymi oraz wodnymi. Najlepsze rezultaty można osiągnąć, wybierając gotowe mieszanki stworzone z myślą o wzbogacaniu gleby oraz zwiększaniu plonów roślin następczych. Wybór najbardziej odpowiedniej mieszanki międzyplonowej dla konkretnego pola zależy w głównej mierze od stosowanego płodozmianu.

Międzyplony ozime stanowią wartościowy element systemu upraw. Ich efektywność zależy głównie od staranności w planowaniu i zarządzaniu uprawami. Ich odpowiedni dobór i pielęgnacja mogą przynieść ogromne korzyści, ale ważne jest, aby uwzględnić potencjalne wyzwania i dostosować strategie do specyfiki gospodarstwa.