Azot uznawany jest za najważniejszy składnik pokarmowy roślin. Wchodząc w skład aminokwasów, białek, enzymów, fitohormonów, stanowi składnik budulcowy oraz bierze udział w wielu procesach biochemicznych. Posiada istotne znaczenie plonotwórcze, dlatego dostarczanie jego w nawozach jest bardzo ważnym elementem produkcji roślinnej.
Co uwzględnić planując dawkę azotu?
Podstawową rzeczą w planowaniu nawożenia azotem jest ustalenie jego całkowitej dawki jaką powinniśmy zastosować pod daną uprawę.
Obliczamy ją uwzględniając:
• zapotrzebowanie uprawianego gatunku na azot - pobranie jednostkowe azotu przez gatunki roślin ozimych, wg IUNG wynosi:
pszenica ozima – 23,7 kg N/t plonu
jęczmień ozimy – 22,3 kg N/t plonu
żyto – 21,6 kg N/t plonu
pszenżyto ozime – 24,1 kg N/t plonu
rzepak – 44,5 kg N/t plonu
• przewidywany plon ziarna jaki na danym polu jest realny do osiągnięcia (najlepiej na podstawie średniego plonu z kilku ostatnich lat),
• zawartość azotu mineralnego w glebie i kategorię agronomiczną gleby,
• przedplon (np. gdy będą to okopowe nawożone obornikiem, dawka N może być niższa, natomiast gdy będą to zboża z przyoraną słomą azotu dajemy więcej).
Azot stosujemy standardowo w dwóch dawkach. W niektórych przypadkach – w odmianach jakościowych pszenicy ozimej, których ziarno musi posiadać określoną zawartość białka, musimy tak zaplanować dawkowanie, aby zawierało trzy dawki azotu.
Pierwsza dawka azotu zależy od stanu plantacji
W celu ustalenia wysokości poszczególnych dawek konieczna jest lustracja pola, która pozwoli ocenić stan plantacji po zimie. Zadaniem dawki startowej jest regeneracja roślin po zimowym spoczynku oraz ich pobudzenie do krzewienia/wytwarzania pędów bocznych. Przy jej ustalaniu należy wziąć pod uwagę obsadę roślin, kondycję po zimie oraz zaawansowanie roślin we wzroście i rozwoju. Na polach z większą obsadą roślin azotu dajemy mniej, zaś w mniej zwartych łanach dawkę należy zwiększyć. W zbożach dobrze rozkrzewionych nie ma potrzeby dawania dużo azotu na start, ponieważ spowoduje nadmierną krzewistość, co nadmiernie zagęści łan i będzie sprzyjało wyleganiu oraz porażeniu przez choroby. Można też nieco opóźnić aplikację nawozu i zastosować go w momencie ruszania wegetacji. Natomiast na późno obsianych polach pszenicy, która dopiero zaczęła się krzewić, dawka azotu powinna być wyższa.
Opracowując plan nawożenia powinniśmy także uwzględnić formę azotu zawartego w nawozie, co ma szczególne znaczenie dla dawki startowej. Najlepiej aby to był nawóz szybko działający jak saletra amonowa (np. Pulan Macro, Zaksan), która zawiera obie formy azotu, tj. azotanową i amonową. Azot w formie azotanowej jest szybko pobierany przez roślinę, stymuluje procesy wzrostu i przyspiesza regenerację roślin, jednak jest łatwo wymywany poza strefę korzeniową. Ponadto słabo działa w niskich temperaturach jakie na ogół panują na przedwiośniu. Azot w formie amonowej i amidowej działa powoli, lecz jest dostępny dla roślin przez dłuższy okres czasu.
