Według badań IUNG-PIB gleby polskie corocznie ubożeją o 0,47 ton C/ha, co oznacza stratę próchnicy o ponad 1 tonę/ ha rocznie! Średnia zawartość materii organicznej w glebach Polski wynosi 2,2%. Wg Komisji Europejskiej spadek SO< 3,5% w naszej części kontynentu oznacza już początki pustynnienia. Monokultury zbożowe, silnie wyczerpujące próchnicę stanowią w strukturze zasiewów w naszym kraju aż 75%. Szczególnie ważną rolę w utrzymaniu żyzności gleb w gospodarstwach w których nie stosuje się nawozów naturalnych, w których często uprawia są po sobie zboża i które dysponują glebami lekkimi spełnią międzyplony dawniej nazywane poplonami. O wartości i przydatności tego typu upraw nie trzeba przekonywać. Wystarczy przypomnieć, że jako „zielony nawóz” wzbogacają gleby substancję organiczną, poprawiają ich żyzność i strukturę, magazynują składniki zapobiegając ich wypłukiwaniu, chronią gleby przed erozją.
Do najbardziej uniwersalnych i niezawodnych roślin międzyplonowych należy gorczyca biała.
Zalety uprawy gorczycy:
1/ udaje się na wszystkich glebach,
2/ szybko i dobrze wschodzi nawet przy małej wilgotności,
3/ ma krótki okres wegetacji (około 2 m-ce),
4/ szybko rośnie i szybko zwiększa biomasę,
5/ niska cena nasion, niska norma wysiewu.
Stosunek C:N dla wszystkich międzyplonów jest korzystniejszy niż w słomie co pozwala na szybsze uwalnianie składników pokarmowych z nawozu. Gorczyca w dobrych warunkach glebowych może osiągnąć nawet 1,5 m wysokości. Poplon z gorczycy to znakomity nawóz pod rośliny jare - przyoranie 10 ton zielonej masy jest równoważne ze wzbogaceniem gleby o około 80 kg N, 30 kg P2O5 i 120 kg K2O/ha i wykazuje działanie nawozowe do 2 lat. Gorczyca poprawia właściwości fitosanitarne gleb (niektóre odmiany zwalczają mątwika).
Wady
Rzepak jako roślina główna wyklucza gorczycę do uprawy jako międzyplon, ponieważ oba gatunki należą do tej samej rodziny Krzyżowe. Nie można ich uprawiać po sobie, aby uchronić rośliny przed wzmożoną infekcją suchej zgnilizny kapustnych i kiły kapuścianej.
Nawożenie
Uprawiając gorczycę na zielony nawóz na glebach o dobrej zasobności w fosfor i potas można zrezygnować z nawożenia tymi pierwiastkami. Stanowiska o niskiej i bardzo niskiej zawartości dla uzyskania dużego plonu biomasy wymagają 30 kg P2O5 i 50 kg K2O/ha wysianych bezpośrednio w ścierń. Przy założeniu, że rośliny służyć mają „zazielenieniu”, zmagazynować składniki pokarmowe i zapobiec ich wymywaniu (dotyczy to szczególnie gleb lekkich) gorczycy nie trzeba nawozić fosforem ani potasem. W celu przyspieszenia wzrostu roślin i umożliwienia pobrania większej ilości składników zalecane jest natomiast nawożenie azotowe w niewielkiej dawce 30-50 kg N/ha na ściernisko (więcej aplikujemy po zbożach z niskim nawożeniem azotem, mniej gdy stosowano wysokie dawki tego składnika). Zalecane: POLIFOSKI, POLIDAP, Saletra amonowa 32, Saletrzak 27 Standard.
Jeśli zdecydujemy się na udział w programie rolnośrodowiskowym dostaniemy dopłatę za międzyplon w wysokości 400zł/ha i wówczas nie możemy stosować nawożenia mineralnego, tylko ewentualnie nawozy naturalne.
Kiedy siać, a kiedy przyorać?
Siać należy po 25 lipca (wg niektórych zaleceń optymalny termin to 10-12 sierpnia) – gorczyca wysiana za wcześnie daje mało zielonej masy ponieważ zbyt szybko strzela w pędy, zakwita i drewnieje. Można ją wysiewać rozsiewaczem do nawozów, łatwo, szybko i ekonomiczne, łącząc nasiona z nawozem 20 kg nasion + np. 50 kg N/ha, ale jest to siew nierównomierny. Najlepiej siać przy pomocy agregatu uprawowo-siewnego. Zalecana głębokość siewu 2-3 cm, rozstawa rzędów 10-15 cm. Można siać także w mieszance gorczyca biała + facelia: 10+5 kg/ha.
Przyorać gorczycę należy najpóźniej pod koniec października na głębokość 20-25 cm, już po 40 dniach wegetacji poplon spełni swoje zadanie. Uwaga: nie należy dopuścić do pełni kwitnienia i wytwarzania nasion! Rośliny powinny być zielone, nie zdrewniałe, aby łatwo się rozkładały w glebie po przyoraniu
W programie z dopłatą rośliny pozostają na polu do wiosny w postaci mulczu.
Literatura :
1. Krasowicz S i in. 2011. Racjonalne gospodarowanie środowiskiem glebowym, Polish Journal of Agronomy:7.
2. Sawicka B., Kotiuk E., 2007. Gorczyce jako rośliny wielofunkcyjne, Acta Scientiarum Polonorum, Agriculture: 6.
3. Budzyński W., Zając T., Rośliny oleiste ‒ uprawa i zastosowanie, PWRiL, Warszawa 2010 r.
