Narasta dyskusja wokół obowiązujących przepisów dotyczących terminów stosowania nawozów zawierających azot. Głos w sprawie zabrała Krajowa Rada Izb Rolniczych, apelując do Ministerstwa Rolnictwa o wprowadzenie zmian w programie azotanowym. Powód? Obecne regulacje, zdaniem rolników, faworyzują jednych, a ograniczają drugich – wszystko przez system oparty na lokalnych danych temperaturowych. Co na to resort? Czy możliwe są zmiany przed kolejnym sezonem? 

Program azotanowy – co mówią obecne przepisy?

Od 2023 roku w Polsce obowiązuje zaktualizowany program azotanowy, wynikający z unijnych regulacji, a konkretnie z tzw. dyrektywy azotanowej (91/676/EWG). Program ten określa terminy stosowania nawozów azotowych na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych, uwzględniając m.in. zmienne warunki pogodowe.

Obecnie w lutym możliwe jest elastyczne stosowanie nawozów azotowych, ale pod pewnym warunkiem: przez kolejnych 5 dni średnia dobowa temperatura musi przekraczać 3°C (dla upraw ozimych, trwałych i TUZ) lub 5°C (dla pozostałych upraw). Zabronione jest jednak nawożenie na glebach zalanych, zamarzniętych, pokrytych śniegiem lub nasyconych wodą. 

Apel rolników: „System jest niesprawiedliwy i zbyt sztywny” 

Krajowa Rada Izb Rolniczych wskazuje, że aktualny system nierówno traktuje rolników w zależności od lokalizacji, ponieważ decyzje o możliwości nawożenia oparte są na danych dla całych powiatów. W efekcie na dwóch sąsiadujących polach – znajdujących się w różnych powiatach – jeden rolnik może rozpocząć nawożenie, drugi nie.

Rolnicy podkreślają, że wczesne nawożenie azotem, zwłaszcza rzepaku ozimego, ma ogromne znaczenie dla budowania plonu i zwiększenia efektywności nawożenia – szczególnie w warunkach postępującej suszy glebowej.

Przedstawiciele KRIR postulują: 

• zwiększenie liczby punktów pomiarowych temperatury, 
• doprecyzowanie przepisów, 
• a nawet rezygnację z systemu temperatury na rzecz uproszczonych zasad – czyli zakaz nawożenia tylko na terenach pokrytych śniegiem, zamarzniętych lub podtopionych. 

Ministerstwo odpowiada: przepisy są unijne, ale trwają analizy

Minister rolnictwa Czesław Siekierski w oficjalnej odpowiedzi przyznaje, że moment aplikacji nawozów azotowych ma kluczowe znaczenie zarówno dla efektywności upraw, jak i ochrony środowiska.

Resort deklaruje, że: 

• analizuje dane pogodowe i stan wegetacji roślin wspólnie z instytutami naukowymi, 
• zleca badania mające na celu wyznaczenie optymalnego terminu pierwszego nawożenia, 
• dostrzega potrzebę dostosowania przepisów do realnych warunków klimatycznych. 

Jednocześnie jednak minister przypomina, że przepisy wynikają z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE oraz dyrektywy azotanowej, która nakazuje wprowadzenie konkretnych terminów zakazu stosowania nawozów. 

Co dalej? W 2026 roku przegląd programu azotanowego

Ministerstwo Rolnictwa zapowiada, że w 2026 roku odbędzie się przegląd programu azotanowego, podczas którego szczególna uwaga zostanie poświęcona kwestiom związanym z terminami stosowania nawozów azotowych. Resort zachęca organizacje rolnicze do składania konkretnych propozycji zmian, które byłyby zgodne z unijnymi regulacjami, ale jednocześnie bardziej sprawiedliwe i elastyczne. 

Czy będą zmiany? 

Choć obecne przepisy wynikają z prawa unijnego, rolnicy mają szansę wpłynąć na ich przyszły kształt. Kluczowe będą nadchodzące konsultacje i przegląd programu w 2026 roku. Do tego czasu – jak zapowiada ministerstwo – prowadzone będą analizy mające na celu optymalizację systemu.