Eksport polskich produktów rolno-spożywczych od lat stanowi istotny filar gospodarki, jednak w 2024 r. jego dynamika wyraźnie spowolniła. Jak wynika z analizy dr. hab. Łukasza Ambroziaka, profesora Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB w Warszawie, wzrost wartości eksportu w minionym roku był najniższy od 2016 r. Jakie są przyczyny tego zjawiska i co oznacza dla polskiego sektora rolno-spożywczego? 

Eksport rolno-spożywczy w liczbach

Według wstępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), wartość polskiego eksportu rolno-spożywczego w 2024 r. wyniosła 53,5 mld euro, co oznacza wzrost o zaledwie 2,7 proc. w porównaniu do roku 2023. Tymczasem import produktów rolno-spożywczych osiągnął wartość 35,6 mld euro, co stanowi wzrost aż o 6,7 proc.

Jednym z najbardziej niepokojących trendów jest zmniejszenie nadwyżki handlowej w tym sektorze. W 2024 r. wyniosła ona 17,9 mld euro, czyli o 0,8 mld euro mniej niż w 2023 r. Jest to pierwsza taka sytuacja od 2016 r. 

Dlaczego eksport zwolnił?

1. Spadek konkurencyjności cenowej
Jednym z kluczowych czynników wpływających na niższą dynamikę eksportu była utrata przewag kosztowo-cenowych polskich producentów żywności.

Główne powody to: 

• Umocnienie złotego względem euro o ponad 5 proc. – oznaczało to, że polskie produkty na rynkach zagranicznych stały się droższe niż w 2023 r., co wpłynęło na mniejszą atrakcyjność cenową w porównaniu do konkurencji. 
• Wzrost kosztów produkcji – rosnące ceny energii i wyższe wynagrodzenia w Polsce zwiększyły koszty wytwarzania, co również odbiło się na końcowych cenach eksportowych. 

2. Niska dynamika wolumenu eksportu
W okresie styczeń-październik 2024 r. wolumen eksportu rolno-spożywczego wzrósł jedynie o 1 proc. rok do roku. Tak niski wzrost nie był notowany od 2016 r.

3. Wpływ czynników globalnych
Spowolnienie światowego popytu na niektóre grupy produktów spożywczych oraz zmiany w polityce handlowej głównych partnerów handlowych Polski mogły dodatkowo ograniczyć możliwości ekspansji eksportowej. 

Sektor rolno-spożywczy wciąż kluczowy dla polskiego handlu

Pomimo spadku dynamiki eksportu, sektor rolno-spożywczy utrzymał silną pozycję w polskim handlu zagranicznym. W 2024 r. jego udział w całkowitym eksporcie Polski osiągnął rekordowy poziom 15,3 proc. (w 2023 r. było to 14,8 proc.).

Co więcej, wysoka nadwyżka handlowa w tym sektorze pozwoliła utrzymać dodatnie saldo w całym polskim handlu zagranicznym towarami, które wyniosło 0,7 mld euro.
​
Podsumowanie
Wyhamowanie tempa wzrostu eksportu rolno-spożywczego w 2024 r. jest złożonym zjawiskiem wynikającym zarówno z czynników krajowych, jak i globalnych. Wzrost kosztów produkcji, umocnienie złotego oraz spadek przewag cenowych wpłynęły na niższą konkurencyjność polskich produktów za granicą.

Mimo to sektor rolno-spożywczy wciąż odgrywa kluczową rolę w polskim handlu zagranicznym, a jego udział w eksporcie osiągnął historycznie wysoką wartość. Przed polskimi producentami stoją jednak wyzwania związane z koniecznością dalszego zwiększania efektywności i poszukiwania nowych rynków zbytu.

​Chcesz być na bieżąco z najnowszymi informacjami? Śledź nasze wiadomości NONSTOP z branży rolniczej i publikacje w dziale nawozy TV. ​