Czy obniżone dawki herbicydu mogą być wystarczająco skuteczne?

O powodzeniu zabiegu chwastobójczego w głównej mierze decyduje wysokość użytej dawki herbicydu. W etykietach środków chwastobójczych producenci podają wysokość pojedynczej dawki lub ich zakres w jakim można dany środek stosować, aby był bezpieczny dla uprawy i skutecznie niszczył występujące na polu chwasty. Jednak nie zawsze stan zachwaszczenia plantacji wymaga stosowania tak wysokich dawek herbicydu jak określa etykieta, więc można z powodzeniem obniżyć je poniżej zalecanego poziomu bez ryzyka strat plonu. Pozwala to z nieco zaoszczędzić na ochronie upraw, zwłaszcza że ceny środków ochrony roślin w ostatnim czasie osiągnęły wysoki pułap i jednocześnie w mniejszym stopniu obciąża środowisko chemikaliami.

Tego rodzaju praktykom sprzyja Ustawa o integrowanej ochronie roślin z dn. 01.01.2014, której główną ideą jest ograniczenie ilości substancji czynnych pestycydów wprowadzanych na pole w czasie oprysku. W myśl tej ustawy, celem ochrony upraw przed chwastami jest redukcja ich liczebności do poziomu nie zagrażającego stabilnemu plonowaniu roślin oraz niedopuszczenie do ich kwitnienia i wydania nasion, zamiast całkowitej eliminacji chwastów. Jeszcze kilkanaście lat temu herbicydy można było stosować tylko w zakresie dawek określonych w etykiecie. Od czerwca 2011 roku przepisy dopuszczają aplikację w obniżonych dawkach (Rozporządzenie (WE) 1107/2009), jednak należy mieć na uwadze, że robimy to na własną odpowiedzialność i w razie nieudanego zabiegu nie można dochodzić swoich praw w sądzie. Z tego powodu należy dokładnie przeanalizować czy warunki pozwalają na redukcję dawki herbicydu czy lepiej zrezygnować z takich działań. Nieprzestrzeganie zasad dotyczących stosowania obniżonych dawek herbicydów może skutkować słabym zniszczeniem chwastów, więc konieczne będzie wykonanie dodatkowego oprysku. W rezultacie zamiast oczekiwanych korzyści osiągniemy straty. O efekcie tego rodzaju zabiegów decyduje szereg czynników i warto przyjrzeć się tym najważniejszym zanim zdecydujemy się na zabieg z użyciem zredukowanej dawki środka. 

Herbicyd dostosuj do stanu zachwaszczenia plantacji 

W pierwszej kolejności należy wybrać taki herbicyd, który będzie skutecznie zwalczał większość gatunków chwastów występujących na polu. W przypadku, gdy gatunki dominujące w zbiorowisku chwastów lub wysoce konkurencyjne dla uprawy zaklasyfikowane są w etykiecie środka jako średnio wrażliwe, lepiej zrezygnować z aplikacji herbicydu w obniżonej dawce. Istnieje wtedy duże prawdopodobieństwo, że chwasty te zostaną zniszczone w zbyt słabym stopniu, aby można było mówić o sukcesie chwastobójczym. Należy również mieć na uwadze fakt, że stopień zniszczenia chwastów kwalifikujący dany gatunek do grupy wrażliwych na dany środek mieści się z zakresie 86-100%, więc niektóre chwasty mogą być zwalczane na poziomie bliskim 100%, natomiast inne na poziomie dolnego pułapu wymaganej skuteczności. Im chwast jest bardziej wrażliwy, tym lepiej jest niszczony przez obniżoną dawkę herbicydu. Dobrze jest więc znać, na podstawie własnych obserwacji, reakcję chwastów na środek, który już stosowaliśmy na danym polu. 

Nie obniżaj dawki herbicydu gdy chwasty występują w dużym zagęszczeniu i są zaawansowane w rozwoju

Tylko młode chwasty mogą być zwalczone przez obniżone dawki herbicydu

Herbicydy są najbardziej skuteczne, gdy stosuje się je na chwasty w fazie ich największej wrażliwości na środki chwastobójcze, czyli gdy są bardzo młode. Młode chwasty mają cieńszą kutykulę, więc herbicydy mogą łatwiej wnikać do wnętrza roślin. Ponadto, mają małą biomasę, ze którą łatwo upora się niska dawka. W etykietach większości herbicydów optymalna faza rozwojowa dla wykonania zabiegu to 2-6 liści chwastów dwuliściennych i od szpilkowania do końca krzewienia chwastów jednoliściennych.

Niektóre gatunki chwastów, które są wysoce wrażliwe na dany herbicyd, mogą być skutecznie niszczone przez obniżone dawki, nawet gdy są starszych fazach rozwojowych. W badaniach IUNG-PIB takim chwastem okazała się gwiazdnica pospolita, która była skutecznie eliminowana przez m.in. tribenuron metylu, fluroksypyr, mieszaninę 2,4-D + florasulam w dawkach obniżonych o 75%, gdy znajdowała się w fazie 10-12 liści. Większą ostrożność należy zachować w razie wystąpienia przytulii czepnej i zabieg wykonać na jak najmłodsze rośliny, najlepiej do fazy 1-2 okółków. 

Nie obniżaj dawki herbicydu na mocno zachwaszczonych polach

Obniżonych dawek herbicydów nie należy stosować na polach o wysokim stopniu zachwaszczenia. Gdy na plantacji chwasty występują zbyt licznie, wzajemnie się zacieniają i w rezultacie do wielu egzemplarzy ciecz opryskowa herbicydu w ogóle nie dociera lub w dociera w niewielkiej ilości. Liczebność chwastów na polu w dużym stopniu powiązana jest ze stanem upraw. Rośliny będące w dobrej kondycji i rosnące w optymalnej obsadzie są bardziej konkurencyjne dla chwastów, które w takich warunkach słabiej wschodzą i rosną. Można wtedy skutecznie chronić uprawę za pomocą niższych dawek herbicydów. Nie powinno się obniżać dawki, gdy plantacja jest z różnych powodów przerzedzona, ponieważ puste miejsca są szybko opanowywane przez chwasty. 

Zabieg wykonuj przy dobrej pogodzie

Przebieg pogody w okresie okołozabiegowym, a zwłaszcza temperatura powietrza i opady deszczu w znacznym stopniu determinują skuteczność herbicydów. Gdy pogoda nie sprzyja ich działaniu, nawet dawka zalecana może być mało skuteczna, więc tym bardziej ryzykowne jest stosowanie środka w dawce obniżonej.

Temperatura wpływa na tempo procesów życiowych w roślinie i co się z tym wiąże, na pobieranie, transport i metabolizowanie herbicydu. W niskich temperaturach następuje spowolnienie tych procesów, co przekłada się na niższą skuteczność. W etykietach herbicydów podany zakres temperatur ich stosowania jest dość szeroki, w zależności od rodzaju środka. Oprysk wykonany w temperaturze bliskiej wartościom granicznym (zwłaszcza minimum) obarczony jest ryzykiem słabego zniszczenia chwastów. Zabieg z użyciem obniżonych dawek herbicydu najbezpieczniej jest wykonać w optymalnych temperaturach. Informacje odnośnie optimum termicznego dla substancji aktywnych herbicydów stosowanych w pszenicy można znaleźć w opracowaniu „Metodyka integrowanej ochrony pszenicy ozimej i jarej dla producentów” wydanym przez IOR-PIB w Poznaniu (2013).

Opady deszczu występujące krótko po oprysku mogą ograniczyć skuteczność działania herbicydów. W przypadku herbicydów stosowanych nalistnie, deszcz zmywa środek z powierzchni liści. Ujemny wpływ deszczu na skuteczność herbicydów zależy od jego intensywności, czasu trwania i długości okresu jaki upłynął od oprysku do wystąpienia opadów. Herbicydy posiadają zróżnicowane wymagania odnośnie długości czasu wolnego od deszczu. Przykładowo, pinoksaden, prosulfokarb czy halauksyfen metylu wnikają do wnętrza roślin w ciągu 1 godziny od oprysku, więc opady po tym czasie nie szkodzą ich działaniu. Z kolei tribenuron metylu czy metsulfuron metylu wymagają od 2 do 6 godzin okresu bez opadów. Planując zabiegi z użyciem obniżonych dawek herbicydów należy również ten parametr wziąć pod uwagę. 

Wesprzyj działanie herbicydu 

Działanie herbicydu w niższych dawkach można poprawić stosując dodatek adiuwantu. Adiuwanty zmieniają właściwości cieczy roboczej, dzięki czemu więcej substancji aktywnej wnika do wnętrza roślin. Stosując herbicyd w dawce obniżonej łącznie z adiuwantem można uzyskać efekt podobny do dawki podstawowej, lecz bez adiuwanta. Preparaty te bardzo dobrze spełniają swoją rolę, gdy oprysk wykonujemy w niekorzystnych warunkach pogodowych. Zapobiegają wtedy stratom herbicydu ograniczając jego parowanie i zapobiegając krystalizacji na powierzchni roślin.