Rzepak to gatunek wymagający, wrażliwy na niesprzyjające warunki zarówno glebowe, jak również pogodowe panujące w okresie przygotowania roli do siewów, siewu i początkowego rozwoju roślin. Odpowiednie przygotowanie roli pod zasiewy, a także zbilansowane nawożenie mineralne to podstawowe elementy agrotechniki. Zaniedbanie ich może zaważyć na sukcesie całej produkcji.

Bardzo duży wpływ na stan plantacji ma dobór odpowiedniego stanowiska. Wskazane jest, aby gatunek ten uprawiany był po roślinach wcześnie schodzących z pola, jak, np.: jęczmień ozimy. Niemniej w praktyce rolniczej przychodzi on najczęściej po pszenicy ozimej. Z tego względu mamy bardzo mało czasu na właściwe przygotowanie gleby pod zasiewy, co stanowi poważny problem.

Zespół uprawek pożniwnych i przedsiewnych – trzeba wykonać możliwie szybko

Z uwagi na to, że rzepak prawie zawsze uprawia się po niewłaściwych przedplonach tj po przedplonie późno schodzącym z pola, mankamentem staje się brak czasu na prawidłowe przygotowanie i „odleżenie” gleby. Podstawowe znaczenie w uprawie gleby pod zasiewy rzepaku ma dobrze osiadła warstwa dolna gleby, decydująca o dostępie korzeni do kapilarnej wody gruntowej, tabela 1.

Tabela 1. Wschody i straty roślin w zależności od stanu przygotowania gleby (szt./m²)

Źródło; na podstawie badań DSV Lippstadt

Wszystkie zabiegi powinny zostać przeprowadzone z myślą o zatrzymaniu wody w glebie

Uprawa pożniwna, wykonana szybko tuż po zbiorze przedplonu to podstawa. „Zerwanie ścierni” pozwala na natychmiastowe przerwanie parowania wody z powierzchni pola, co zapobiega utracie wody z gleby. Jednocześnie takie działanie pozwala na wczesne kiełkowanie nasion chwastów i osypanych nasion zbóż, co w konsekwencji ogranicza zachwaszczenie rośliny uprawnej.

Dobre wymieszanie resztek pożniwnych z glebą przyspiesza rozkład słomy i pobudza życie biologiczne gleby

Wysokość ścierni po skoszeniu zboża powinna być możliwie niska, a słoma pozostawiona na polu powinna być pocięta na drobne kawałki (70% sieczki powinna mieć długość nie większą niż 4-5 cm) i powinna być rozrzucona równomiernie na powierzchni pola. Umożliwia to dobre wymieszanie resztek pożniwnych z glebą. Wprowadzona w taki sposób masa organiczna podlega w późniejszym okresie mineralizacji, uwalniając do gleby potrzebne roślinom składniki pokarmowe, a także wzbogaca glebę w próchnicę. Nierównomierne wymieszanie resztek z glebą, powoduje utworzenie „poduszki”. W miejscach dużego nagromadzenia się słomy, zostają zachwiane procesy mineralizacji, utrudnione są wschody i początkowy rozwój roślin uprawnych.

Azot na słomę

Wprowadzenie materii organicznej do gleby powoduje gwałtowne pogorszenie stosunku C:N (węgla do azotu) w glebie. Z tego względu wskazane jest zastosowanie na ścierń nawozu azotowego, w dawce 5-8 kg N na każdą tonę słomy, czyli praktycznie 30 – 50 kg N/ha najlepiej w formie oprysku RSM® np. 100-150 kg/ha RSM 28 lub w formie mocznika np. Mocznik.pl®, PULGRAN®, PULREA®.

Ograniczona ilość czasu to konieczność stosowania wszelkiego rodzaju uproszczeń

Sposób uprawy roli i metoda siewu zależą od ilości czasu jaki pozostaje od zbioru przedplonu do siewu rzepaku. Im mniej jest czasu, tym większe ryzyko uprawy rzepaku, który jest gatunkiem wymagającym dobrze doprawionej gleby i gruzełkowatej struktury. Zbyt drobna struktura gleby, nadmierne rozpylenie gleby to niebezpieczeństwo zamulania, podczas silnych opadów deszczu.

Jesienią koniecznie pełne nawożenie fosforowo-potasowe

Brak fosforu w glebie to słabszy rozwój systemu korzeniowego, gorsze pobieranie wody i składników pokarmowych, negatywny wpływ na wytwarzanie przez roślinę zawiązków pędów, liści i kwiatów, a także utrzymanie przez roślinę zawiązanych łuszczyn. W okresie spadków temperatur poniżej 12 °C, przyswajalność fosforu z gleby gwałtownie spada, następują zaburzenia w syntezie chlorofilu. Na roślinach ujawnia się to jako czerwonawo-fioletowe przebarwienia liści.

Fosfor i potas należy zastosować przed siewem roślin. Pierwiastki te wpływają na tworzenie w okresie jesiennym silnej rozety liści z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Ponadto unikamy wówczas niepotrzebnego ugniatania gleby podczas wysiewu tych nawozów w późniejszym terminie. Do nawożenia można wykorzystywać nawozy kompleksowe, jak POLIFOSKA® 4, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® PLUS, Amofoska® 4-12-20 zawierające obok fosforu i potasu, także azot, magnez, siarkę.

Ważne mikroskładniki

Jesienny stres roślin pogłębia także niska zawartość mikroskładników w polskich glebach. Wg IUNG 85% gleb w Polsce jest ubogich w bor, 62% w miedź, prawie 50% w mangan, 46% w molibden i prawie 40% w cynk. W uprawie rzepaku największe spośród mikroskładników znaczenie ma bor. Rośliny najsilniej odczuwają brak boru w warunkach: niskich temperatur, niedoborów wody (susza), uprawy roślin na glebach lekkich. Bor powinno się wprowadzać łącznie z nawożeniem podstawowym np. stosując wieloskładnikowe nawozy, jak POLIFOSKA® Petroplon, AMOFOSKA® 5-10-25 z borem, AMOFOSKA® 4-10-28. Wszystkie w/w nawozy zawierają 0,1% boru. Wysokie dawki potasu i azotu zwiększają zapotrzebowanie roślin w bor.

Zapamiętaj:

• termin siewu rzepaku, jest czynnikiem który w bardzo dużym stopniu decyduje o jego plonach,
• celem przygotowania gleby pod zasiewy rzepaku jest uzyskanie dobrze doprawionej i uwilgotnionej gleby, w którą sieje się nasiona na głębokość ok. 2 cm (w mulcz 3-4 cm).Takie warunki uzyskuje się gdy gleba ma strukturę gruzełkową, a warstwa dolna gleby jest zagęszczona i zapewnia kapilarne podsiąkanie wody oraz prawidłowy wzrost korzeni.
• rzepak buduje plon jesienią. Z tego względu należy jesienią zabezpieczyć rośliny w niezbędne składniki pokarmowe, w tym fosfor, potas, magnez oraz siarkę. Błędu nawozowego z jesieni nie da się naprawić wiosną!
• odczyn i zasobność gleby w fosfor i potas regulujemy, co najmniej pod przedplon.

Literatura:
1. Grzebisz W.2012. Podstawy nawożenia rzepaku. Rzepak – nowe wyzwania. Poradnik dla plantatorów. Wyd. piąte. Wyd. Biznes – Press Sp. z o.o.: 39-42,
2. Grzebisz W., Szczepaniak W. 2007. Zapotrzebowanie rzepaku na siarkę, magnez i mikroelementy. Rzepak Extra, TopAgrar Polska, PWR; 74-78
3. Kościelniak W., Dreczka M., Panek J., Heimann. 2012. Nowoczesna uprawa rzepaku. Apra: ss.135
4. Sienkiewicz – Cholewa U. 2006. Mikroelementy w uprawie rzepaku. Nasza Rola – ogólnopolski magazyn rolniczy, nr 4, V/VI: 18-23.
5. Rzepak – uprawa z perspektywą. Ulotka BASF
6. Rzepak – poradnik plantatora. Ulotka KWS
7. Rzepak ozimy. Odmiany z Lippstadt. Plon-Jakość-Rezystencja. Ulotka DSV