Skuteczne nawożenie nie polega na stosowaniu gotowych dawek nawozów, lecz na dopasowaniu ich do warunków konkretnego pola. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na potrzeby pokarmowe roślin jest aktualny stan gleby - jej odczyn, zasobność w składniki mineralne, pojemność sorpcyjna i zdolność zatrzymywania wody. 

Dlatego wszelkie strategie nawożenia powinny być oparte na rzetelnej ocenie zasobności. 

Analiza gleby - fundament prawidłowego nawożenia

Regularne badania gleby wykonywane co 3-4 lata pozwalają: 

• określić pH, 
• sprawdzić zawartość fosforu (P), potasu (K), magnezu (Mg) oraz opcjonalnie mikroelementów, 
• przypisać glebę do odpowiedniej klasy zasobności (bardzo niska, niska, średnia, wysoka, bardzo wysoka). 

Klasa zasobności wskazuje, czy: 

• zastosować można dawkę standardową, 
• konieczne jest zwiększenie nawożenia o dawkę korekcyjną,
• czy też dawkę można zmniejszyć, ponieważ gleba ma wystarczające zapasy składników.

Jak bada się glebę? Najpopularniejsze metody

Ocena przyswajalnych form składników odbywa się najczęściej metodami:

• Egner-Riehm (DL) - dla fosforu i potasu, 
• Schachtschabela - dla magnezu, 
• Mehlich 3 - metoda wieloskładnikowa, wykorzystywana m.in. przy rolnictwie precyzyjnym. 

Metoda oznaczania pozwala nie tylko sprawdzić poziom składników, ale również określić ich dostępność dla roślin. 

Czego potrzebują rośliny w zależności od rodzaju i zasobności gleby?

1. Gleby lekkie, o niskiej pojemności sorpcyjnej
Cechy: mało próchnicy, szybkie wymywanie składników, słaba retencja wody.

Rośliny na takich glebach wymagają: 

• częstszych, mniejszych dawek azotu, 
• stałego uzupełniania potasu, 
• siarki, poprawiającej wykorzystanie azotu, 
• utrzymania odpowiedniego pH poprzez wapnowanie. 

Dlaczego? Gleby lekkie nie magazynują składników - nawożenie musi być bardziej precyzyjne i rozłożone w czasie.

2. Gleby zakwaszone (niskie pH)
Cechy: ograniczona dostępność fosforu, magnezu i mikroelementów; ryzyko toksyczności glinu.

Rośliny potrzebują: 

• wapnia, który podnosi pH i odblokowuje składniki pokarmowe, 
• magnezu, którego dostępność przy niskim pH znacząco maleje, 
• fosforu dopiero po korekcie odczynu. 

Dlaczego? pH gleby decyduje o tym, czy roślina w ogóle będzie mogła pobrać składniki.

3. Gleby o zasobności średniej
​Cechy: równowaga między dostarczaniem składników a ich zatrzymywaniem w glebie.

Rośliny wymagają: 

• dawkowania standardowego, 
• stałego utrzymania zasobności poprzez nawożenie organiczne i międzyplony, 
• monitorowania czy zasobność nie spada w kierunku klas niskich.

Dlaczego? To gleby o dużym potencjale produkcyjnym - przy właściwym nawożeniu rośliny wykorzystują składniki najefektywniej.

4. Gleby zasobne i bardzo zasobne
Cechy: wysoki poziom P, K i Mg; często korzystny odczyn.

Rośliny potrzebują: 

• mniejszych dawek nawozów,
• dostosowania dawek wyłącznie do wynoszenia składników z plonem, 
• ewentualnego uzupełnienia mikroelementów. 

Dlaczego? Nadmierne nawożenie na takich glebach nie podnosi plonu, a tylko zwiększa koszty. 

Różne typy gleb - różne potrzeby roślin. Każde pole wymaga indywidualnego podejścia do nawożenia

Jak ustalić właściwą dawkę nawozu?

Najprostsza i najskuteczniejsza zasada to:
Potrzeby pokarmowe roślin - zasobność gleby = dawka nawozu

Proces ustalania dawkowania wygląda następująco: 

1. Wyznaczenie oczekiwanego plonu i potrzeb pokarmowych rośliny. 
2. Porównanie potrzeb z aktualną zasobnością gleby. 
3. Dodanie dawki korekcyjnej, jeśli gleba jest uboga. 
4. Zmniejszenie dawki, jeśli gleba jest zasobna. 
5. Uwzględnienie podatności gleby na wymywanie składników. 

Podsumowanie

Rośliny nie mają uniwersalnych potrzeb nawozowych.

Ich zapotrzebowanie wynika z: 

• składu i zasobności gleby, 
• pojemności sorpcyjnej, 
• odczynu, 
• zdolności gleby do magazynowania wody i składników, 
• planowanego poziomu plonowania. 

Dlatego efektywne nawożenie to takie, które wynika z analizy gleby, a nie ogólnych wytycznych.