Gleby wykazują zróżnicowanie pod względem podatności na proces zakwaszenia. Wartość odczynu uzależniona jest w dużym stopniu od charakteru skały macierzystej, na której wykształciła się gleba (kwaśny bądź zasadowy), zasobności w materię organiczną i kierunku jej przemian oraz panujących warunków klimatycznych – decydujących mi.in. o poziomie wymycia składników zasadowych (dwuwartościowych kationów
o charakterze zasadowym np. wapń, magnez).

Gleby lekkie najbardziej zagrożone

Na wartość pH gleby wpływa również wielkość depozycji kwasotwórczych zanieczyszczeń z powietrza atmosferycznego.

Do zakwaszenia gleb prowadzą czynniki naturalne, np. wymywanie jonów zasadowych, rodzaj skały macierzystej, i antropogeniczne, np. stosowanie zbyt dużych dawek nawozów mineralnych, kwaśne deszcze.

Generalnie, im gleba lżejsza (o większym udziale frakcji gruboziarnistej), tym naturalnie bardziej kwaśna. W zależności od kategorii agronomicznej, gleby cechują się różną wartością optymalnego odczynu. Zwiększeniu podatności gleb na obniżanie wartości pH sprzyja intensywna uprawa i nawożenie. Intensywne użytkowanie z reguły jest związane ze stosowaniem chemicznych środków produkcji – zwłaszcza nawozów mineralnych cechujących się różnym potencjałem do obniżania wartości pH gleby. W tym kontekście szczególnie istotne jest rozważne stosowanie nawozów azotowych i siarkowych. Natomiast dużemu potencjałowi produkcyjnemu roślin uprawnych zwykle towarzyszy większy eksport wapnia i magnezu wraz z plonami – czyli składników, których obecność w sposób bezpośredni kształtuje odczyn gleby. W warunkach intensywnej uprawy, poprawna agrotechnika, m.in. systematyczne wapnowanie i nawożenie organiczne, a także zrównoważone nawożenie mineralne sprzyja stabilizacji odczynu stanowiska produkcji.