Gleba należy do jednych z najważniejszych, zasobów naturalnych. Z tego względu powinna być odpowiednio użytkowana. W ciągu ostatnich lat, na środowisko glebowe coraz większy wpływ ma działalność człowieka. Dynamiczny rozwój populacji ludzkiej wymusza zapewnienie odpowiedniego poziomu jej wyżywienia. Przekłada się to w konsekwencji na coraz to intensywniejsze wykorzystanie tego nieodnawialnego zasobu.
Gleba jest tworem mineralno- organicznym, który powstaje w skutek długotrwałych i skomplikowanych procesów przekształcania wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej. Jest tworem trójfazowym tzn. można w niej wydzielić fazę stałą (materia organiczna i mineralna), gazową (powietrze glebowe), oraz ciekłą (woda glebowa). O przydatności rolniczej gleby stanowi jej materia wyjściowa tzn. jak i z jakich skał macierzystych została utworzona. Materią wyjściową do utworzenia gleb na terenie Polski były kwaśne skały osadowe naniesione ze Skandynawii.
Skały te, transportowane w czasie wielokrotnego ruchu lodowców przyniosły ze sobą luźny materiał skalny, z którego wytworzyły się gleby na terenie Polski. Materiał ten ze swojej natury jest ubogi w kationy zasadowe. Z tego powodu, gleby w Polsce są ubogie np. w wapń i magnez. Zakwaszenie gleb ma miejsce w momencie gdy w kompleksie sorpcyjnym gleby zostanie zakłócona równowaga pomiędzy stężeniem kationów o charakterze zasadowym, a jonami wodorowymi (H
+). Zakwaszenie gleb jest procesem naturalnym, i jest powodowany przez : mineralizację materii organicznej, oddychanie korzeni roślin, pobieranie kationów zasadowych przez rośliny (uprawne oraz rosnące naturalnie), wymywanie kationów zasadowych, wietrzenie gleby oraz utlenianie się azotu amonowego. Przyczyny te są potęgowane przez działalność człowieka zarówno przemysłową, jak i rolniczą.
W Polsce udział gleb kwaśnych na terenach użytkowanych rolniczo od wielu lat przekracza poziom 50%, ale występują obszary, gdzie poziom ten stanowi ponad 80% powierzchni gruntów rolnych.
Zakwaszenie gleb niesie ze sobą szereg niekorzystnych skutków jak: zubożenie kompleksu sorpcyjnego ze składników pokarmowych, uaktywnienie toksycznego glinu (Al
3+), obniżenie działalności mikroorganizmów glebowych, oraz znaczne zmniejszenie dostępności składników pokarmowych. W celu neutralizacji procesów zakwaszenia, stosuje się zabieg wapnowania gleb, który obniża negatywne skutki zakwaszenia.
Konieczność wyżywienia populacji ludzkiej, wymusza na producentach rolnych podniesienie wydajności gleb. Stąd nieodzownym elementem rolnictwa stało się nawożenie. Jednym z podstawowych pierwiastków, który przy racjonalnym stosowaniu ma największy wpływ na ostateczny poziom i jakość plonowania roślin jest azot. Stosowanie nawozów azotowych jest koniecznością w nowoczesnym rolnictwie.
Z uwagi na towarzyszące azotowi przemiany w glebie, nawozy azotowe stanowią jedno ze źródeł jej zakwaszenia.
Zawarta w tych nawozach forma amonowa azotu, podlega przemianom. Przemiany te, to proces nitryfikacji polegający na zmianie formy amonowej NH
4+ do formy azotanowej NO
3-. W wyniku tych przemian do gleby trafiają jony wodorowe (H
+) zakłócając „delikatną” równowagę pomiędzy kationami zasadowymi, a już obecnymi w glebie zakwaszającymi jonami wodoru (H
+), zwiększając ich koncentrację. Z uwagi na powyższe, dobór nawozu powinien być starannie przemyślany. Najmniejszą ingerencję w środowisku glebowym wywierają nawozy zawierające w swoim składzie oprócz azotu dodatkowo takie pierwiastki jak wapń Ca
2+ oraz Mg
2+. Pierwiastki te ograniczają ujemne skutki nitryfikacji. Dodatkowo systematyczne stosowanie tego typu nawożenia przyczynia się do podniesienia w glebie zawartości wapnia i magnezu.
Biorąc pod uwagę powstały paradoks: z jednej strony podniesienie produktywności gleby która wymusza konieczność stosowania nawozów azotowych, z drugiej natomiast dbałość o środowisko glebowe - najlepszym rozwiązaniem wydaje się więc kompromis pomiędzy tymi skrajnie różnymi wymaganiami. Aby zniwelować ujemne skutki stosowania azotowych nawozów mineralnych, należałoby stosować azot wraz z towarzyszącymi mu pierwiastkami neutralizującymi protony wodorowe. Takimi nawozami są nawozy saletrzane zawierające wapń oraz magnez, tj. nawozy typu
Salmag®,
Saletrzak. Zarówno produkty
Salmag® jak również
Saletrzak zawierają obie niezbędne i dostępne dla roślin formy azotu: azotanową NO
3- oraz wiążącą się z kompleksem sorpcyjnym formę amonową NH
4+ . Azot amonowy nie podlega wymywaniu z gleby i wpływa na ukorzenienie roślin, wspomaga również pobieranie fosforu i ogranicza nadmierne pobieranie potasu. Azotanowa forma azotu przyspiesza wegetację roślin, zastosowanie jej wiosną wpływa na szybszą regenerację po okresie zimowym.
Zarówno wapń jak i magnez mają pozytywny wpływ na glebę, jej odczyn oraz strukturę. Gleby polskie wykazują naturalnie niską zawartość w wapń oraz magnez, dlatego zalecane jest uzupełnianie poziomu tych pierwiastka możliwie najczęściej i ze wszelkich najlepszych źródeł.