Jakie analizy gleb warto wykonać?
Jedną z podstawowych analiz gleb jest oznaczenie wartości pH, wykonywane w celu ustalenia stopnia zakwaszenia gleb, a następnie – jeśli konieczne jest wapnowanie – dawki nawozu wapniowego. Kolejną ważną analizą jest oznaczenie zawartości azotu mineralnego. Zasobność gleby w mineralne formy azotu brana jest pod uwagę podczas przygotowywania planu nawożenia azotem (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz. U. 2018 poz. 1339), dla celów przygotowania planu nie jest konieczne wykonanie oznaczenia zawartości azotu mineralnego, można przyjąć wartości podane w przytoczonym rozporządzeniu).Do podstawowych analiz właściwości gleb należy jeszcze zaliczyć oznaczenie zawartości przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Wyniki tych oznaczeń warto wziąć pod uwagę podczas ustalania dawek nawozów.Oczywiście możliwe jest również oznaczenie zawartości przyswajalnych form innych makroelementów (przede wszystkim siarki) i mikroelementów (zwłaszcza boru – B, cynku – Zn, miedzi – Cu, manganu – Mn, żelaza – Fe). Wyniki analiz są przydatne do ustalenia potrzeb nawożenia poszczególnymi pierwiastkami.W konkretnych sytuacjach konieczne może być wykonanie dodatkowych oznaczeń (np.: oznaczenie zasolenia czy określenie stopnia zanieczyszczenia konkretnymi substancjami).
Kiedy najlepiej pobrać próbki gleb?
Podstawowe analizy gleby danego pola uprawnego wystarczy wykonywać raz na kilka lat. Głównym celem wykonywania oznaczeń właściwości gleb jest ustalenie dawek nawozów, a więc pobranie próbek i wykonanie analiz najlepiej przeprowadzić przed terminem wysiewu nawozów (jesienią po zbiorach lub wiosną). Najważniejsze wytyczne dotyczące procesu pobierania próbek gleb ornych przedstawiono na poniższym schemacie.
Gdzie można wykonać analizy gleb?
Analizy właściwości gleb (również podłoży ogrodniczych, roślin, nawozów, materiałów odpadowych wykorzystywanych do nawożenia, wody, pasz) wykonywane są w stacjach chemiczno-rolniczych. Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze znajdują się w: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Gliwicach, Gorzowie Wielkopolskim, Kielcach, Koszalinie, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu. Wysokość opłat za zadania wykonywane w stacjach regulowana jest prawnie – koszt jest taki sam we wszystkich stacjach, stawki reguluje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości i sposobu uiszczania opłat za zadania wykonywane przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze (Dz. U. 2014 poz. 1210). Wykonanie analiz można również zlecić laboratoriom komercyjnym lub pracowniom laboratoryjnym funkcjonującym w ramach jednostek badawczych czy uczelni wyższych. Przed zleceniem wykonania oznaczeń warto sprawdzić, jakimi metodami będą one wykonywane oraz czy są to metody akredytowane (spełniające określone normy; wykorzystanie wyników badań do niektórych celów wymaga pobrania i przeanalizowania próbek metodami akredytowanymi). Niektóre z podstawowych analiz właściwości gleb można wykonać samodzielnie, w warunkach polowych. Jedną z takich analiz jest oznaczenie wartości pH gleby przy użyciu kwasomierza Helliga (próbkę gleby należy zalać tzw. płynem Helliga, otrzymany kolor zawiesiny należy porównać ze skalą wzorcową i na tej podstawie określić wartość pH gleby). Dla porównania, w warunkach laboratoryjnych próbkę gleby zalewa się (w odpowiednich proporcjach) wodą destylowaną lub roztworem KCl o stężeniu 1 mol/dm3, a wartość pH zawiesiny oznacza się metodą potencjometryczną.
Literatura:
1. Grzebisz W. 2009. Nawożenie roślin uprawnych. Tom 2. Nawozy i systemy nawożenia. PWRiL, Poznań.
2. Lityński T., Jurkowska H., Gorlach E. 1976. Analiza chemiczno-rolnicza. Przewodnik metodycny do analizy gleby i nawozów. PWN, Warszawa.
3. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy. Instrukcja pobierania próbek glebowych opracowana na podstawie PN-R-04031:1997. http://www.oschr-bydgoszcz.pl/Dokumenty/Instrukcja%20pobierania%20probek%20glebowych.pdf
4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości i sposobu uiszczania opłat za zadania wykonywane przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze, Dz. U. 2014 poz. 1210.
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”, Dz. U. 2018 poz. 1339.
