Resztki pożniwne to ta część rośliny, która pozostaje po jej zbiorze. Główną ich masę stanowi system korzeniowy, a także część nadziemna, której ilość jest zmienna, zależnie od gatunku rośliny uprawnej. Pamiętaj, że przy określaniu potrzeb nawozowych metodą bilansową, jednym z ważnych elementów branych pod uwagę, przy obliczaniu wielkości nawożenia mineralnego, oprócz nawozów organicznych, opadów atmosferycznych, zasobności gleby w składniki mineralne, jest również wartość resztek pożniwnych przedplonu.

Końcowa wartość resztek pożniwnych przedplonu jest zależna przede wszystkim od gatunku i odmiany rośliny uprawnej, długości okresu wegetacji systemu korzeniowego, wielkości plonu jaki uzyskano z uprawy rośliny poprzedzającej uprawę rośliny następczej. Na wartość resztek pożniwnych ma wpływ także uprawa współrzędna lub w mieszankach kilku gatunków na danym polu. Bardzo istotną rolę, jaką spełniają resztki pożniwne jest ich działanie fitomelioracyjne, a także fitosanitarne.

Które resztki są najbardziej wartościowe?

Spośród gatunków roślin uprawnych pozostawiających po ich uprawie bardzo wartościowe resztki pożniwne na pierwszym miejscu należy wymienić rośliny bobowate-motylkowe jednoroczne i wieloletnie oraz ich mieszanki ze zbożami. Wysoka wartość resztek pożniwnych tej grupy roślin wynika z dostarczania od 50 do 200 kg czystego azotu na hektar, a więc stanowi bezinwestycyjny sposób obniżenia dawki nawożenia azotem pod roślinę następczą. Bardzo cenną właściwością jest pozostawianie w systemie korzeniowym roślin motylkowych, niewykorzystanych w trakcie wegetacji nadmiernych ilości fosforu, potasu i m.in. magnezu. Te składniki są odprowadzane pod koniec okresu wegetacji do korzeni, z których są następnie przekazywane do gleby dzięki czemu podnoszą jej zasobność. Ponadto rośliny motylkowe mają bardzo dobrze rozwinięty i głęboko sięgający system korzeni głównych i bocznych, które pełnią funkcję fitomelioracyjną, a mianowicie mają zarówno działanie rozluźniające na glebach zwięzłych, a także strukturotwórcze-scalające na glebach lekkich, w efekcie regulują stosunki wodno-powietrzne. Bardzo ważną rolą resztek pożniwnych roślin bobowatych-motylkowych jest oczywiście ich działanie fitosanitarne, a mianowicie są bardzo dobrym przerywnikiem w intensywnych zmianowaniach zbożowych, który zmniejsza występowanie chorób i szkodników.

Słoma może być cennym źródłem składników pokarmowych, ale nie zawsze pozostaje na polu.

Działanie resztek pożniwnych polega na dostarczeniu substancji organicznej i dodatkowych funkcjach, o których pisano wcześniej, zwłaszcza tych, które spełniają resztki pożniwne roślin bobowatych-motylkowych. Współczesny producent rolny to człowiek, który potrafi ocenić nie tylko wartość zebranego plonu, ale także jego pozostałości jakimi są resztki pożniwne, których wartość jest także wypadkową działalności producenta rolnego. Zawartość składników pokarmowych w słomie podstawowych roślin rolniczych podano w tabeli 1.

Tabela.1. Zawartość składników pokarmowych w słomie roślin uprawnych