Nie ma w naszym klimacie roślin uprawnych odpornych na suszę, ale niektóre z nich są mniej wrażliwe na niedostatek wody w glebie od innych. Gdzie tkwi sekret odporności roślin na suszę? Po wielu latach badań naukowych w liściach i korzeniach jęczmienia wyizolowany został spośród wielu innych konkretny gen o silniejszej ekspresji, pozwalający roślinom przetrwać długie okresy niedoboru wody i wysokich temperatur. Gen ten pomaga zatrzymywać wodę w organizmie i rozkładać powstające szkodliwe wolne rodniki „rujnujące” tkanki roślin w warunkach silnego stresu wodnego (
za Frątczak, 2019). Jęczmień posiada znacznie większą odporność na niedostatek wody i wiosenne susze niż pszenica, więc może należy dać większą szansę uprawie jęczmienia ozimego? Rolnicy niechętnie podejmują się uprawy tego gatunku, na polach dominuje zdecydowanie forma jara. Powodem do obaw była i jest przede wszystkim duża wrażliwość jęczmienia na mrozy oraz skłonność do wylegania. Przy panujących w ostatnich latach warunkach meteorologicznych – ciepłe zimy, często gorąca i sucha wiosna, warto rozważyć uprawę jęczmienia ozimego, który może przynieść wysoki plon i duży zysk.
Zalety uprawy jęczmienia ozimego:- najwcześniej rozpoczyna wiosenną wegetację spośród ozimin, w krytycznych fazach korzysta z wody zgromadzonej zimą i zazwyczaj susze występujące w maju i czerwcu już nie zagrażają plonom;
- schodzi z pola 3 tygodnie wcześniej niż inne zboża (sprzęt na początku lipca) i pozostaje dużo czasu na przygotowanie pola pod uprawę rzepaku (ważne dla rejonów północnej Polski);
- znosi bez okrywy temperaturę do -12 °C, a niektóre nowe odmiany obecne na rynku do -20°C (!), rośliny po mrozach dobrze się regenerują.
Aby uprawa jęczmienia ozimego przyniosła dobry plon i wymierne zyski należy trzymać pewnych zasad agrotechnicznych:
- jęczmień dobrze plonuje na glebach lekkich, ale o uregulowanym odczynie (! ), nie należy go uprawiać na glebach o pH<5,5, odczyn regulujemy wapnując pod przedplon;
- ostrożnie nawozimy azotem, więcej nie oznacza lepiej.
Przyjmuje się, że nawożenie jęczmienia ozimego azotem w okresie jesiennym należy przeprowadzić tylko w razie konieczności. Nadmiar azotu przyspiesza wzrost, co nie jest wskazane przy wczesnych terminach siewu i może też pogorszyć zimotrwałość roślin (
za Szczepaniakiem). Wiosną, gdy panują niskie temperatury a zimą były intensywne opady konieczne jest szybkie dostarczenie roślinom azotu w formie azotanowej i amonowej np. w postaci saletry amonowej
Zaksan. Jęczmień ozimy wykazuje bardzo dużą wrażliwość na niedobór fosforu i średnią w stosunku do potasu Bez nawożenia, przy deficycie fosforu lub potasu wysokie plony są nierealne. Dawki ustalamy w zależności od zasobności gleby i przewidywanego plonu ziarna. (
Metodyka integrowanej ochrony jęczmienia ozimego, Korbas 2010 ).