Azot to jeden z najważniejszych składników pokarmowych dla roślin. Jego dostępność i forma mają bezpośredni wpływ na plonowanie, rozwój systemu korzeniowego oraz pobieranie innych składników pokarmowych. W rolnictwie najczęściej stosowane są dwie formy azotu: azot azotanowy (NO₃⁻) i azot amonowy (NH₄⁺). Wybór odpowiedniej formy zależy od wielu czynników – rodzaju gleby, fazy rozwojowej roślin, warunków pogodowych oraz rodzaju uprawy. 

​
Czym różni się azot azotanowy od amonowego?

• Azot azotanowy (NO₃⁻) to forma łatwo dostępna dla roślin, bardzo szybko przyswajana z roztworu glebowego. Przemieszcza się swobodnie w glebie, co ułatwia jego pobieranie, ale również zwiększa ryzyko wymywania, szczególnie na glebach lekkich i przy intensywnych opadach. 
• Azot amonowy (NH₄⁺) wiąże się z kompleksem sorpcyjnym gleby, przez co wolniej się przemieszcza, ale również dłużej pozostaje dostępny dla roślin. W glebie może ulec przekształceniu do formy azotanowej (proces nitryfikacji), co wydłuża czas działania nawozu. 

Zalety i wady obu form azotu

Rośliny preferują azot amonowy w początkowych fazach wzrostu ponieważ jego pobieranie zakwasza ryzosferę, co ułatwia przyswajanie fosforu i mikroelementów

Kiedy stosować azot azotanowy, a kiedy amonowy? 

• Okres intensywnego wzrostu roślin (np. faza strzelania w źdźbło u zbóż) – najlepszym rozwiązaniem jest azot azotanowy, który zapewnia szybką reakcję roślin na nawożenie. 
• Na glebach lekkich i przepuszczalnych warto stosować formy wolniej działające, czyli amonową lub stabilizowaną formę amidową, by ograniczyć wymywanie. 
• Połącznie formy azotanowej i amonowej w jednym nawozie powoduje efekt synergii. Warto korzystać z zalet obu form w jednym produkcie, żeby umożliwić roślinom pobieranie tego, czego dokładnie potrzebują.

Jakie nawozy zawierają azot azotanowy i amonowy?

• Saletra amonowa (np. megAN 33,5, ZAKsan, Pulan, Saletrzak 27 standard plus, Salmag) – zawiera azot w formie azotanowej i amonowej.
• RSM (RSM 28-32, RSM Optima, RSM BioShot) – zawiera azot azotanowy, amonowy i amidowy – elastyczne źródło płynnego azotu uzupełnione o formę amidową.
• Mocznik z inhibitorem (Pulrea +INu) – zawiera azot w formie amidowej, ale dzięki dodatkowi inhibitora zmniejsza straty azotu poprzez ulatnianie amoniaku i wydłuża dostępność azotu w glebie. To nowoczesne rozwiązanie idealne do nawożenia pogłównego, szczególnie na glebach lekkich i w warunkach niestabilnej pogody. 

​
Wskazówki praktyczne dla rolników

• Zawsze dostosuj formę azotu do rodzaju gleby i warunków atmosferycznych. 
• Nie stosuj dużych dawek formy azotanowej – minimalizuj straty przez wymywanie. 
• Na glebach kwaśnych warto unikać nadmiaru formy amonowej – zwiększa toksyczność i ogranicza rozwój korzeni. 
• Stosuj nawozy zrównoważone – np. saletrę amonową – jako kompromis między szybkością, a trwałością działania. 

Jaki azot wybrać?

• Jeśli zależy Ci na szybkim efekcie i natychmiastowej reakcji roślin, postaw na azot azotanowy. 
• Gdy chcesz wydłużyć dostępność azotu w glebie i ograniczyć straty czy nie dokrzewiać roślin – wybierz azot amonowy lub mocznik. 
• Najlepsze efekty przynosi łączenie różnych form – dlatego coraz popularniejsze są nawozy o złożonym składzie, zawierające dwie, a nawet trzy formy azotu jednocześnie.