Prawidłowe nawożenie azotowe to fundament wysokiego plonu o dobrej jakości. Wśród najczęściej stosowanych nawozów azotowych wyróżniamy mocznik (CO(NH₂)₂) oraz saletrę amonową (NH₄NO₃). Oba produkty dostarczają roślinom niezbędny azot, lecz różnią się mechanizmem działania i najlepszym momentem aplikacji. Dodatkowo, od 2023 roku w Unii Europejskiej obowiązuje zakaz stosowania doglebowego mocznika granulowanego bez inhibitora ureazy, co wymusza zmianę podejścia do jego wykorzystania. Jak i kiedy stosować mocznik, a kiedy lepiej postawić na saletrę amonową? Odpowiadamy! 

Czym różni się mocznik od saletry amonowej?

Obydwa nawozy dostarczają azot, lecz w różnych formach: 

• Mocznik zawiera 46% azotu w formie amidowej. Zanim stanie się dostępny dla roślin, musi ulec przemianom enzymatycznym w glebie, co sprawia, że działa wolniej. Czas przemian jest zależny m.in. od temperatury oraz wilgotności gleby. 
• Saletra amonowa zawiera 32-34,4% azotu w dwóch formach: amonowej i azotanowej, co gwarantuje szybkie uwalnianie składników odżywczych i natychmiastową dostępność dla roślin tuż po rozpuszczeniu i przemieszczeniu składników w zasięg systemu korzeniowego. 

Zakaz stosowania mocznika granulowanego bez inhibitora

W związku z wysokimi stratami azotu do atmosfery poprzez ulatnianie amoniaku, od 2023 roku w UE obowiązuje zakaz stosowania mocznika w formie granulowanej bez dodatku inhibitora ureazy. Inhibitor ten spowalnia rozkład mocznika, zmniejszając emisję amoniaku i poprawiając efektywność nawożenia. Można traktować go jako coś w stylu polisy ubezpieczeniowej, która ogranicza straty gazowe do 10 dni od zastosowania, jeżeli nawóz pozostaje na powierzchni gleby. 

Dlaczego zakaz został wprowadzony? 

• Zmniejszenie strat azotu – w warunkach wysokiej temperatury i niskiej wilgotności mocznik bez inhibitora traci nawet 30-50% azotu przez ulatnianie. 
• Ochrona środowiska – nadmierne emisje amoniaku przyczyniają się do zanieczyszczenia atmosfery. 
• Efektywniejsze wykorzystanie nawozu – zastosowanie inhibitora pozwala na stabilniejsze uwalnianie i dostęp roślin do azotu, co przekłada się na wyższe plony. 

Kiedy stosować mocznik?

Mimo ograniczeń dotyczących jego stosowania, mocznik nadal pozostaje jednym z podstawowych nawozów azotowych.

Oto najważniejsze zasady jego aplikacji: 

1. Przed siewem – idealnie nadaje się do nawożenia przedsiewnego, ponieważ wymaga czasu na przemiany chemiczne w glebie. Wymieszanie go glebą zmniejsza ryzyko strat gazowych. 
2. W okresie wegetacji – Mocznik wymaga wilgoci. Aplikacja tego nawozu na suchą glebę wiąże się z najwyższymi stratami ze wszystkich nawozów mineralnych. Stosowany w sprzyjających warunkach w uprawie kukurydzy lub na trzecią dawkę w zbożach może być alternatywą dla pozostałych nawozów azotowych. 
3. Nawożenie dolistne – w niskich stężeniach (5-10%) skutecznie uzupełnia niedobory azotu w roślinach. Najlepiej łączyć go z siedmiowodnym siarczanem magnezu (5%). Maksymalizuje to szanse dotarcia azotu do wnętrza rośliny z ograniczeniem strat, zwłaszcza przy wyższych temperaturach. Chcąc gotowego nawozu dolistnego na bazie tych dwóch nawozów, warto zastosować Folires. 
4. Na gleby lekkie i kwaśne – zmniejsza ryzyko wypłukiwania azotu. 

Kiedy unikać mocznika?

• W chłodne dni – wolniejszy proces przemiany azotu zmniejsza jego dostępność i uniemożliwia przewidzenie kiedy rośliny będą miały dostęp do zawartego w tym nawozie azotu. 
• W okresach suszy – ogromne ryzyko strat azotu podczas hydrolizy. Jeżeli powstały amoniak nie natrafi na odpowiednią ilość wody dojdzie do strat gazowych. 
• Na gleby zasadowe – wysokie pH gleby sprzyja emisji amoniaku. 

Kiedy stosować saletrę amonową?

Saletra amonowa jest szybciej działającym nawozem i sprawdza się w sytuacjach wymagających natychmiastowego dostarczenia azotu.

Jej zalety to: 

1. Wiosenne nawożenie – zapewnia szybkie pobudzenie wzrostu roślin po zimie. Pozwala wysycić rośliny składnikiem i dać im sygnał do dalszego rozwoju bez redukcji potencjału plonowania. 
2. Intensywny rozwój roślin – kluczowe w uprawach wymagających regularnego dostarczania azotu (np. zboża ozime, ziemniaki, warzywa). 
3. Lepsza skuteczność na glebach ciężkich i wilgotnych w standardowych latach – ogranicza wymywanie azotu. Przedwiośnie 2025 jest wyjątkowo suche, a ryzyko wymywania azotu praktycznie zerowe. 
4. Skuteczność w niskich temperaturach – szybki dostęp do azotu umożliwia roślinom dynamiczny start wegetacji. 

Kiedy unikać saletry amonowej?

• Na glebach lekkich – forma azotanowa łatwo ulega wymywaniu przy dużej ilości opadów. Żeby tego uniknąć należy dzielić nawożenie na więcej dawek. 
• Przy przekrzewionych zbożach – forma azotanowa azotu stymuluje rośliny do dalszego krzewienia. Przy przekrzewionych łanach jest to niepożądane zjawisko i warto w miejsce saletry zastosować saletrosiarczan amonu z uwagi na mniejszy udział procentowy formy azotanowej. 
• Podczas długotrwałej suszy – do efektywnego wchłaniania azotu niezbędna jest woda.
  

Porównanie mocznika i saletry amonowej

Jak zoptymalizować nawożenie?

Wybierz odpowiedni nawóz do warunków glebowych i fazy wzrostu roślin. 

• Zawsze doglebowo stosuj mocznik z inhibitorem ureazy, aby ograniczyć straty azotu, polecamy zastosować nawóz Pulrea +INu. 
• Wykorzystuj megAN 33,5 - saletrę amonową na początku sezonu wegetacyjnego i do nawożenia pogłównego.
• Monitoruj warunki pogodowe – Aplikuj nawozy przed deszczem (unikaj burz i obfitych opadów). Nie stosuj nawożenia w czasie suszy (utrudnione pobieranie i straty). 

Podsumowanie
Mocznik i saletra amonowa to dwa najważniejsze nawozy azotowe w rolnictwie. Wybór odpowiedniego nawozu powinien uwzględniać specyfikę gleby, potrzeby upraw i obowiązujące regulacje. 

• Mocznik (z inhibitorem) to bardziej bezpieczne rozwiązanie od nawozy bez inhibitora ureazy. Im szybciej rozpuści się i przemieści w zasięg systemu korzeniowego, tym mniejsze ryzyko strat azotu. 
• Saletra amonowa działa szybciej, a jej działanie jest przewidywalne, przez co łatwiej wpasować ją w strategię nawożenia. 
• Zakaz stosowania mocznika granulowanego bez inhibitora wymusza stosowanie nowych praktyk rolniczych, które poprawiają efektywność nawożenia i ograniczają emisję azotu do atmosfery. 

Dobrze dobrane nawożenie azotowe to nie tylko wyższe plony, ale także mniejsze straty składników odżywczych i ochrona środowiska.