Chwościk buraka (Cercospora beticola) to najgroźniejsza choroba liści buraka cukrowego w Polsce i całej Europie Środkowej. Lipiec to moment krytyczny, gdy warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi infekcji, a opóźniona reakcja może kosztować rolnika nawet 30% utraty plonu cukru. W tym artykule wyjaśniamy, jak rozpoznać pierwsze objawy chwościka, kiedy wdrożyć ochronę fungicydową i jak ograniczyć presję choroby w kolejnych sezonach. 

Chwościk buraka – dlaczego jest tak groźny latem?

Lipiec to miesiąc, w którym wysoka temperatura (20–30°C) i wilgotność powyżej 90% sprzyjają rozwojowi patogenu. Już kilka dni po infekcji pojawiają się pierwsze objawy, a niechroniona plantacja szybko traci powierzchnię asymilacyjną. 

​Objawy chwościka – na co zwrócić uwagę?

• Drobne, szarobrunatne plamki (3–5 mm) z czerwoną obwódką.
• Porażone tkanki zasychają, a liście żółkną i zamierają. 
• Objawy najczęściej zaczynają się na starszych liściach i przesuwają się ku młodszym.
• Silne porażenie prowadzi do wtórnych infekcji i konieczności odbudowy ulistnienia. 

Jedna plamka chwościka na liściu może zawierać ponad 1000 zarodników, które rozprzestrzeniają się z wiatrem i deszczem na całą plantację w ciągu kilku dni

Strategia zwalczania chwościka – kiedy i czym?

Zabiegi fungicydowe należy planować prewencyjnie lub natychmiast po pojawieniu się pierwszych objawów. Im wcześniej zareagujemy, tym większa skuteczność ochrony. 

Terminy krytyczne: 

• Pierwszy zabieg: lipiec – najlepiej w momencie pojawienia się pierwszych plamek.
• Drugi zabieg: po 2–3 tygodniach lub w przypadku kolejnej fali infekcji.
• Trzeci zabieg (opcjonalnie): sierpień, jeśli presja choroby utrzymuje się 

Rekomendowane substancje czynne: 

• Tebukonazol, difenokonazol, epoksykonazol, protiokonazol – triazole o działaniu układowym.
• Pyraklostrobina, azoksystrobina– strobiluryny o działaniu zapobiegawczym i interwencyjnym.
• Mieszanki: triazol + strobiluryna – wyższa skuteczność i dłuższy efekt ochronny 

​Najlepsze praktyki ochrony przed chwościkiem: 

1. Monitoring plantacji – lustracja co 3–5 dni od końca czerwca.
2. Unikanie monokultury buraka – wzrost presji choroby po buraku na buraku.
3. Właściwe nawożenie potasem i borem – rośliny silniejsze i bardziej odporne.
4. Niszczenie resztek pożniwnych – źródło przetrwalników Cercospora beticola.
5. Wybór odmian bardziej odpornych – ograniczenie skali porażenia. 

Podsumowanie

• Chwościk buraka to choroba, która może zniweczyć wysiłek całego sezonu, jeśli nie zareagujemy na czas. 
• Pierwszy zabieg fungicydowy w lipcu to fundament skutecznej ochrony liści i jakości plonu. 
• Zintegrowana ochrona i rotacja środków to jedyna droga do długoterminowej skuteczności.