Zainteresowanym odpowiadam: i dolistnie, i doglebowo. Badania ścisłe przeprowadzone w kraju wykazują, że oba sposoby aplikacji wykazują dobre działanie plonotwórcze w warunkach stresu suszy.
Susza występuje coraz częściej
Od wielu dekad obserwuje się pogorszenie bilansu wodnego w rolnictwie wielu krajów europejskich. Okresowe susze występują z coraz większym nasileniem i częstotliwością ograniczając plonowanie szczególnie zbóż jarych, dla których zimowe zapasy wody na glebach lekkich są niewystarczające. Susza glebowa, czyli silny niedobór wody dostępnej dla roślin wywołuje u roślin stres i prowadzi do stopniowego odwodnienia roślin. Rośliny w stresie, podobnie jak ludzie, wytwarzają nadmierną ilość reaktywnych form tlenu (m.in. wolne rodniki), które uszkadzają chloroplasty, białka, lipidy błon komórkowych, kwasy nukleinowe powodując zaburzenia wszystkich procesów życiowych roślin.
Krzem wspomoże rośliny
Liczne badania światowe dowodzą, że krzem łagodzi skutki deficytu wody w roślinach. Efektywność plonotwórcza i rola Si w zwiększeniu odporności roślin na stres w warunkach glebowo-klimatycznych Europy nie została dotychczas dobrze rozpoznana. Najnowsze badania prowadzone w kraju wykazały korzystny wpływ dolistnej i doglebowej aplikacji krzemu na plonowanie pszenicy jarej i buraka cukrowego (Kowalska i wsp., Artyszak i wsp.). Kiedy nadejdzie okres suszy, nie da się przewidzieć. Aby zapobiec stratom w plonach można stosować krzem doglebowo, przedsiewnie, w produktach zawierających ten składnik (krzemiany wapnia, glinokrzemiany) oraz w Polifosce Krzem, która zawiera przyswajany dla roślin krzemian sodu. Krzem można również stosować dolistnie, w postaci 2-3 krotnego oprysku w trakcie wegetacji, zaczynając zabiegi we wczesnych fazach rozwojowych roślin - początek krzewienia w przypadku zbóż i 3-4 liście w uprawie buraka.
Doświadczenia potwierdzają pozytywny wpływ stosowania krzemu
W Hali wegetacyjnej IUNG-PIB w SD Jelczu-Laskowicach przeprowadzono 2 dwuletnie doświadczenie wazonowe z pszenicą jarą wrażliwą na suszę odm. Harenda. Krzem w postaci krzemianu sodu Na2SiO3·5H2O aplikowano doglebowo przed siewem pszenicy oraz dolistnie - 3 opryski w odstępach 7 dniowych od początku fazy krzewienia. Rośliny rosły w wazonach w glebie o optymalnej wilgotności (60% polowej pojemności wodnej) oraz, dla porównania efektów działania krzemu, w warunkach okresowej suszy. Stres suszy wprowadzono w fazie strzelania w źdźbło ograniczając podlewanie roślin do wilgotności 30% pojemności wodnej i utrzymywano w glebie przez okres 21 dni. Glebą doświadczalną był piasek gliniasty (pg) o pH 5,6 i niskiej, deficytowej zawartości krzemu przyswajalnego dla roślin.
W warunkach bezstresowych i w stresie wodnym porównywano plony pszenicy z obiektów bez aplikacji krzemu z plonami roślin nawożonych krzemem dolistnie i doglebowo. Obiekty doświadczalne: 0 - bez Si, Si - dolistnie (trzykrotny oprysk 6 mM Si/l) oraz Si - doglebowo (200 mg Si/kg gleby). Na obiekt doświadczalny przypadały 4 powtórzenia/wazony. Wykresy przedstawiają średnie plony ziarna pszenicy z 2 lat. Podobne wielkością różnice między obiektami 0 i +Si stwierdzono w plonach słomy.
Plony ziarna (g/wazon)
Zastosowana w doświadczeniach dolistna, jak i doglebowa aplikacja krzemu w warunkach optymalnej wilgotności dla roślin nie różnicowała wielkości plonów ziarna (i słomy) pszenicy. W wazonach, w których zapewniono roślinom optymalną zawartość wody w glebie krzem nie wpływał na plony pszenicy. Korzystne działanie tego pierwiastka ujawniło się w silnym stresie. Brak wody w glebie spowodował drastyczny spadek plonów roślin. Krzemian sodu zastosowany trzykrotnie „na liść” skutecznie złagodził negatywny wpływ stresu suszy na pszenicę powodując zwyżkę plonu ziarna o 11%, w porównaniu do obiektu bez Si. Doglebowa aplikacja krzemu skuteczniej od dolistnej ograniczała spadek plonu ziarna podczas suszy - o 16 % w porównaniu z kontrolą.
Czy i w jakiej ilości krzem został pobrany przez rośliny informuje zawartość krzemionki w liściach flagowych pszenicy.
Zawartość SiO2 w liściach pszenicy (%)
U roślin rosnących bez Si ilość krzemionki była wyrównana (czerwona kreska), ponieważ rośliny pobrały tyle przyswajalnego krzemu z gleby, ile miały do dyspozycji. Po opryskach zawartość krzemionki wzrosła o 19% w warunkach optymalnych i o 50% przy deficycie wody. Doglebowe zastosowanie krzemu spowodowało ponad 2-krotne zwiększenie koncentracji SiO2 w roślinach, co może świadczyć o większej skuteczności pobierania krzemu przez korzenie. Przy optymalnej wilgotności krzem rośliny pobrały krzem z gleby w większej ilości niż w warunkach suszy.
Zwracam uwagę, że w doświadczeniu stosowano krzemian sodu rozpuszczalny w wodzie i dostępny dla roślin, którego nie zaleca się w praktyce ze względu na wysokie koszty aplikacji. Istnieją inne źródła tego składnika. Z pewnością można liczyć na działanie plonotwórcze krzemu u roślin rosnących w warunkach stresowych. Krzem łagodzi niekorzystny wpływ na rośliny niedoboru wody, ogranicza wyleganie roślin, wnikanie patogenów i żerowanie szkodników, ułatwia pobieranie fosforu na glebach kwaśnych i poprawia strukturę gleby.
