Zimotrwałość roślin to ich zdolność do przetrwania okresu zimowego. Jest ona determinowana przez szereg czynników począwszy od przebiegu pogody i właściwości genetycznych uprawianego gatunku/odmiany, skończywszy na zabiegach agrotechnicznych takich jak: siew, nawożenie, ochrona roślin. Poszczególne gatunki/odmiany charakteryzują się zróżnicowaną mrozoodpornością, czyli zdolnością do przeżycia w ujemnych temperaturach. Biorąc pod uwagę tendencję do wymarzania roślin, najbardziej podatne są rzepak i jęczmień ozimy, zaś najmniej żyto ozime. Mrozoodporność odmian jest cechą ocenianą w skali 9-stopniowej. Najlepiej jeśli zawiera się ona w przedziale niż 4,5-6. Wybierając odmianę do siewu warto oprzeć się o corocznie opracowywane przez COBORU listy odmian zalecanych (LOZ) do uprawy w danym regionie.
Co wpływa na zimotrwałość?
Zbilansowane nawożenie powinno dostarczać roślinom wszystkich niezbędnych składników, aby mogły odpowiednio przygotować się do zimy. Za przezimowanie roślin odpowiadają głównie fosfor i potas. Fosfor wpływa na rozwój systemu korzeniowego, zaś główną rolą potasu jest regulacja gospodarki wodnej. Azot buduje masę roślin, jednak zbyt duża ilość tego składnika obniża ich zimotrwałość. Rośliny, które pobrały z gleby azot i nie przekształciły go jeszcze w białko zawierają dużo wody, przez co są wysoce podatne na uszkodzenia mrozowe. Wszystkie te pierwiastki można znaleźć w nawozach wieloskładnikowych zalecanych szczególnie do aplikacji przedsiewnych (Polifoska 5, Amofoska 4-12-12), które dodatkowo zawierają magnez i siarkę. Oba składniki regulują gospodarowanie azotem, co jest istotne w przygotowaniu roślin do zimy. Z kolei Polifoska Krzem, oprócz NPK i S, została wzbogacona o krzem – pierwiastek znany z działania łagodzącego szkodliwy wpływ stresów na rośliny, w tym wywołanych zbyt niskimi temperaturami. Należy również zadbać o zaopatrzenie roślin w mikroelementy takie jak mangan, miedź, bor (zwłaszcza w rzepaku), których obecność sprzyja zagęszczeniu soku roślinnego, a więc zmniejsza podatność na uszkodzenia mrozowe.
Optymalny termin siewu zapewnia odpowiednią liczbę dni wegetacji konieczną do osiągnięcia faz rozwojowych, w której rośliny mogą bezpiecznie przezimować. Rzepak powinien osiągnąć fazę rozety (10-12 liści), a szyjka korzeniowa powinna znajdować się pod powierzchnią gleby.
Wszystkie oziminy powinny przed zimą wykształcić silny system korzeniowy.
Zagęszczenie roślin w łanie wpływa na konkurencję między nimi. Zbyt gęste siewy nie są korzystne dla roślin, ponieważ zmuszają do współzawodniczenia o światło, wodę i składniki pokarmowe. W rezultacie rośliny stają się wybiegnięte, wiotkie i słabo ukorzenione. Zbytnie zagęszczenie roślin jest szczególnie niebezpieczne dla przezimowania rzepaku, ponieważ w wyniku nadmiernego wzrostu wydłużeniowego szyjka korzeniowa zostaje wyniesiona nad powierzchnię gleby. Na plantacjach zbyt gęsto posianych wzrasta ryzyko porażenia przez drobnoustroje chorobotwórcze, co osłabia rośliny. Tylko zdrowe, nieuszkodzone i w dobrej kondycji rośliny są w stanie stawić czoła trudnym warunkom zimowym. Warto więc zadbać również o ochronę łanu przed chorobami, szkodnikami oraz chwastami.
