Home
Wiedza
Porady ekspertów
Rzepak ozimy
Pogarsza się jakość rzepaku
dr inż. U. Sienkiewicz-Cholewa
04.05.2020
Polecane


Upały w ostatnich latach spowodowały nie tylko obniżenie plonów rzepaku ale i znaczny spadek jakości nasion. W 2018 r. wielkość nasion w rejonach kraju najbardziej dotkniętych suszą (Wielkopolska, Lubuskie) rolnicy porównywali do nasion maku (fot.) Zaolejenie nasion spadło poniżej wymaganej normy po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat (!) i nie przekraczało 40%. Zdarza się stosunkowo rzadko, gdyż zawartość tłuszczu w rzepaku jest cechą odmianową, uwarunkowaną genetycznie i waha się w granicach 43-49%. W związku z tym zakłady tłuszczowe przy skupie nasion obniżyły minimalny, wymagany próg zaolejenia z 40 do 37% i nie stosowały z tego tytułu potrąceń. W 2019 r. susza glebowa się powtórzyła (maj i czerwiec) i dotknęła ponad 50% upraw rzepaku w 10 województwach (Minitoring suszy IUNG-PIB).

Dbałość o prawidłowy poziom oleju w nasionach rzepaku była dotychczas dla rolnika sprawą drugorzędną, ponieważ plon tłuszczu był głównie zależny od plonu nasion, a w skupach nie płaci się za zaolejenie, tylko za masę nasion. Badania naukowe mówią, że wielkość plonu jak i skład chemiczny nasion - zawartość tłuszczu i białka, warunkują głównie czynniki meteorologiczne (Muśnicki i in. 1999); Bartkowiak-Broda 2005; Tańska i Rotkiewicz 2003). Maj (okres kwitnienia) to miesiąc, w którym warunki pogodowe najsilniej kształtują zawartość tłuszczu w nasionach. W tym okresie korzystna dla roślin, oprócz wysokiej temperatury, jest odpowiednio duża ilość opadów (optimum to 15°C i 80 mm).

Niekorzystnie na jakość nasion wpływa również nieprawidłowa agrotechnika uprawy. Szczególnie ważne jest nawożenie, zgodnie ze wskazówkami:

1/ precyzyjne nawożenie azotem „w punkt” umożliwia równomierne dojrzewanie rzepaku, prawidłowy metabolizm białek, zwiększenie zawartości tłuszczu i jakości oleju,
2/ nawożenie siarką podnosi zawartość tłuszczu w nasionach i optymalizuje w nim udział nienasyconych kwasów tłuszczowych (Sienkiewicz-Cholewa, 2013)
3/ nawożenie fosforem i potasem nie różnicuje zawartości tłuszczu w nasionach (Ostrowska 1999), jednak składniki te, a przede wszystkim potas, zwiększają plony nasion rzepaku.

Wpływ na plon i zaolejenie nasion może mieć również przedwczesna ingerencja w dojrzewanie rzepaku poprzez sprzęt roślin czy chemiczne przyspieszanie dojrzewania. Za szybko wykonana desykacja przerywa wegetację i redystrybucję składników pokarmowych do nasion oraz gromadzenie oleju.

Masz pytanie dotyczące nawozów lub nawożenia? Szukasz porady eksperta?
ZAPYTAJ EKSPERTA
Copyright © Grupa Azoty. Wszelkie prawa zastrzeżone.