Czerwiec to okres intensywnego nalewania łuszczyn u rzepaku ozimego. To zarazem czas, gdy rolnicy zaczynają realnie oceniać efekty zabiegów wykonanych wiosną i mierzą się z presją pogody. Niestety, stres suszy, wysokie temperatury, niestabilność warunków i presja patogenów powodują, że nawet dobrze prowadzona plantacja może tracić potencjał plonotwórczy na ostatniej prostej.

Jak sobie z tym radzić? Zamiast szukać dodatkowych oprysków, warto przyjrzeć się naturalnym mechanizmom obronnym roślin – i temu, co można zrobić, by je wzmocnić nie tylko teraz, ale też z myślą o kolejnym sezonie. 

Krzem – niedoceniany mikroelement o dużym znaczeniu

W ostatnich latach coraz więcej badań potwierdza, że krzem (Si), choć nie jest formalnie uznany za makroskładnik, pełni kluczową rolę w ograniczaniu stresu i poprawie zdrowotności roślin. Jego działanie obejmuje m.in.: 

• Wzmacnianie ścian komórkowych, co ogranicza utratę wody i poprawia wytrzymałość łodyg. 
• Redukcję wylegania i pękania łuszczyn, dzięki lepszej strukturze tkanek. 
• Zwiększenie odporności fizjologicznej na suszę, stres solny oraz toksyczne metale ciężkie. 
• Ułatwienie pobierania składników odżywczych, szczególnie potasu, fosforu i żelaza. 

Nieprzypadkowo rośliny takie jak rzepak, kukurydza czy pszenica reagują pozytywnie na uzupełnianie krzemu – szczególnie jeśli rosną na glebach lekkich lub ubogich w materię organiczną. 

Dlaczego w naszych glebach brakuje dostępnego krzemu?

Problem nie leży w ilości pierwiastka jako takiego – krzem to jeden z najpowszechniejszych składników skorupy ziemskiej. Jednak rośliny pobierają go wyłącznie w formie kwasu ortokrzemowego (H₄SiO₄), a tej w glebie często brakuje.

Przyczyny są proste: 

• Brak słomy i resztek pożniwnych – to one naturalnie uzupełniały krzem w profilu glebowym. 
• Intensywne wapnowanie i fosforowanie – zmniejszają przyswajalność krzemu. 
• Brak uwzględniania krzemu w nawożeniu – większość planów nawożeniowych go ignoruje. 

W rezultacie, nawet przy dobrej agrotechnice, rzepak może wykazywać objawy osłabionej odporności, stresu wodnego i zmniejszonego nalewania łuszczyn. 

Co można zrobić teraz i w kolejnych tygodniach?

W czerwcu nie ma już możliwości pogłównego nawożenia rzepaku nawozami granulowanymi – to faza zbyt późna na działanie systemowe. Ale to idealny moment, by zaplanować nawożenie przedsiewne pod rzepak ozimy 2025. To również okazja, by wykorzystać regeneracyjny potencjał gleby po zbiorze i poprawić warunki stanowiska.

Jeśli gleba jest lekka, piaszczysta lub mało próchniczna, warto sięgnąć po nawóz doglebowy zawierający nie tylko makroskładniki (NPK i siarkę), ale także krzem w formie dostępnej dla roślin. Jednym z przykładów takiego rozwiązania jest nawóz Polifoska Krzem – łączy on źródło azotu amonowego, fosforu, potasu i przyswajalnego krzemu z dodatkiem bentonitu, który dodatkowo poprawia pojemność wodną gleby.

Zaleca się jego zastosowanie przedsiewnie w dawce 300–450 kg/ha, w zależności od wyników analizy gleby.

Wymieszanie nawozu z wierzchnią warstwą gleby pozwala: 

• poprawić warunki dla wschodów, 
• zwiększyć odporność młodych roślin na suszę i stres termiczny, 
• ograniczyć startowe braki potasu i siarki, 
• rozpocząć odbudowę zasobów krzemu w glebie. 

Nie tylko nawożenie – strategia odporności rzepaku na cały sezon

Warto pamiętać, że działanie krzemu jest efektem długofalowym. To nie interwencyjny środek ochrony, ale element strategii uprawowej, który z czasem daje stabilne efekty: 

• Plantacje nawożone krzemem lepiej radzą sobie w latach suchych i wymagających. 
• Rośliny są bardziej zwarte, mają mniejsze ubytki biomasy i są mniej porażane przez choroby. 
• Nasiona wykazują lepszą jakość fizyczną i chemiczną, w tym niższą zawartość metali ciężkich.