fot. ec.europa.eu
W dniu 15 lutego 2018 roku ogłoszona została decyzja wykonawcza Komisji Europejskiej (przegłosowana 20 grudnia 2017) przyznająca na kolejne 4 lata odstępstwo Irlandii zgodnie z dyrektywą Rady 91/676/EWG dotyczącą ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Przyznawane od 2007 r. Irlandii odstępstwa zezwalają na stosowania większej ilości nawozu naturalnego (odchodów zwierzęcych), niż wynika z Dyrektywy Azotanowej (zamiast do 170 kg N/ha w można do 250 kg azotu (N) na hektar rocznie), na określonych warunkach, w gospodarstwach rolnych, w których co najmniej 80% powierzchni stanowią użytki zielone - trawy. Irlandia będzie mogła korzystać z tego odstępstwa do końca grudnia 2021 roku. Decyzja ta ma zastosowanie na zasadzie indywidualnej do gospodarstw rolnych posiadających użytki zielone, po spełnieniu ściśle określonych warunków.
Odstępstwo przyznane Irlandii dotyczyło 7 000 gospodarstw rolnych w 2017 r. (o 37 % więcej niż w 2012r.), tyle samo szacuje się na rok 2018. Liczba 7 000 gospodarstw odpowiada około 4,59 % całkowitej liczby gospodarstw posiadających zwierzęta wypasane, 15,72 % całkowitej liczby dużych jednostek przeliczeniowych i 7,13 % całkowitej powierzchni gruntów rolnych netto. W gospodarstwach tych bezwzględnie obowiązuje plan nawożenia, cykliczne badanie zawartości azotu i fosforu w glebie, monitoring stężeń azotu w wodzie glebowej i azotanów w wodach powierzchniowych i gruntowych, kontrola wypełniania ściśle określonych warunków oraz sprawozdawczość prowadzona przez właściwe organy.
Dyrektywa Azotanowa z 1991 roku ma na celu ochronę jakości wód w całej Europie przez zapobieganie przedostawaniu się azotanów pochodzenia rolniczego do wód gruntowych i powierzchniowych. Również krajowa Ustawa o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca 2007 roku w art. 17 mówi, że zastosowana w okresie roku dawka nawozu naturalnego nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu (N) w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych. Jednakże zgodnie z załącznikiem III do tej Dyrektywy państwa członkowskie mogą ustalić ilości różne od ilości wskazanej w Dyrektywie, tj. do 170 kg N/ha. Ilości te muszą być ustalone tak, by nie stanowiły przeszkody w realizacji celów określonych w Dyrektywie i muszą być uzasadnione na podstawie obiektywnych kryteriów.
Dotychczas wiele państw z tzw. „starej 15-stki” wnioskowało o odstępstwa od tej wymaganej dawki nawozów naturalnych, a uzasadniało to potrzebami i możliwościami stosowania na ich terenach wyższych dawek nawozów od 230 do 350 kg N/ha rocznie. Dotyczyło to m.in. Danii, Holandii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Austrii, Belgii.
Przykład Irlandii pokazuje, że państwa członkowskie Unii Europejskiej pod wpływem lobby rolniczego potrafią uzyskiwać w Brukseli rozwiązania satysfakcjonujące dla gospodarstw rolnych nastawionych na produkcję intensywną i jednocześnie nie położonych w strefach wrażliwych na zanieczyszczenie wód związkami azotu.