Chrzan - plantacja towarowa.
Chrzan (
Cochlearia armoracia L.) pochodzi z południowo – wschodnich obszarów Europy, w Polsce był już znany w średniowieczu.
Chrzan to bylina. Posiada silnie rozwinięty korzeń główny, który stanowi część jadalną. Korzeń jest mięsisty i może osiągnąć średnicę 10 cm, pokryty jest żółtobiałą skórką. Miąższ jest biały, nieco włóknisty. Z upływem czasu korzenie drewnieją i nabierają bardziej ostrego smaku.
Chrzan dobrze rośnie i plonuje w klimacie naszego kraju. Na zimę nie wymaga okrycia. Część nadziemna wytrzymuje spadki temperatury do - 4°C. Chrzan ma bardzo wysokie wymagania wodne. W wyniku niedoborów wody korzenie stają się cienkie, rozgałęzione i zdrewniałe. Przy dużej zasobności w wodę korzenie gniją.
Pod uprawę chrzanu nadają się gleby żyzne ale niezbyt ciężkie, zasobne w wodę np. mady, lessy. Nieodpowiednie są gleby ciężkie gdyż na takich glebach korzenie będą niekształtne, łykowate i zdrewniałe i mają zbyt mało piekący smak.
Uprawa chrzanu na specjalnie formowanych redlinach.
Chrzan jako roślina wieloletnia zajmuje pole na rok, czasami dwa lata. Dobrym przedplonem są wszystkie rośliny rosnące na oborniku, wyjątek stanowią rośliny kapustne, które łączą z chrzanem wspólne choroby i szkodniki.
Pod uprawę chrzanu stosuje się jesienią obornik w dawce 30-50 t/ha. Nawożenie nawozami typu NPK również przeprowadza się jesienią i w zależności od zasobności gleby dawka powinna wynosić 150-200 kg/ha. Nawożenie azotem w dawce 150-200 kg N/ha. Dawka ta zazwyczaj jest dzielona. Połowę wysiewa się przed sadzeniem chrzanu, zaś resztę pogłównie do końca lipca. Na żyznych glebach możemy pominąć nawożenie obornikiem, zwiększając dawkę azotu do 300kg N/ha. Chrzan korzeni się dość głęboko i wymaga głębokiego spulchnienia gleby, nawet do 40 cm.
Chrzan rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie czyli za pomocą sadzonek korzeniowych które otrzymujemy z bocznych korzeni, wyrastających z korzenia głównego. W pierwszym roku uzyskuje się 2-3 sadzonki. Chrzan sadzi się jak najwcześniej wiosną, gdy tylko gleba przeschnie. Najpopularniejsze metody uprawy to na płask i na redlinach.
Zabiegi pielęgnacyjne polegają na usuwaniu chwastów, na które chrzan jest bardzo wrażliwy w początkowym okresie wzrostu. Częstym zabiegiem pielęgnacyjnym jest usuwanie drobnych korzeni bocznych, pozostawiając 2-3 wyrastające na końcu korzenia głównego. Aby oczyścić korzenie należy odorać ziemię pługiem z jednej strony rzędu, wykonać zabieg pielęgnacyjny i ponownie nasypać ziemię. Podobnie przeprowadza się zbiór korzeni. Korzenie przechowuje się w kopcach. Korzenie układa się warstwami, przesypując wilgotną ziemią lub piaskiem.
Chrzan posiada charakterystyczny ostry smak, który powoduje zawartość izotiocyjanianu allilu. Związek powstaje w trakcie ucierania korzeni. Związek ten jest bardzo lotny dlatego z czasem ostrość maleje. Chrzan poza walorami smakowymi posiada dużą wartość odżywczą – białko, witamina C, kwas nikotynowy, sole mineralne.
Chrzan znajduje zastosowanie jako warzywo przyprawowe oraz środek konserwujący. Chrzan poszukiwany jest także w przemyśle farmaceutycznym, głównie jako składnik leków przeciwko schorzeniom wątroby i pęcherzyka żółciowego.