Obecnie, na podstawie danych przekazanych przez Centralny Ośrodek Badań Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej na liście odmian roślin bobowatych grubonasiennych jest zarejestrowanych 10 odmian bobiku, 32 odmiany grochu siewnego, 3 odmiany łubinu białego, 33 odmiany łubinu wąskolistnego, 8 odmian łubinu żółtego oraz 40 odmian soi.
Jakie są różnice między odmianami?
W odmianach bobiku, grochu oraz łubinów występują dwie formy odmian, a mianowicie forma tradycyjna – niesamokończąca oraz forma samokończąca. W bobiku aktualnie jest zarejestrowanych 9 odmian tradycyjnych oraz jedna, krajowa odmiana samokończąca – Granit. Główną różnicą między odmianą bobiku o szczytowym kwiatostanie (samokończącą) w porównaniu do odmian tradycyjnych jest mniejsza wysokość oraz zawiązywanie strąków w górnej części pędu. Dzięki temu jest krótszy okres wegetacji, w tym kwitnienia, a także znacznie szybsze i równomierne dojrzewanie. Należy jednak pamiętać, że niższe rośliny zawiązują mniej strąków, co w konsekwencji obniża końcowy plon nasion.
W przypadku grochu wyróżniamy odmiany tradycyjne (normalnie ulistnione) oraz wąsolistne, tzw. typu afila. Spośród zarejestrowanych 32 odmian grochu siewnego 23 to odmiany wąskolistne typu ogólnoużytkowego oraz 7 odmian pastewnych. Pozostałe 2 krajowe odmiany ‘Hubal’ i ‘Roch’ to formy tradycyjne. Główną zaletą odmian wąskolistnych jest krótszy okres wegetacji, równomierne dojrzewanie, odporność na wyleganie, a dzięki temu ułatwiony zbiór nasion. Dominującą grupę odmian stanowią odmiany polskie, których jest 23, w tym 16 ogólnoużytkowych i 7 pastewnych.
Spośród łubinów najwięcej jest zarejestrowanych odmian łubinu wąskolistnego aż 33, następnie łubinu żółtego - 8, a jedynie 3 w łubinie białym. Podobnie jak w bobiku i grochu także w łubinach występują dwa morfotypy rozwojowe odmian, a mianowicie odmiany tradycyjne niesamokończące oraz odmiany samokończące. Formy typu samokończącego różnią się od form tradycyjnych pokrojem części nadziemnej. Są niższe, mają mniej rozgałęzień, a strąki są ułożone w górnej części pędów. Dzięki temu rośliny mają krótszy okres wegetacji oraz kwitnienia i zawiązywania strąków, a w konsekwencji szybciej i równomierniej dojrzewają. Wśród krajowych, samokończących odmian łubinu białego w rejestrze COBOR-u jest odmiana ‘Boros’ natomiast w łubinie wąskolistnym odmiany ‘Homer’, ‘Regent’, ‘Sonet’ i ‘Szot’. Aktualnie nie ma zarejestrowanych odmian samokończących łubinu żółtego.
Bardzo duży asortyment odmian posiada soja. Aktualnie w rejestrze COBOR-u mamy 40 odmian, w tym 6 to odmiany polskie. Pozostałą grupę wypełnia 20 odmian niemieckich, 10 francuskich, 2 kanadyjskie i po jednej z Białorusi i Ukrainy.
Nowe odmiany roślin bobowatych - grubonasiennych
Dyrektor COBORU wydał na początku lutego 2023 roku postanowienie o zamiarze wpisania do krajowego rejestru 13 odmian gatunków bobowatych grubonasiennych.
Wśród nich 2 tradycyjne, wysokotaninowe odmiany bobiku ‘Cartoon’ i ‘Mystic’.
W grochu siewnym 3 wąsolistne, ogólnoużytkowe odmiany, ‘Jowisz’ (PHR Tulce), ‘SM Market’(HR Smolice) i ‘Asgardn (Saaten-Union).
W łubinie białym odmiana tradycyjna, niskoalkaloidowa – ‘Kulig’ (PHR Tulice).
W łubinie wąskolistnym 3 odmiany tradycyjne, niskoalkaloidowe – Pogo (PHR Tulce), SM Kastor (HR Smolice) oraz SM Tales (HR Smolice).
Ponadto w soi 4 wczesne odmiany - ‘Acassa’ (Saatbau), ‘Antaria’ (Saatbau), ‘Arnold’ (P.H. Petersen Saatzucht Lundsgaard) i ‘Vineta PZO (IGP).
COBOR-u- założył w 2022 roku, w ramach inicjatywy białkowej 198 doświadczeń odmianowych i odmianowo-agrotechnicznych z roślinami bobowatymi-grubonasiennymi. W porównaniu do 2016 roku jest to prawie dwukrotny wzrost doświadczeń z tą grupą roślin, co wskazuje na wyraźne zintensyfikowanie badań w celu przekazywania do praktyki rolniczej jak najlepszego materiału genetycznego w postaci nowych, cennych odmian. Dodać należy, że po raz pierwszy od wielu lat założono doświadczenia z wybranymi odmianami grochu siewnego w międzyplonie ścierniskowym, w użytkowaniu na zieloną masę.
