Jesień to kluczowy okres w kształtowaniu kondycji zbóż ozimych przed zimą. W tym czasie wielu rolników decyduje się na dokarmianie dolistne, które ma wspomóc krzewienie, wzmocnić odporność roślin i uzupełnić mikroelementy. Jednak skuteczność tego zabiegu w dużym stopniu zależy od temperatury powietrza oraz aktywności fizjologicznej roślin.
Wykonanie oprysku w nieodpowiednich warunkach może sprawić, że nawet najlepiej dobrany nawóz nie zostanie pobrany przez liść i nie przyniesie oczekiwanych efektów.
Jak temperatura wpływa na pobieranie składników pokarmowych przez liść?
Liść rośliny jest pokryty warstwą wosków (kutykulą), przez którą składniki odżywcze mogą przenikać tylko w ograniczonym stopniu. W sprzyjających warunkach część jonów i molekuł dostaje się do wnętrza liścia także przez aparaty szparkowe – otwierające się w czasie aktywnej fotosyntezy.
Wraz ze spadkiem temperatury:
- zamykają się aparaty szparkowe,
- spada tempo transpiracji i transportu wewnętrznego,
- kutykula staje się mniej przepuszczalna,
- reakcje metaboliczne w liściu ulegają spowolnieniu.
W efekcie składniki pokarmowe, które osiadają na powierzchni liścia, nie są w stanie wniknąć i zostać wykorzystane przez roślinę. Przy temperaturze 5°C i niższej skuteczność pobierania spada do wartości śladowych.
Optymalne warunki pogodowe dla dokarmiania dolistnego zbóż ozimych
Aby zabieg przyniósł wymierne korzyści, należy przestrzegać kilku zasad:
- Temperatura powietrza: najlepiej 10–18°C w momencie oprysku i przez kilka godzin po nim.
- Wilgotność względna: powyżej 60% – sprzyja równomiernemu rozprowadzeniu cieczy roboczej.
- Brak przymrozków co najmniej dobę przed i po zabiegu.
- Zachmurzenie umiarkowane lub lekkie – silne słońce może przyspieszyć parowanie cieczy i powodować poparzenia liści.
- Brak wiatru – zapewnia równomierne naniesienie roztworu.
Zabieg najlepiej wykonywać przed południem, gdy temperatura wzrasta, a liście są już suche po nocnej rosie.
Jesienne potrzeby pokarmowe zbóż ozimych
Jesienią zboża wymagają przede wszystkim mikroelementów, które:
- wzmacniają system korzeniowy,
- zwiększają odporność na stres chłodu,
- wspomagają krzewienie i równomierny rozwój pędów.
Najważniejsze z nich to:
| Mikroelement | Główna rola w roślinie | Objawy niedoboru |
|---|---|---|
| Mangan (Mn) | Fotosynteza, gospodarka azotowa, zimotrwałość | Chloroza między nerwami, słabe krzewienie |
| Miedź (Cu) | Budowa tkanek, synteza ligniny | Wiotkie źdźbła, wyleganie, chlorotyczne końcówki liści |
| Cynk (Zn) | Rozwój stożków wzrostu, hormony wzrostu | Drobnienie liści, skrócenie międzywęźli |
| Magnez (Mg) | Niezbędny do budowy chlorofilu, fotosynteza | Jasnozielone przebarwienia między nerwami |
Kiedy lepiej zrezygnować z oprysku
Wykonywanie zabiegu dolistnego w okresie chłodów lub przy długotrwałej wilgotnej pogodzie nie przynosi efektu, a czasem może zaszkodzić.
Warto odroczyć zabieg, jeśli:
- temperatura w dzień nie przekracza 6–8°C,
- nocą występują przymrozki,
- liście są mokre przez większość dnia,
- zapowiadane są opady deszczu w ciągu kilku godzin po oprysku.
W takich warunkach roślina nie jest aktywna metabolicznie, a ciecz robocza może pozostać na powierzchni liścia i powodować oparzenia, szczególnie przy wyższych stężeniach mocznika.
Jesienne warunki termiczne mają decydujący wpływ na efektywność zabiegów dolistnych w zbożach ozimych
Najczęstsze błędy ograniczające efektywność zabiegów dolistnych
- Zbyt późny termin oprysku – aktywność liści spada.
- Nadmierne stężenie mocznika – zwiększa ryzyko fitotoksyczności, zwłaszcza przy niskiej temperaturze.
- Łączenie nawozów z pestycydami bez prób kompatybilności – może prowadzić do wytrąceń i osłabienia działania.
- Brak korekty pH cieczy roboczej – zbyt wysokie pH ogranicza stabilność niektórych mikroelementów.
- Oprysk na mokre lub zamarznięte liście – znacząco obniża skuteczność pobierania składników.
Jak zwiększyć efektywność dokarmiania dolistnego jesienią
- Planuj zabieg we wczesnej fazie rozwojowej, zanim rośliny ograniczą aktywność metaboliczną.
- Wybieraj dzień z temperaturą powyżej 10°C, najlepiej przy umiarkowanym nasłonecznieniu.
- Stosuj rozcieńczone roztwory o niższym stężeniu, ale przy dobrej pogodzie – roślina pobierze więcej składników.
- Nie przyspieszaj zabiegu „na siłę” – lepiej odczekać kilka dni z cieplejszą aurą niż stracić efekt nawożenia.
Podsumowanie
Niska temperatura jest jednym z głównych czynników ograniczających skuteczność dokarmiania dolistnego zbóż ozimych.
Poniżej 8°C rośliny pobierają składniki bardzo wolno, a transport wewnętrzny jest ograniczony. Dlatego najlepsze rezultaty osiąga się, gdy zabieg wykonany jest we właściwej fazie rozwojowej, w sprzyjających warunkach pogodowych i z dobrze zbilansowanym składem nawozu.
Jesienne dokarmianie dolistne ma sens tylko wtedy, gdy roślina jest aktywna, a nie jedynie „zielona”.
