W całym kraju powoli startują żniwa. Za chwilę rolnicy będą zajęci koszeniem, zwożeniem, suszeniem i może sprzedażą zebranego plonu. To też ostatnia chwila na zaplanowanie nawożenia mineralnego pod przyszłe oziminy. Pozostawienie tego tematu na ostatnią chwilę najczęściej kończy się gorączkowymi zakupami, niekoniecznie tego, co nam jest potrzebne i niekoniecznie w dobrych cenach. Zwykle kupujemy wtedy to, co jest dostępne, a że towaru nie ma zbyt dużo na magazynach to i handlowcy nie są skorzy do udzielania rabatów.
Ważna rola fosforu i potasu w jesiennym rozwoju
Rezygnacja z nawożenia jesiennego to najgorsze z możliwych rozwiązań. Należy pamiętać, że na plon nie wpływa tylko nawożenie azotem i opady deszczu. Wręcz przeciwnie!
Obydwa składniki mają duży wpływ na system korzeniowy i gospodarkę wodną w roślinie. Mają bezpośredni (K) lub pośredni (P) wpływ na wykorzystanie azotu, a więc na wielkość i jakość plonu. Składniki te, a zwłaszcza fosfor, przemieszczają się powoli w profilu gleby, więc jedynym sposobem, aby zapewnić dostęp roślinie do nich, to zastosować je przedsiewnie. Nie da się tego nadrobić stosując nawóz pogłównie, a w pewnych warunkach nawet można w ten sposób zaszkodzić roślinie (syndrom leniwego korzenia, który mści się w suchą wiosnę). Podobnie nie da się tego nadrobić nawozami dolistnymi – zapotrzebowanie roślin na fosfor i potas idą w dziesiątki kilogramów i więcej na 1 ha. Dolistnie możemy podać góra kilka kg/ha. Poza tym żyto, jęczmień, rzepak, a po części pszenżyto kształtują plon jesienią. Wiosną niewiele już możemy poprawić.
Jak więc zaplanować nawożenie jesienią w sposób nie tylko ekonomiczny ale i skuteczny? Jest na to kilka sposobów i nie mówimy tu o wzorach rodem z Politechniki, ale o praktycznym wyliczaniu dawek.
Wykorzystaj badania gleby
Wprowadzenie ekoschematów sprawiło, że stacje OSChR zostały wręcz zasypane próbami glebowymi. Wyniki powinny pojawić się na tyle wcześnie, że można będzie je wykorzystać już jesienią. Korzystając z zaleceń IUNG w Puławach, w oparciu o te wyniki, można skorygować dawkę o kilkadziesiąt kg/ha. Jeśli zawartość P i K jest bardzo wysoka i wysoka, to można obniżyć dawkę z tabeli 1, o odpowiednio 30-40 kg/ha i 20 kg/ha czystego składnika. Jeśli natomiast zasobności są niskie, to należy doliczyć 30 kg/ha składnika. Przy bardzo niskiej zasobności można dołożyć dodatkowe 50 kg/ha czystego składnika, ale to bardziej inwestycja w zasobność gleby na przyszłość, niż obietnica wysokich plonów w roku stosowania.
Tabela 1. Zalecane dawki nawozów mineralnych w kg/ha, przy założeniu średniej zasobności składników w glebie i pozostawieniu resztek pożniwnych na polu
| Uprawa | Plon t/ha | Fosfor (P2O5) | Potas (K2O) |
|---|---|---|---|
| Pszenica ozima | 6 | 8 | 55 |
| 70 | 60 | 80 | |
| Żyto ozime | 6 | 8 | 55 |
| 75 | 100 | 110 | |
| Pszenżyto ozime | 6 | 7 | 60 |
| 70 | 85 | 100 | |
| Rzepak ozimy | 3,5 | 4,5 | 70 |
| 90 | 85 | 110 |
Źródło: IUNG Puławy
Należy zwrócić uwagę, że większość prób w tym roku została pobrana w sezonie wegetacji. Może rzutować to na ich rzetelność – do żniw zasobności mogą się zmienić – rośliny ciągle pobierają składniki, są one wymywane itd. Lepsze jednak są takie, niż żadne, a w przyszłości należy wykonać analizę po zbiorach plonu głównego.
Pobranie jednostkowe
Znając historię pola i plony z poprzednich kilku lat można obliczyć średni plon. Mnożąc go przez pobranie jednostkowe składnika na 1 t plonu otrzymamy konkretną wartość. Warto wykonać taką analizę dla każdego pola, bo rzadko zdarzają się dwa identyczne. Metoda ta jest prosta w stosowaniu, choć nie zawsze dokładna. Pozwala na szybkie wyliczenie dawki i czasami na odbudowanie zasobności, kiedy plony są poniżej średniej wieloletniej.
Tabela 2. Średnie pobranie składników pokarmowych w kg/t plonu (+plon uboczny)
| Uprawa | Fosfor (P2O5) | Potas (K2O) |
|---|---|---|
| Pszenica | 10 | 15,1 |
| Żyto | 9 | 21,6 |
| Pszenżyto | 10 | 21,1 |
| Jęczmień | 8,5 | 16,4 |
| Rzepak | 10 | 51 |
Źródło: IUNG Puławy
Nie degraduj gleby – pobranie jednostkowe vs. plon
Jest to w zasadzie najprostsza z metod wyliczania dawki nawozów. Wystarczy policzyć ostatni plon, jaki uzyskaliśmy na danym polu i pomnożyć go o pobranie jednostkowe. Takie obliczanie dawki sprawi, że zawsze oddamy to, co zabraliśmy z pola. Jest to szczególnie ważne po rekordowym roku. Jeśli nawozimy jak zwykle, a wyrosło więcej niż zwykle to znaczy, że rośliny nadrobiły braki z zapasów w glebie. Należy te braki uzupełnić, aby nie doprowadzić do degradacji gleby. Metoda ta pozwala na utrzymanie zasobności na niezmienionym (w przybliżeniu oczywiście) poziomie.
Obserwuj rośliny
Obserwacja roślin zawsze się opłaca. Można wykryć nie tylko wczesne stadium choroby, nalot szkodników, ale i rozpoznać objawy niedoborów poszczególnych składników pokarmowych. Problem jest tylko w tym, że jeśli już widać niedobory fosforu czy potasu to zwykle szkody już się dokonały i strata będzie. Nawożenie przedsiewne jest idealnym momentem na wyeliminowanie tego błędu.
Jak widać obliczenie dawki nie jest takie trudne. Znając zapotrzebowanie na poszczególne składniki możemy określić stosunek P:K, jaki jest nam potrzebny. Dzięki temu możemy wybrać nawóz o mniejszej lub większej zawartości fosforu (Holist agro PK 15-30, Polifoska 6, Amofoska 5-10-25 z borem). A może wystarczy nawóz pojedynczy, a nie wieloskładnikowy? Pamiętać jednak trzeba, że tam gdzie nie ma nawożenia organicznego szczególną uwagę należy zwrócić na fosfor. Ten składnik gromadzony jest w ziarnie i nie wraca na pole w resztkach pożniwnych.
W przypadku kłopotów z samodzielnym wyliczeniem dawki nawozów, zawsze można skorzystać z pomocy Przedstawicieli Terenowych Grupy Azoty. Pomogą nie tylko w liczeniu, ale w razie potrzeby zeskanują glebę w celu ustalenia zasobności lub zweryfikują dostępność danego nawozu.
