Krajowa Rada Izb Rolniczych ponownie zwróciła uwagę rządu na konieczność natychmiastowego przyspieszenia prac nad ustawą o produkcyjnej funkcji wsi, która ma zapewnić realną ochronę przestrzeni rolniczej. Samorząd rolniczy podkreśla, że zmiany są potrzebne już teraz, ponieważ gminy przygotowują się do wdrażania reformy systemu planowania przestrzennego. 

Reforma planowania przestrzennego wymusza pilne działania

Zgodnie z obowiązującą reformą, dotychczasowe studia uwarunkowań mają zostać zastąpione planami ogólnymi gmin. Dokumenty te wyznaczą kierunki zagospodarowania na wiele kolejnych lat, dlatego - jak podkreśla KRIR - brak wcześniejszego przyjęcia ustawy o produkcyjnej funkcji wsi może zagrozić spójności i bezpieczeństwu rolnictwa.

W wystąpieniu z 1 grudnia 2025 r. skierowanym do ministra rolnictwa Stefana Krajewskiego oraz ministra finansów i gospodarki Andrzeja Domańskiego wskazano, że: 

• plany ogólne muszą uwzględniać obszary przeznaczone wyłącznie pod produkcję rolną, 
• osoby chcące osiedlać się na tych terenach powinny akceptować prowadzenie działalności rolniczej w ich bezpośrednim otoczeniu, 
• gminy potrzebują więcej czasu, by rzetelnie wprowadzić nowe przepisy do planów. 

KRIR zaznacza, że harmonizacja terminów jest kluczowa, by uniknąć sytuacji, w której plany ogólne zostaną przyjęte bez ochrony przestrzeni rolniczej, co później trudno będzie odwrócić. 

Ochrona gospodarstw przed blokowaniem inwestycji

Według zapowiedzi, projekt ustawy o produkcyjnej funkcji wsi ma m.in.: 

• chronić gospodarstwa przed blokowaniem inwestycji przez nowych mieszkańców wsi, 
• promować aktywne rolnictwo, 
• uproszczyć procedury planistyczne, 
• wskazać jasne zasady zagospodarowania terenów rolnych. 

Rolniczy samorząd podkreśla, że bez takich rozwiązań rozwój gospodarstw może zostać zahamowany, zwłaszcza w gminach o rosnącej atrakcyjności mieszkaniowej, gdzie konflikty między nowymi mieszkańcami a rolnikami stają się coraz częstsze. 

Gminy potrzebują więcej czasu

KRIR wskazuje również, że czas na konsultacje planów ogólnych ze środowiskiem rolniczym jest zbyt krótki. Aby dokumenty były przygotowane rzetelnie i zgodnie z realnymi potrzebami produkcji rolnej, gminy potrzebują harmonogramu uwzględniającego wejście w życie ustawy o produkcyjnej funkcji wsi.

Wydłużenie terminu sporządzenia planów ogólnych ma umożliwić wprowadzenie: 

• stref związanych z produkcją rolniczą, 
• obszarów chronionych przed konfliktami społecznymi, 
• działań wspierających długoterminowy rozwój rolnictwa. 

Dlaczego ustawa jest tak ważna dla rolnictwa?

W dobie presji urbanizacyjnej i postępującego rozdrabniania gruntów przepisy mające zabezpieczać strategiczną funkcję produkcyjną wsi stają się priorytetem. Ustawa może mieć bezpośredni wpływ na: 

• stabilność i rozwój gospodarstw rodzinnych, 
• planowanie inwestycji rolniczych, 
• utrzymanie ciągłości produkcji żywności, 
• a nawet na lokalne strategie nawożenia, zmianowania i rozwoju technologii rolniczych. 

Dla bezpieczeństwa żywnościowego kraju - jak podkreśla KRIR - ochrona gruntów rolnych powinna być pierwszym krokiem przed uchwaleniem nowych planów gminnych.