
W Polsce soje najczęściej uprawia się między zbożami. Gatunek ten jest bardzo dobrym przerywnikiem intensywnie wysyconych zbożami płodozmianów. Uwzględnienie soi w płodozmianie poprawia bilans azotu i innych makro- i mikroskładników w glebie i prowadzi do wzrostu zawartość substancji organicznej. Należy unikać uprawy soi zaraz po okopowych, ponieważ wydłuża się jej wegetacja. Na glebach słabszych dopuszczalna jest uprawa w drugim roku po oborniku, należy jednak pamiętać aby termin siewu był optymalny. Generalnie należy stosować przerwę w uprawie roślin bobowatych, w tym także soi, na tym samym polu. Przyjmuje się, że powinna ona wynosić około 4 lata. Są jednak dane, które wskazują, że soja uprawiana przez dwa lata na tym samym polu nie obniża plonowania. Ważne jest jednak, aby były to rejony uprawy, w których dotychczas nie wysiewano tego gatunku. Późniejszy termin siewu umożliwia uprawę soi zarówno w plonie głównym, jak i w plonie wtórym, na przykład po oziminach zbieranych w maju.
Wynika to z bardzo powolnego tempa wzrostu w początkowych fazach wegetacji. Główną tego przyczyną jest proces symbiozy z bakteriami asymilującymi azot atmosferyczny, który przebiega przez kilka stadiów, a to w istotny sposób wydłuża początkową wegetację roślin. Ponadto niesprzyjająca pogoda, a mianowicie ograniczona ilość opadów i niska temperatura, mogą osłabić dynamikę wzrostu roślin. To wszystko powoduje, że soja jest mało konkurencyjna dla szybko rozwijających się, w tego typu warunkach, chwastów jedno i dwuliściennych.
Najważniejszym celem uprawy roli jest staranne odchwaszczenie gleby i zapewnienie bardzo dobrych warunków powietrzno–wodnych w okresie siewu i początkach wegetacji. Dla zrealizowania tego celu należy wykonać pełny zespół uprawy pożniwnej oraz orkę przedzimową. Głębokość orki powinna być uzależniona od rodzaju przedplonu. Po okopowych może być nieco płytsza, natomiast po przedplonach pozostawiających glebę bardziej zbitą, głębokość orki należy zwiększyć. Ze względu na dużą wrażliwość soi na brak wody w glebie należy bezwzględnie unikać nadmiernej liczby zabiegów w okresie wiosennej wegetacji. Rodzaj, liczba i głębokość zabiegów wiosennych powinna być uzależniona od typu gleby i warunków pogodowych. Na glebach cięższych, wilgotnych uprawę wiosenną powinniśmy rozpocząć od włókowania, a następnie kultywatorowania lub bronowania bronami cięższymi. Na glebach lekkich często przesuszonych z powodu niskich opadów, wiosenne zabiegi powinny być ograniczone do bronowania. Bardzo ważne jest, aby na dzień lub dwa przed siewem spulchnić glebę nieco głębiej (5–6 cm), żeby można było wysiać równomiernie materiał siewny.
Pamiętajmy, że głównym celem przedsiewnej – wiosennej – uprawy roli pod soje jest jak najlepsze wyrównanie wierzchniej warstwy gleby. Tak przygotowana gleba zapewni wczesne i wyrównane wschody, a to umożliwi ograniczenie strat podczas zbioru kombajnem.
W całokształcie agrotechniki pod rośliny bobowate grubonasienne (strączkowe), jednym z ważniejszych zabiegów jest nawożenie. Przyjmuje się, że podstawowy stosunek nawozowy N:P:K powinien wynosić 1:2:3. Wynika to przede wszystkim z tego, że rośliny te mają możliwość korzystania z azotu asymilowanego przez tzw. bakterie korzeniowe w procesie symbiozy. Pamiętać jednak należy, że proces ten będzie przebiegał prawidłowo tylko i wyłącznie w warunkach do tego odpowiednich. Dlatego należy zawsze zastosować szczepionkę bakteryjną (Nitragina), która zawiera odpowiednie szczepy bakterii dla danego gatunku rośliny bobowatej. Szczepić możemy zarówno materiał siewny, jak i samą glebę. Zabieg ten jest wykonywany na 2–3 dni przed siewem. Powinien być wykonany zawsze tam, gdzie nie były wcześniej uprawiane rośliny strączkowe, w tym także soja.
Stosowanie nawożenia azotem w uprawie soi ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Dobrze jest zastosować tzw. dawkę startową w ilości do 40 kg N/ha. Na polach, gdzie wcześniej uprawiano rośliny bobowate (strączkowe), po przedplonach pozostawiających więcej resztek pożniwnych nie stosujemy lub stosujemy mniejsze dawki azotu, natomiast w stanowiskach słabszych, gdzie nie uprawiano roślin bobowatych, nawożenie startowe azotem jest zalecane, a dawki powinny być wyższe. Dawka startowa azotu jest potrzebna rośliną aby na początku swojej wegetacji, w momencie kiedy nie ma jeszcze symbiozy z bakteriami azotolubnymi, mogły korzystać z azotu dostarczanego z nawozami mineralnymi. W przypadku stosowania przedsiewnie azotu najlepiej wybierać nawozy, w których występuje on w formie szybko działającej, na przykład saletra amonowa (Zaksan, Pulan).
Wielkość nawożenia pozostałymi makroskładnikami, jak fosfor i potas jest uzależniona przede wszystkim od jakości stanowiska, a mianowicie zasobności gleby i rodzaju przedplonu. Na bardzo dobrych i dobrych stanowiskach o wysokiej zawartości wyżej wymienionych składników pokarmowych możemy całkowicie wyeliminować dostarczanie ich w nawozach mineralnych. Oczywiście taka sytuacja w przypadku do potasu najczęściej w naszych glebach się nie zdarza, natomiast w odniesieniu do fosforu są gleby, w których jego zawartość jest wysoka.
Generalnie zaleca się stosować dawki fosforu i potasu:
Ze względu na wolniejsze uwalnianie i rozpuszczanie się w glebie z nawozów, zwłaszcza fosforu, składniki te najlepiej wysiać już jesienią, na przykład w formie nawozów wieloskładnikowych. Ma to szczególnie duże znaczenie, ponieważ w raz z tego rodzaju nawozami możemy dostarczyć soi niektóre mikroskładniki, na które gatunek ten korzystnie reaguje, a zwłaszcza bor, molibden i mangan. Ponadto w regionach narażonych na częste susze wiosenno–letnie bardzo dobrym rozwiązaniem jest dostarczenie w nawozach wieloskładnikowych krzemu, który uodparnia rośliny stres abiotyczny wywołany niedoborem wody w glebie.
Najbardziej odpowiednim terminem siewu soi jest czas, kiedy temperatura gleby wynosi powyżej 8°C. W zależności od regionu kraju przypada on na okres od 20 kwietnia do 5 maja. Zbyt późne siewy obniżają plon nasion i wydłużają termin dojrzewania roślin do jesieni, kiedy temperatura jest niższa, a wilgotność powietrza wysoka.
Tak jak w przypadku każdego elementu agrotechniki soi, również zalecenia dotyczące siewu tego gatunku są uzależnione od szeregu czynników, spośród których za bardzo ważne należy uznać jakość stanowiska, warunki pogodowe, staranność uprawy roli i oczywiście odmianę. W stanowiskach bardzo dobrych i dobrych, prawidłowo doprawionych i odchwaszczonych, gdzie niebezpieczeństwo wystąpienia susz wiosennych oraz przymrozków jest nieduże może ograniczyć obsadę roślin, tym samym zmniejszyć ilość wysiewu nawet poniżej 160 kg/ha. W każdej innej sytuacji obsada roślin musi być większa, przekraczając 80 szt./1 m2. W optymalnych warunkach glebowych za właściwy rozstaw rzędów można uznać 20–25 cm, a przy gęstszym siewie, można zmniejszyć rozstaw rzędów do 15 cm. Oczywiście taki rozstaw rzędów jest możliwy na polu bez istotnego zachwaszczenia, przy stosowaniu pielęgnacji chemicznej. W warunkach stosowania mechanicznej pielęgnacji międzyrzędzi, należy zwiększyć rozstaw międzyrzędami do 40 cm. Nasiona powinny być rozmieszczone w rzędzie co 3–10 cm, gęściej wraz ze wzrastającą szerokością międzyrzędzi.
Bardzo ważnym zabiegiem, który należy wykonać zaraz po siewie jest zabronowanie pola lekką broną. Soja jest rośliną mało konkurencyjną na zachwaszczenie oraz nie znosi zaskorupienia. Generalnie rodzaj stosowanej pielęgnacji jest uzależniony od obsady roślin na polu. W uprawach sianych gęściej, w wąskich międzyrzędziach częściej stosujemy pielęgnację chemiczną, natomiast w uprawie szeroko–rzędowej dominują zabiegi mechaniczne, a mianowicie oprócz bronowania wykonuje się także pielęgnację międzyrzędową. Oczywiście musimy pamiętać, że wszystkie bobowate są narażone na występowanie zarówno chorób, jak i szkodników. Najlepszą ochroną na choroby jest zaprawianie nasion, stosowanie zdrowego, kwalifikowanego materiału siewnego, racjonalny płodozmian oraz dobór odmian odpornych. Ponadto, w przypadku występowania szkodników często jedynym rozwiązaniem będzie zastosowanie odpowiedniego instektycydu.
Termin zbioru większości odmian przypada u nas w kraju, w zależności od regionu, na koniec sierpnia do połowy września. Najbardziej zalecaną technologią zbioru soi jest zbiór jednoetapowy kombajnem w fazie dojrzałości pełnej. Zbiór tą technologią jest możliwy wówczas, kiedy rośliny są równomiernie zaschnięte, a dolne strąki osadzone dostatecznie wysoko. Heder kombajnu należy obniżyć jak najniżej, aby uniknąć przycinania nisko osadzonych strąków. W przypadku bardzo nierównomiernego dojrzewania lub zbyt niskiego wzrostu roślin, wywołanego niekorzystnymi warunkami pogodowymi, konieczny jest zbiór dwuetapowy. Nasiona soi po zbiorze charakteryzują się większą wilgotnością niż innych gatunków roślin bobowatych (strączkowych), dlatego zaraz po zbiorze należy je dosuszyć.
Pamiętaj, że prawidłowo wykonane wszystkie zabiegi agrotechniczne są gwarancją uzyskania opłacalnych plonów soi również w warunkach Polski.
