Przed nami siewy zbóż, spośród których jako pierwszy wysiewany jest jęczmień ozimy. Gatunek ten odznacza się znacznym potencjałem plonowania, przy czym, aby w pełni mógł być on wykorzystany, jęczmień musi być racjonalnie nawożony. Co zrobić aby osiągnąć sukces w uprawie tej rośliny?

Jęczmień wymaga staranności

Jęczmień ozimy ma średnie wymagania glebowe, mniejsze od pszenicy, ale większe od żyta. Niemniej gleba pod zasiewy tej rośliny powinna być żyzna w dobrej kulturze rolnej. Uprawę jęczmienia zaleca się na glebach kompleksów pszennych, a także żytnim bardzo dobrym. W płodozmianie najlepiej jęczmień ozimy wysiewać po ziemniakach, grochu, czy też rzepaku, czyli roślinach wcześnie schodzących z pola. W praktyce rolniczej, zwłaszcza w gospodarstwach bezinwentarzowych dobre rezultaty można uzyskać uprawiając jęczmień w zmianowaniu:

Takie rozwiązanie pozwala uzyskać wysokie plony ziarna, ponadto ułatwia organizację pracy w gospodarstwie. W płodozmianie z rzepakiem ozimym pozwala również na staranne przygotowanie gleby pod zasiewy, ponieważ zboże to najszybciej „schodzi z pola”.

Nie zaleca się uprawy jęczmienia po sobie, dotyczy to zarówno formy jarej, jak i ozimej. Uprawa taka zwiększa ryzyko wystąpienia chorób (zwłaszcza podstawy źdźbła)

Jęczmień wymaga starannie przygotowanej i odleżałej (co najmniej 10 dni) gleby, co w warunkach tegorocznej aury może być utrudnione. Powodzenie w uprawie tej rośliny jest możliwe tylko wówczas, gdy rośliny w stan spoczynku zimowego wejdą zahartowane i będą miały dobrze rozwinięty system korzeniowy.

Optymalny odczyn gleby oraz nawożenie magnezem

Jęczmień jest jednym z najbardziej wrażliwych gatunków na kwaśny odczyn gleby (optymalne wartości pH_KCl – 6,0-7,0). Wapnowanie bezpośrednio przed siewem jęczmienia jest mało skuteczne, zaleca się więc aby było wykonane pod rośliny wcześniej uprawiane na danym polu (szczegółowe informacje na temat wapnowania w artykule „Wapnowanie gleb – podstawa odpowiedniego nawożenia”).

Jęczmień wymaga ponadto gleb zasobnych w magnez. W przypadku gleb kwaśnych z niską zawartością magnezu; 1/3 dawki CaO należy zastosować w postaci wapna magnezowego. Natomiast w przypadku uregulowanego odczynu gleby, a niskiej zasobności gleby w ten pierwiastek, należy stosować przedsiewnie nawozy magnezowe, np. kizeryt, w dawce 30-60 kg MgO/ha. W łanach dobrze wykształconych składnik ten warto zastosować jesienią, pogłównie w formie 5% roztworu siedmiowodnego siarczanu magnezu w fazie początku krzewienia się roślin. Więcej na temat nawożenia roślin magnezem w artykule „Magnez – ważny jest efekt”).

 

Nawożenie fosforem i potasem

Jęczmień ozimy wykazuje bardzo dużą wrażliwość na niedobór fosforu i średnią wrażliwość na niedobór potasu w glebie. Optymalne zaopatrzenie roślin w te składniki żywieniowe pozwala lepiej przygotować się roślinom do stanu spoczynku zimowego, zwiększa odporność na choroby, mróz, niedobory wody i wyleganie. Decyduje także o lepszym wypełnieniu ziarna i równomiernym dojrzewaniu.

Wysokość dawek fosforu i potasu, zależy od zawartości przyswajalnych w glebie form tych składników oraz wysokości plonu. Do przedsiewnego nawożenia roślin warto wykorzystywać wieloskładnikowe nawozy mineralne z niewielkim udziałem azotu, wzbogacone w magnez oraz siarkę. np. POLIFOSKA® 4, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® PLUS, POLIFOSKA® M oraz Amofoska® 4-12-20, Amofoska® 4-12-12, Amofoska® 4-16-18. Ponadto wszystkie Amofoski zawierają także wapń. Nawożenie tymi składnikami należy przeprowadzić przedsiewnie, a nawozy wymieszać z glebą.

Nawożenie jęczmienia azotem

Jesienne stosowanie azotu w jęczmieniu jest wymagane wówczas, gdy roślina ta uprawiana jest po zbożach, wówczas stosujemy 20 kg N/ha, najlepiej w nawozie wieloskładnikowym typu Polifoska lub Amofoska. Uprawa po dobrych przedplonach oraz na glebach żyznych nie wymaga przedsiewnego stosowania azotu. Wówczas stosujemy Fosdar™ 40 superfosfat wzbogacony z wapniem i sól potasową.

Podstawowe nawożenie azotem wykonujemy wiosną. Powinno być ono dostosowane do wysokości spodziewanego plonu. Na każdą tonę ziarna wraz z odpowiednią ilością słomy jęczmień potrzebuje około 25 kg azotu, czyli do uzyskania plonu 80 dt/ha potrzeba 200 kg N/ha. Przy czym należy uwzględnić azot w nawozach wieloskładnikowych stosowanych jesienią oraz ok.30-50 kg azotu glebowego pochodzącego z mineralizacji. Wg IUNG na stanowiskach w wysokiej kulturze rolnej, o uregulowanym odczynie gleby (powyżej 6,0), jęczmień wymaga wysokiego nawożenia azotem - 100 - 120 kg/ha. Gdy natomiast spodziewamy się niższych plonów np. z uwagi na niewłaściwe stanowisko (niskie pH, zła kultura roli) wówczas powinniśmy zastosować 50-70 kg N/ha.

Nawozy azotowe wiosną wysiewamy: w dwóch terminach: I dawka w momencie ruszenia wegetacji, w wysokości 50% planowanej dawki, II dawka – na początku strzelania w źdźbło, bądź w trzech terminach: I dawka – ruszenie wegetacji, w wysokości do 50% planowanej dawki, II – w fazie pierwszego kolanka – 20-30 % planowanej dawki, III – w fazie kłoszenia – 20-30% planowanej dawki. Do nawożenia pogłównego azotem należy wykorzystywać szybkodziałające nawozy, tj. Saletra Amonowa 32, PULAN®, SALMAG®, SALETRZAK 27 standard, czy ZAKSAN® - Kędzierzyńska Saletra Amonowa. Wczesną wiosną warto również zabezpieczyć rośliny w siarkę, stosując Saletrosan® 26, Salmag z siarką® wzbogacony wapniem, czy nawóz POLIFOSKA® 21 zawierającą obok azotu i siarki, również magnez.  Takie działanie wpływa korzystnie na pobieranie wszystkich składników pokarmowych, rozwój i plonowanie roślin.

Do wczesnowiosennej aplikacji godną polecenia formą stosowania azotu jest RSM®., który należy stosować techniką oprysku grubokroplistego lub techniką rozlewu.

Nadmierne lub jednostronne nawożenie azotem wiosną sprzyja rozwojowi wielu chorób i szkodników, a także może prowadzić do wylegania zboża. Intensywna uprawa jęczmienia wymaga minimum jednokrotnego skracania, w fazie po ukazaniu się drugiego kolanka. Ponadto odmiany browarne należy ostrożnie nawozić azotem, tak aby nie podwyższyć zawartości białka w ziarnie.

Nawożenie dolistne

Jęczmień ozimy podobnie jak inne zboża dobrze reaguje na dolistne dokarmianie mocznikiem (Mocznik.pl, Mocznik Granulowany 46%,PULREA®), przy czym należy przestrzegać stężenia roztworu mocznika:

• 15% - koniec krzewienia,
• 8-10 % - początek strzelania w źdźbło,
• 7% - koniec strzelania w źdźbło (z dodatkiem 5% roztworu siedmiowodnego siarczanu magnezu).

Zabiegi dolistnego dokarmiania zwłaszcza na glebach zasadowych i obojętnych warto  uzupełnić nawozem mikroskładnikowym zawierającym przede wszystkim miedź i mangan.

Sukces w uprawie jęczmienia ozimego jest możliwy jedynie wówczas gdy rośliny są odpowiednio nawożone azotem, odpowiednio chronione przeciw chorobom i wyleganiem.

Literatura:

• Czuba R. i in. 1996. Nawożenie mineralne oślin uprawnych, Zakłady Chemiczne „Police” SA. 98-99
• Gosek S. 2003. Problematyka zakwaszania gleb w Polsce w aspekcie zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Materiały szkoleniowe 87/03, część I Upowszechnianie Zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, IUNG Puławy; 5-15
• Grzebisz W. 2013. Zboża – wrócić do podstaw. Zboża wysokiej jakości. Agro Serwis. Wydanie 6; 57-61
• Kościelniak W. 2002. Agrotechnika jęczmienia ozimego. Gosp. Pomocnicze WODR. ss. 14
• Mazurek J., Grabiński J., Lewandowska B. 1993. Technologia produkcji jęczmienia ozimego na ziarno siewne. Inst. Upow. 42/93 IUNG Puławy. ss. 37
• Solarski L. 2009. Jak dobrze wyprodukować zboże? Zboża wysokiej jakości. Agro Serwis. Wydanie 4; 52-53