O wysokie plony buraka cukrowego należy troszczyć się już jesienią m.in. przez odpowiednie nawożenie. Najlepszą porą stosowania fosforu i potasu pod buraka cukrowego jest okres jesienny, przed wykonaniem orki przedzimowej. Pozwala to dobrze wymieszać nawozy z glebą, wpływając na obniżenie zasolenia gleby do wiosny, na co burak jest szczególnie wrażliwy. Gleby, na których uprawia się  buraka są glebami dobrymi i w związku z tym nie ma obaw o straty składników pokarmowych podczas zimy.  Wiosną, na co najmniej 7-14 dni przed siewem nasion buraka powinno się stosować tylko niewielką dawkę azotu i płytko wymieszać (na 3-4 cm), przy pomocy agregatu uprawowego lub brony. Wtedy uzyskuje się równomierne wschody i prawidłową obsadę roślin. Wprowadzanie wiosną dużych dawek nawozów mocno zasala glebę, a konieczność ich wymieszania z głębszą warstwą gleby powoduje duże straty wody i uniemożliwia wczesny, na równą głębokość siew nasion. Obserwuje się zawsze gorsze, nierównomierne wschody, a nawet wypadanie roślin. Poza tym zmniejsza się wiosenne spiętrzenie prac przy przedsiewnej uprawie roli oraz łatwiej dotrzymać wczesnego terminu siewu.

Żarłoczne buraki

Na wytworzenie tony korzeni wraz z odpowiednią ilością liści buraki cukrowe wg Czuby (1996) pobierają 2,4 kg P₂O₅ oraz 6,5 kg K₂O. Przy plonie 60 t/ha daje to 144 kg P₂O₅ i aż 390 kg K₂O. Bez dobrego zaopatrzenia roślin w te dwa składniki pokarmowe nie da się uzyskać wysokich plonów korzeni o dobrej jakości technologicznej.

Fosfor na cukier

Fosfor bierze udział w wielu procesach życiowych w roślinie, przede wszystkim w postawaniu, przekształcaniu i magazynowaniu energii. Z punktu widzenia rolnika najważniejszy jest fakt, że fosfor przyczynia się do wzrostu zawartości cukru w korzeniach, bo wpływa na tworzenie węglowodanów. Duży wpływ na pobieranie fosforu ma pH gleby. Kłopoty z pobieraniem tego makroskładnika występują zarówno przy zbyt niskim, jak i zbyt wysokim pH. Dlatego tak ważne jest wykonywanie wapnowania, o ile zachodzi taka konieczność. Istotne jest także, aby zabieg ten był przeprowadzony prawidłowo, to znaczny, aby nie zastosować jednorazowo zbyt dużych dawek nawozów wapniowych w stosunku do potrzeb wapnowania. W zasadzie nie obserwuje się skutków przenawożenia buraków cukrowych fosforem. Mogą jednak występować niedobory niektórych mikroskładników (cynku, miedzi, żelaza) powodowane zaburzeniami w ich pobieraniu.   

Potas na suszę i nie tylko

Wpływ potasu na funkcjonowanie buraka cukrowego jest wielostronny. Przede wszystkim przyczynia się do zwiększenia zawartości cukru (sacharozy) w korzeniach wpływając na proces powstawania w liściach węglowodanów a także sprawność ich odprowadzania. Wpływa także na przemiany azotu w roślinie, regulując poziom zawartości niekorzystnego, melasotwórczego azotu aminowego. Istotny jest także wpływ potasu na regulację gospodarki wodnej, dzięki czemu burak cukrowy dobrze odżywiony potasem jest odporniejszy na niedobory wody. Na polu objawia się to późniejszą utratą turgoru niż na plantacjach niedostatecznie zaopatrzonych w potas. Szybciej natomiast go odzyskują. Ważny jest także korzystny wpływ potasu na zwiększenie odporności przez patogeny wywołujące choroby. Tak, jak w przypadku innych składników, także nadmierne nawożenie potasem jest niekorzystne i nie chodzi tylko o niepotrzebny wzrost kosztów nawożenia. Przede wszystkim dochodzi do luksusowego pobierania tego makroskładnika, a zmniejsza się pobieranie wapnia i magnezu. Skutkuje to zaburzeniami w przebiegu procesów fizjologicznych roślin. W efekcie następuje zmniejszenie plonu technologicznego cukru, co wynika z obniżenia plonu korzeni i zmniejszenia w nich zawartości cukru. Jednocześnie niepotrzebnie wzrasta plon liści. Obserwuje się także niekiedy zmniejszenie obsady roślin, co jest wynikiem zasolenia gleby, szkodliwie wpływającego na wschody roślin.

Bez problemów

Dawki fosforu zależą przede wszystkim od zawartości przyswajalnych form tego składnika w glebie. Przyjmuje się, że przy średniej zawartości wynoszą one 60-80 kg P₂O₅/ha (tabela 1). Natomiast, gdy zawartość jest bardzo niska, wówczas wzrastają do 100-120 P₂O₅/ha. N glebach o bardzo wysokiej zawartości dawki fosforu pod buraka cukrowego można ograniczyć do 20-40 kg P₂O₅/ha.      

Tabela 1. Dawki fosforu pod buraka cukrowego w zależności od zawartości fosforu przyswajalnego w glebie dla plonu co najmniej 50 t/ha

Źródło: Gutmański 1991

Kłopot z potasem

W przypadku niskiej, a tym bardziej bardzo niskiej zawartości potasu przyswajalnego w glebie, w zasadzie niemożliwe jest zastosowanie optymalnej dawki potasu w nawozach mineralnych, bo jest ona po prostu zbyt duża (tabela 2). Należałoby wówczas wysiać od 250 do 400 kg K₂O/ha. Przy średniej zawartości zalecane dawki są mniejsze i wahają się od 150 do 300 kg K₂O/ha. Dlatego na kilka lat wcześniej przed uprawą buraka cukrowego na danym polu należy starać się podnieść zawartość potasu przyswajalnego do poziomu średniego. Nie da się bowiem tego zrobić jednorazowo jesienią po zbiorze przedplonu. 

Tabela 2. Dawki potasu pod buraka cukrowego w zależności od zawartości potasu przyswajalnego w glebie dla plonu co najmniej 50 t/ha, kg K₂O/ha

Źródło: Gutmański 1991.

Dobór nawozów

Do nawożenia jesiennego pod buraki cukrowe należy wybierać nawozy mineralne odznaczające się dużą zawartością potasu, a małą azotu. Takimi nawozami są: Polifoska® 4, Polifoska® 5, Polifoska® 6, Polifoska® M, Polifoska® Petroplon i Polifoska® PLUS.

Zajrzyj do programu nawozowego

Do ustalania optymalnych dawek fosforu i potasu pod buraka cukrowego można z powodzeniem wykorzystać program nawozowy PoliceNaw. Trzeba pamiętać, że niezbędna jest do tego znajomość zawartości przyswajalnego form obu składników w glebie. Badania takie wykonywane są przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze. Nie trzeba ich jednak powtarzać co roku, a wystarczy je przeprowadzić raz na cztery lata. Dawki fosforu i potasu zależą także od tego, czy po zbiorze zbóż wykonano nawożenie słomą, uprawiano gorczycę w międzyplonie ścierniskowym na przyoranie, czy też zastosowano obornik. Wówczas dawki tych składników są mniejsze.