Węgiel organiczny i substancja organiczna
Pojęć „węgiel organiczny” i „substancja organiczna” używamy, opisując właściwości nawozów naturalnych i organicznych, a także innych materiałów organicznych wykorzystywanych do nawożenia. Warto zwrócić uwagę na to, że wymienione pojęcia nie oznaczają tego samego.
Substancja organiczna to ogół związków organicznych występujących w danym materiale, a węgiel to tylko jeden z pierwiastków budujących te związki. Dlaczego akurat węgiel jest taki ważny? Bo próchnica glebowa jest w przeważającej części zbudowana z węgla. To właśnie węgiel będzie tworzył „szkielet” związków próchnicznych w glebie, po nawożeniu danym nawozem czy materiałem.
Ile w nawozach?
Zawartość węgla organicznego w danym materiale zawsze będzie mniejsza od zawartości substancji organicznej, ponieważ węgiel jest tylko jednym z jej składników. Co ważne, zawartości podawane są zazwyczaj w przeliczeniu na suchą masę. Przykładowo, zgodnie z polskim prawem nawozy organiczne w postaci stałej powinny zawierać przynajmniej 30% substancji organicznej właśnie w przeliczeniu na suchą masę [Rozporządzenie 2008] (zawartość wody w materiale może ulegać dużym zmianom, a podanie składu chemicznego w przeliczeniu na suchą masę eliminuje te wahania).
Poniżej kilka przykładów zawartości węgla i substancji organicznych w nawozach i materiałach wykorzystywanych do nawożenia. Dane przedstawiono w przeliczeniu na świeżą masę (naturalna wilgotność), bo tak łatwiej wyobrazić sobie ładunek związków organicznych wprowadzanych z konkretną porcją danego nawozu. Oczywiście skład chemiczny nawozów i materiałów jest zmienny, ponieważ zależy od wielu czynników, m.in. od gatunku i wieku zwierząt oraz rodzaju ściółki (obornik), rodzaju surowców wykorzystanych do produkcji (kompost).
| Nawóz/materiał | Zawartość węgla organicznego | Zawartość substancji organicznej |
|---|---|---|
| Obornik bydlęcy | 8-9% | 15% |
| Kompost z odpadów zielonych (przemysłowy) | 10% | 17% |
| Kompost z przydomowego ogródka | 2-5% | 5-10% |
| Słoma pszenna | 32-38% | 78-85% |
Źródło: Karcz i in. 2013 za Harasim 2011, Mazur i Mazur 2015, wyniki własne
Literatura:
1. Karcz H., Kantorek M., Grabowicz M., Wierzbicki K. 2013. Możliwość wykorzystania słomy jako źródła paliwowego w kotłach energetycznych. Piece Przemysłowe & Kotły, 11-12, 8-15.
2. Mazur Z., Mazur T. 2015. Organic carbon content and its fractions in soils of multi-year fertilization experiments. Pol. J. Environ. Stud. Vol. 24, No. 4 (2015), 1697-1703.
3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu. Dz.U. 2008 nr 119 poz. 765.
