Całkowite dawki azotu pod rośliny uprawne można w uproszczeniu wyznaczyć na podstawie prognozowanego plonu, możliwego go uzyskania na danym stanowisku i wielkości pobrania przez jednostkę plonu. Nawożenia azotowego zastosowanego przed siewem ozimin nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu całościowej dawki pogłównej. 

Kiedy podać drugą dawkę azotu na zboża? 

O plonie zbóż decydują trzy podstawowe elementy struktury plonu: 

• liczba kłosów na jednostce powierzchni, 
• liczba ziaren w kłosie, 
• masa ziaren. 

Każdy z tych elementów kształtuje się w innej fazie rozwoju roślin. Bardzo duże znaczenie w nawożeniu ma podział zaplanowanej dawki azotu na dawki cząstkowe i zastosowanie ich odpowiednich terminach. Pozwoli to dostosować podaż azotu do wymagań roślin w czasie ich wzrostu. Kolejne dawki powinny być aplikowane przed terminem największej wrażliwości roślin na odżywienie azotem, aby zdążyły pobrać składnik z gleby na czas i zaspokoić potrzeby pokarmowe. Fazy największego zapotrzebowania na azot nazywane są krytycznymi dla roślin.

Fazy krytyczne dla zbóż

Pod zboża ozime w nawożeniu azotem zalecany jest system 3N, tj. trzech dawek N, który polega na dzieleniu dawki całkowitej na trzy części i zastosowaniu ich w trzech terminach. Pierwsza dawka decydująca o obsadzie roślin i liczbie kłosków w kłosie powinna być zastosowana od fazy krzewienia do początku strzelania w źdźbło. Lustracja łanu pomaga sprecyzować czas nawożenia - jeżeli łan jest zbyt gęsty dawkę należy opóźnić, albo zmniejszyć, jeśli łan jest zbyt rzadki - azot trzeba zaaplikować jak najszybciej. Wielkość I dawki N powinna stanowić 40-60% optymalnej dawki azotu, zmodyfikowanej na podstawie testu N min w okresie ruszenia wegetacji.

Terminy nawożenia zbóż azotem

 * w zależności od stanu łanu

Zbliża się termin aplikacji drugiej dawki azotu pod zboża ozime, którą należy dostarczyć roślinom od fazy strzelania w źdźbło do początku kłoszenia. W tym okresie kształtuje się liczba ziaren w kłosie, przyrost biomasy zbóż jest bardzo szybki i wysokoplonująca pszenica może pobrać nawet 80 kg N/ha.

Jeżeli dawka całkowita azotu wynosi do 100 kg N/ha to 40-60% stosujemy po ruszeniu wegetacji jako N1, a resztę w fazie strzelania w źdźbło jako N2. Wysokie dawki azotu powyżej 100 kg dzielimy następująco: 

• I dawka 40-50%, 
• II dawka 30-35%, 
• III dawka 20-25%. 

Trzecią dawkę (N3) o standardowej wielkości 30-40 kg N/ha podajemy w terminie od początku kłoszenia do początku kwitnienia. Nawożenie poprawi wypełnienie ziarna i zwiększy zawartość białka. Podziałał dawki na drugą i trzecią zalecany jest głównie w uprawie pszenic chlebowych (Rutkowska, 2014, Pecio, 2014). 

Nawozy należy stosować w odpowiednich warunkach, tak żeby miały szansę się rozpuścić i zadziałać

Jaka dawka azotu w rzepaku? 

Rzepak wiosną intensywnie pobiera azot do momentu zawiązywania owoców. Do tego czasu rośliny pobierają ok. 80% całkowitego azotu z gleby. Termin aplikacji dawki startowej azotu (N1) w przypadku rzepaku przypada w fazie początku wzrostu wydłużeniowego pędu. Dawka N może być jednorazowa jeśli po zimie obsada roślin na polu jest dostateczna (min. 30 roślin/m²), rzepak uprawiany jest po bobowatych, a planowana dawka azotu wynosić będzie do 120 kg N. Rzepak uprawiany po zbożach na stanowisku słabszym wymaga 170-180 kg N/ha, a jeśli łan wiosną jest rzadki zalecane jest zwiększenie dawki o 30 kg N/ha (Grzebisz, 2008). Wysokie dawki N dzielimy na dwie „porcje”. Pierwsza (N1) powinna stanowić 50-75% dawki całkowitej, druga (N2) - pozostałe 25-50%. Przy dawce 180 kg N/ha druga dawka azotu wynosić więc będzie 45-90 kg N/ha. Drugie nawożenie należy wykonać 2 tygodnie po pierwszej aplikacji, w fazie początku wydłużania pędu roślin (Podleśna, 2014).

Fazy krytyczne dla rzepaku

Terminy nawożenia rzepaku azotem

* w zależności od stanu łanu

Badania wskazują, że plony nasion rzepaku są najbardziej stabilne w technologii dawek dzielonych. Powszechnie przyjętą praktyką jest stosowanie dwukrotnej aplikacja azotu, z czego 50-60% zostaje podane w pierwszej dawce. W przypadku stosowania wysokich dawek azotowych (>200 kg N/ha) wiosenne nawożenie można podzielić na 3 dawki. Pierwsza dawka, zwana dawką startową, musi być najwyższa ze względu na to jakie funkcje powinna spełnić (40–50%). Druga aplikacja zazwyczaj stanowi około 35% całkowitego nawożenia, natomiast reszta azotu przypada na ostatni zabieg. Podział dawki zabezpiecza plantacje przed stratami azotu wskutek wymycia oraz przed wytwarzaniem nadmiernej masy wegetatywnej powodującej wyleganie. 

Jakie nawozy zastosować? 

Generalnie obowiązuje zasada, że pierwsza wiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w postaci nawozu szybko działającego zawierającego formę amonową. Azot w drugiej dawce N2 możemy podać w formie saletrzano-amonowej w nawozie Pulan, Zaksan czy Saletrosan. Dobre efekty przynosi również stosowanie płynnego nawozu RSM, który zawiera wszystkie trzy formy azotu. Wybór najlepszego nawozu w tym terminie zależy także od stanu plantacji. Jeżeli rośliny są dobrze rozkrzewione nie wymagających szybkiej interwencji, warto zastosować azot „na zapas” w formie w mocznika Pulrea +Inu. Efektywność nawożenia azotem w dużej mierze zależy od zaopatrzenia roślin w siarkę, więc polecam, szczególnie pod rzepak Polifoskę 21 o wysokiej zawartości przyswajalnej siarki.

Literatura:
Pecio A. Nawożenie zbóż ozimych. Studia i Raporty IUNG-PIB, 2014.
Rutkowska A. Racjonalne i efektywne nawożenie azotem. Studia i Raporty IUNG-PIB, 2014.
Podleśna A. Potrzeby pokarmowe i nawożenie rzepaku ozimego. Studia i Raporty IUNG-PIB, 2014.