Warunkiem efektywnego wykorzystania azotu przez rośliny uprawne jest właściwe jego dawkowanie. Ilość azotu dostarczanego roślinom w formie mineralnej powinna być dostosowana do warunków siedliskowych, fazy rozwojowej rośliny uprawnej, zapotrzebowania jej na ten składnik oraz oczekiwanego plonu. Przed przystąpieniem do opracowania planu nawożenia azotem należy sprawdzić zawartość tego pierwiastka w glebie. Próbki glebowe do oznaczenia zawartości N mineralnego należy pobrać wczesną wiosną, przed siewem roślin jarych lub przed ruszeniem wegetacji ozimin. Ilość N_min znajdującego się glebie należy następnie uwzględnić w planie nawozowym.

Do wyliczenia dawki nawozów azotowych konieczna jest znajomość zapotrzebowania roślin na ten składnik. W tabeli 1 podano ilość azotu jaka jest potrzebna wybranym uprawom rolniczym do wytworzenia 1 tony plonu.

Tabela 1. Pobranie jednostkowe azotu.

Poniżej przedstawiono przykładowe obliczenia pierwszej dawki azotu dla pszenicy ozimej przeznaczonej na cele konsumpcyjne i jęczmienia pastewnego (wg. Grzebisz 2012). W pszenicy ozimej nawożenie azotowe przeprowadzane jest w trzech dawkach (pierwsza dawka pokrywa 50% zapotrzebowania rośliny na azot), natomiast w jęczmieniu – w dwóch (pierwsza dawka pokrywa 66% zapotrzebowania rośliny na azot).

Dane potrzebne do wyliczeń:

• Pszenica konsumpcyjna pobiera około 27 kg N na wyprodukowanie 1 t ziarna, zakładany plon – 8 t/ha
• Jęczmień pastewny pobiera około 24 kg N na wyprodukowanie 1 t ziarna, zakładany plon – 6 t/ha

Zawartość azotu mineralnego w glebie: pszenica – 50 kg/ha; jęczmień – 40 kg/ha

Wyliczenie potrzeb pokarmowych (PP):

• pszenica: PP = 8 x 27 = 216 kg N/ha
• jęczmień: PP = 6 x 24 = 144 kg N/ha

Wyliczenie pierwszej dawki azotu, N₁:

• dla pszenicy: N₁ = (216 x 0,50) – 50 = 108 - 50 = 58 kg N/ha
• dla jęczmienia: N₁ = (144 x 0,66) – 40 = 95,0 - 40 = 55,0 kg N/ha

Literatura:
1.Grzebisz W. 2012. Technologie nawożenia roślin uprawnych – fizjologia plonowania. T. 2. Zboża i kukurydza. PWRiL, Poznań.