Nawożenie azotem ozimin to kluczowy element w agrotechnice, który znacząco wpływa na wysokość i jakość plonów. Odpowiednio przeprowadzony proces nawożenia zapewnia roślinom optymalne warunki wzrostu, jednak zarówno niedobór, jak i nadmiar azotu mogą negatywnie wpłynąć na ich rozwój. Niedostateczna ilość tego pierwiastka ogranicza plonowanie, natomiast nadmiar może prowadzić do wylegania roślin, nierównomiernego dojrzewania, większej podatności na choroby i pogorszenia jakości plonów. W tym artykule przedstawimy, jak właściwie przygotować się do nawożenia azotem ozimin, jakie nawozy wybrać oraz jak dostosować je do specyfiki upraw. 

Dlaczego azot jest tak ważny dla ozimin? 

Azot odgrywa fundamentalną rolę w odżywianiu roślin. Szczególnie wiosną, gdy rośliny ozime wchodzą w fazę intensywnego wzrostu, właściwa dawka azotu stymuluje rozwój systemu korzeniowego, wzrost nadziemnej części roślin oraz poprawia efektywność procesu fotosyntezy. Odpowiednie nawożenie wspiera także lepsze krzewienie i zwiększa odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. 

Jak dobrać dawkę azotu?

Podstawą skutecznego nawożenia jest precyzyjne dostosowanie dawki azotu do potrzeb roślin. Decyzję należy oprzeć na kilku kluczowych czynnikach: 

• Zapotrzebowanie rośliny uprawnej – różne gatunki mają różną tolerancję i potrzeby związane z azotem. 
• Stanowisko i rodzaj gleby – gleby lekkie i piaszczyste charakteryzują się mniejszą retencją azotu niż gleby ciężkie. 
• Faza rozwojowa roślin – potrzeby nawozowe różnią się w zależności od etapu wzrostu. 

Formy azotu w nawozach mineralnych

Azot w nawozach mineralnych występuje w trzech głównych formach, które różnią się szybkością działania oraz wpływem na rozwój roślin: 

1. Forma saletrzana (NO₃^-) 
   • Najszybciej dostępna dla roślin, wspomaga szybki wzrost masy nadziemnej. 
   • Łatwo wymywana w głąb gleby, szczególnie na glebach lekkich. 
   • Stosowanie tej formy może obniżyć mrozoodporność roślin. 
2. Forma amonowa (NH₄⁺) 
   • Wolniej uwalniana, równomiernie pobierana przez rośliny. 
   • Sprzyja rozwojowi systemu korzeniowego i lepszemu krzewieniu. 
   • Szczególnie efektywna w niższych temperaturach. 
3. Forma amidowa (C-NH₂) 
   • Wolnodziałająca, polecana zarówno do nawożenia doglebowego, jak i dolistnego. 
   • W szczególności sprawdza się w uprawach takich jak kukurydza. 

Przykłady nawozów zawierających różne formy azotu to: Pulan, megAN, Zaksan, Salmag, Saletrosan, eNpluS oraz RSM – ten ostatni zawiera wszystkie trzy formy azotu. 

Przemyślane działania w zakresie nawożenia to gwarancja wysokich plonów i ich doskonałej jakości

Kluczowe aspekty precyzyjnego nawożenia 

Efektywne nawożenie azotem wymaga precyzji w doborze i aplikacji nawozów. Oto, na co warto zwrócić uwagę: 

1. Jednorodna granulacja – równomierny rozkład nawozu na polu zapewnia lepsze odżywienie roślin. 
2. Wytrzymałość mechaniczna granul – zapobiega zbrylaniu i kruszeniu podczas transportu oraz aplikacji. Nawozy azotowe powstałe w procesie granulacji mechanicznej takie jak Zaksan, megAN, eNpluS, Salmag charakteryzują się dużą jednorodnością granul, wyrównanym dużym rozmiarem granul, co zapewnia precyzyjny i równomierny rozsiew. 
3. Etapy nawożenia – całkowitą dawkę azotu zaleca się podzielić na kilka części, aplikowanych w różnych fazach rozwoju roślin. Najczęściej stosuje się nawożenie przed ruszeniem wegetacji oraz w okresie intensywnego wzrostu. Nawozy powinny być zawsze stosowane na polu zgodnie z zapotrzebowaniem rośliny. Ze względu na to, że azot jest pierwiastkiem bardzo mobilnym i łatwo ulega stratom (wymywanie i straty gazowe), całkowitą dawkę azotu należy podzielić na części. Azot zawarty w nawozie powinien być dostarczany roślinom w taki sposób, aby były one w stanie go pobrać na początku faz intensywnego wzrostu. Taka aplikacja pozwala zachować ciągłość żywienia roślin. 

Analiza gleby – podstawa skutecznego nawożenia

Przed przystąpieniem do nawożenia azotem warto przeprowadzić analizę gleby, aby określić w niej zawartość azotu mineralnego. Optymalne nawożenie opiera się na dopasowaniu dawek do rzeczywistych potrzeb roślin, co pozwala uniknąć nadmiernego nawożenia i ogranicza ryzyko strat azotu. Z gleby rośliny mogą korzystać z azotu mineralnego, którego ilość jest szczególnie ważna przy ustalaniu wysokości dawki azotu (oznaczenia N_min można wykonać w Stacji Chemiczno – Rolniczej) oraz azotu mobilnego (N_mob) pochodzącego z mineralizacji resztek organicznych wprowadzanych do gleby z nawożeniem organicznym czy resztkami pożniwnymi.

Zawartość w glebie N_min na przedwiośniu jest mocno zróżnicowana i może się wahać w granicach od 40 do 100 kg N/ha, a niekiedy może być jeszcze wyższa. Na zawartość azotu mineralnego w glebie wpływ ma również typ gleby oraz ilość opadów w okresie jesienno-zimowym. Na wartość azotu mobilnego w glebie, który uwolni się w procesie mineralizacji na wiosnę wpływa wiele czynników, m.in. struktura gleby, ilości materii organicznej, przebieg wegetacji. Oszacowanie jego ilości jest bardzo trudne. Przyjmuje się, że wartość ta kształtuje się od 30 kg N/ha na stanowisku po zbożach do 80 kg N/ha - po burakach cukrowych. 

Podsumowanie – klucz do sukcesu w nawożeniu ozimin

Aby nawożenie azotem ozimin było efektywne, należy uwzględnić kilka kluczowych elementów: 

• Wykonanie analizy gleby pod kątem zawartości azotu mineralnego. 
• Dobór odpowiednich nawozów dostosowanych do specyfiki gleby i uprawy. 
• Terminowe i precyzyjne aplikowanie nawozów, z podziałem dawek na różne fazy wzrostu roślin. 

Nie zapominajmy, że nawożenie azotem przynosi najlepsze efekty w glebie zasobnej we wszystkie niezbędne składniki odżywcze, takie jak fosfor, potas, magnez czy siarka. Dlatego warto podejść do tego procesu kompleksowo, dbając o wszystkie potrzeby roślin.

Aby uzyskać jak najlepsze efekty nawożenie azotem ozimin powinno odbywać się w odpowiednich terminach. W zależności od warunków atmosferycznych oraz fazy rozwoju roślin, nawożenie powinno być przeprowadzone na początku wiosny, w okresie intensywnego wzrostu roślin, a także „na kłos” w celu zadbania o jakość plonu.