Kukurydza należy do najstarszych roślin uprawnych świata. Pierwsze doniesienia o jej uprawie w Polsce sięgają XVIII wieku. Uprawa tej rośliny zaczęła się rozwijać po II wojnie światowej a pierwsze zalecenia nawozowe, poparte pracami naukowymi powstały w latach 70 ubiegłego stulecia. Duża popularność tej rośliny związana jest z jej wszechstronnymi możliwościami wykorzystania, m. in.: na cele pastewne, spożywcze oraz przemysłowe.

Wymagania glebowe kukurydzy ze względu na dobrze rozwinięty i głęboko sięgający system korzeniowy są umiarkowane. Można ją uprawiać na różnych typach gleb z wyjątkiem gleb podmokłych i zimnych oraz piaszczystych. Dobierając stanowisko trzeba mieć na uwadze duże zapotrzebowanie na wodę. Z tego względu znacznie bezpieczniej jest uprawiać kukurydzę ziarnową na lepszych stanowiskach, gdyż nalewanie ziarna często zachodzi na przełomie lipca i sierpnia, często jest to okres kiedy brakuje opadów.

Wymagania pokarmowe

Kukurydza do realizacji swojego potencjału plonotwórczego, potrzebuje odpowiedniej ilości składników pokarmowych. Ilość tę należy ustalić na podstawie aktualnej zasobności gleby oraz potrzeb pokarmowych roślin, tzn. ile roślina potrzebuje pierwiastków na wytworzenie 1 tony plonu. Kukurydza kiszonkowa na wytworzenie 1 tony zielonki pobiera około: 3,9 kg N, 2 kg P₂O₅, 4,0 kg K₂O oraz 0,8 kg MgO. Na wyprodukowanie 1 tony ziarna (wraz z plonem ubocznym) potrzebuje około: 20-26 kg N, 10-12 kg P₂O₅, 20-24 kg K₂O, 4-7 kg MgO, 7-10 kg CaO, 3-4 kg S. Pełne zapotrzebowanie na składniki pokarmowe będzie zrealizowane w warunkach sprzyjających pobieraniu składników pokarmowych tj. uregulowany odczyn i dostępność wody.

Odczyn gleby

Odczyn gleby ma istotny wpływ na warunki życia roślin w glebie poprzez wpływ na szereg właściwości fizycznych, chemicznych jak i biologicznych gleby. Stanowisko o optymalnym pH, cechujące się dobrą strukturą gruzełkowatą ułatwi lepszy wzrost i rozwój systemu korzeniowego, to zapewni roślinom lepsze warunki do wzrostu, pobierania wody i składników pokarmowych i w części będzie chroniło przed okresowym deficytem wody. Stanowisko pod uprawę powinno być przygotowane znacznie wcześniej. Jeżeli gleba charakteryzuje się odczynem kwaśnym, to należy zwapnować ją pod przedplon, a najpóźniej po zbiorze przedplonu. Optymalny zakres pH dla uprawy tej rośliny jest bardzo szeroki i wynosi od 5,5 - 7,0. Zakres ten wynika z dużej możliwości doboru stanowiska glebowego i można to uściślić, że dla gleb lekkich bardziej optymalne pH wynosi od 5,5 - 6,5, a gleb średnich dla ciężkich pH 6,0 - 7,0. Jednakże patrząc na optymalne zakresy pH warunkujące optymalne pobieranie większości składników pokarmowych z gleby najkorzystniejszy przedział to 6,0 - 7,0.W środowisku kwaśnym efektywność nawożenia mineralnego ulega znacznemu obniżeniu, szczególnie dotyczy to fosforu, który poniżej pH 6,0 ogranicza swoją efektywność plonotwórczą nawet o 50%.

Azot

Kukurydza pobiera azot przez cały okres wegetacji. Początkowo to przyswajanie jest powolne i wzrasta w okresie od fazy 5-8 liścia do końca kwitnienia. Szacuje się, że w tym okresie roślina pobiera nawet 80% ogólnej ilości azotu. Do zoptymalizowania dawki azotu oraz zapewnienia wysokiej jego efektywności, oprócz oszacowania plonu i wartości jednostkowej pobrania N, konieczne jest określenie zawartości azotu mineralnego w glebie wiosną. Informacje dotyczące zasady działania testu N-min można znaleźć na stronie nawozy.eu pod linkiem: Jak obliczyć ilość azotu mineralnego w glebie?. Znając rzeczywistą zawartość N-min możemy odpowiednio zwiększyć lub zmniejszyć dawkę składnika. Przedsiewnie zaleca się stosować około 50 - 70 % dawki N. Im gleba jest lżejsza, tym udział tej dawki powinien być mniejszy. W sytuacji gdy zamierzamy wysiać nie więcej niż 80 kg N/ha, całość podajemy przedsiewnie. W nawożeniu kukurydzy zaleca się stosowanie nawozów wolniej działających, mocznik, RSM, na gleby o odczynie zasadowym poleca się siarczan amonu.

Fosfor i Potas

Nawożenie fosforem i potasem jest niezwykle efektywne gdy pierwiastki te są dobrze wymieszane z 10-20 cm warstwą gleby. Na glebach ciężkich zaleca się nawożenie pod orkę jesienią, natomiast na glebach lekkich nawozy wysiewamy wiosną i staramy się dobrze wymieszać je z 10 - 15 cm warstwą gleby. Fosfor odgrywa istotną rolę w całym okresie rozwoju kukurydzy. Szczególnie groźny jest niedobór fosforu w fazie rozwoju początkowego. Podczas wiosennych chłodów kukurydza ma ograniczone możliwości jego pobierania. Problem ten możemy w pewnym stopniu ograniczyć poprzez stosowanie P w pobliże ziarniaka, tzw. nawożenie startowe, do którego zaleca się POLIDAP®.

Potas jest składnikiem budulcowym, ale w roślinie odgrywa ważną rolę regulując gospodarkę wodną. Rośliny dobrze zaopatrzone w potas mają większą tolerancję na chłody i lepiej sterują pracą aparatów szparkowych, co pozwala zmniejszyć transpirację. Dobre zaopatrzenie w potas powoduje lepsze wykorzystanie azotu. Dawkę P, K ustala się na podstawie pobrania składnika z plonem i aktualnej zasobności gleby wg wzoru:

                                                      pobranie * plon = ilość składnika jaką należy wprowadzić do gleby w postaci nawozów

Ilość ta podlega pewnym modyfikacjom,w glebach o zasobności bardzo niskiej i niskiej wyliczoną dawkę składnika trzeba zwiększyć odpowiednio o 50% i 25%. W glebach o zasobności bardzo wysokiej i wysokiej analogicznie zmniejszamy dawkę składnika o 50% i 25%. W glebach o zasobności średniej nie modyfikujemy dawki.

Magnez i Siarka

Magnez i siarka biorą udział w procesie fotosyntezy oraz innych procesach związanych z przemianą tłuszczy i białek. Nawożenie tymi składnikami odbywa się najczęściej, poprzez dobór odpowiednich nawozów azotowych, wieloskładnikowych, wapna magnezowego lub siarczanu wapnia.

Nawożenie organiczne

Kukurydza bardzo dobrze reaguje na nawożenie organiczne. Nawozy te są źródłem makro jak i mikroskładników pokarmowych, dostarczają cenną materię organiczną, która poprawia właściwości fizykochemiczne gleby. Pamiętajmy, że rocznie nie możemy zastosować więcej niż 170 kg N w czystym składniku na 1 hektar użytków rolnych w postaci nawozów naturalnych. Każdą ilość wniesionych składników pokarmowych należy uwzględnić w bilansie, a niedostatki poszczególnych składników trzeba uzupełnić w postaci nawozów mineralnych.

Podstawą ustalenia zrównoważonych i efektywnych dawek nawozów są znajomość zasobności gleby oraz wiedza dotycząca potencjału siedliska do realizacji funkcji produkcyjnej. W uprawie kukurydzy zaleca się stosować nawozy wieloskładnikowe np. AMOFOSKA® NPK 4-10-22 Corn i kompleksowe nawozy NPK POLIFOSKA®. Azot najlepiej stosować w postaci wolnodziałającej, czyli zawierające azot w formie amonowej zawartej w nawozach wieloskładnikowych lub amidowej. Na glebach niezakwaszonych można także zastosować Siarczan Amonu AS21.

Literatura:
1. Pikuła D. 2014. Nawożenie kukurydzy uprawianej na ziarno. SiR IUNG-PIB zeszyt 37(11).
2. Jadczyszyn T. i in.2010. Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy polowej i trwałych użytków zielonych. Wydawnictwo IUNG-PIB, Puławy.
3. Uprawa roślin 2020 tom II, pod redakcją Kotecki A.