Udział zbóż jarych w strukturze zasiewów z roku na rok spada. Spowodowane jest to m.in. nierównomiernymi opadami i niesprzyjającemu ich rozkładowi w trakcie sezonu, ale też znacznie mniejszym potencjałem plonowania tych odmian niż form ozimych. Mimo to, czasem rolnicy są zmuszeni do ich wysiewu. Z różnych powodów – m.in. ze względu na późno schodzące z pól jesienią gatunki, czy np. nieodpowiednie warunki jesienią do wysiewu ozimin, ale też ze względu na wysoką jakość ich ziarna. Z kolei w tym roku, biorąc pod uwagę aktualne warunki pogodowe, część plantacji ozimych być może trzeba będzie przesiać jarymi ze względu na duże straty po zimie (o czym pisaliśmy w artykule „Czy rozhartowane oziminy poradzą sobie z zimą?”).
Słabszy system korzeniowy to większa wrażliwość
Planując zasiew zbóż jarych, należy mądrze obmyślić strategię nawożenia na ten sezon. Pamiętając przy tym, że odmiany te mają znacznie krótszy niż oziminy okres wegetacji i są bardziej wrażliwe na niedobory wody, również ze względu na słabszy system korzeniowy. Tym bardziej powinny więc mieć optymalne warunki już na starcie, aby móc zdrowo, prawidłowo i z dużym wigorem się rozwijać. Aby tak było, kluczowe jest ich nawożenie.
Pamiętajmy przy tym, że aby dobrać właściwe dawki, niezbędna jest analiza zasobności gleby w dostępne dla roślin składniki odżywcze. Należy kierować się przy tym również zakładanym przez nas plonem, przedplonami, ale też strukturą i rodzajem gleby czy jej uwilgotnieniem.
NPK na start
Nawet na stanowiskach średnio zasobnych w fosfor i potas, w nawożeniu przedsiewnym zbóż jarych nie możemy o nich zapomnieć. Co więcej, w tym przypadku nie możemy sobie pozwolić na błędy lub opóźnienia w dostarczaniu składników pokarmowych, bo takie niedociągnięcia odbiją się na późniejszych plonach.
Obydwa wspomniane wyżej pierwiastki odgrywają kluczową rolę w prawidłowym wzroście i rozwoju roślin. Fosfor wpływa na rozwój systemu korzeniowego.
A jak wiadomo – zdrowy i rozbudowany system korzeniowy to większa odporność roślin na choroby, suszę, mróz czy wyleganie. To lepsze pobieranie składników pokarmowych i wody z gleby. Warto tu też wspomnieć, że fosfor jest świetnym remedium na zbyt wysokie dawki N, ograniczając jego akumulowanie w roślinach i szkodliwy na nie wpływ.
Potas z kolei pobudza krzewienie roślin, co w przypadku zbóż jarych jest szczególnie istotne. Pierwiastek ten odpowiada za gospodarkę wodną oraz odpowiednie odżywienie roślin azotem.
Obydwa wspomniane pierwiastki są wyjątkowo istotne w przypadku nawożenia jęczmienia browarnego – gatunek ten jest bardzo wrażliwy na ich niedobory i wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie, co od razu odbiją się na późniejszej jakości technologicznej ziarna.
Nie można tu też zapomnieć o azocie, który jest podstawą w nawożeniu roślin, warunkując ich prawidłowy rozwój. To materiał budulcowy m.in. białek czy chlorofilu. Ogólnie rzecz ujmując, pobudza on wzrost części nadziemnych i podziemnych roślin, warunkując również dostępność oraz zużycie innych składników odżywczych, np. fosforu czy potasu.
Jakie dawki nawozów pod zboża jare?
Uogólniając, przy średniej zasobności w glebie, dawki fosforu w podawanych nawozach powinny kształtować się na poziomie:
- dla pszenicy: 55-75 kg/ha P2O5
- dla jęczmienia: 55-70 kg/ha P2O5
- dla owsa: 40-65 kg/ha P2O5
- dla pszenżyta: 60-70 kg/ha P2O5
Zapotrzebowanie na nawożenie potasem przy średniej zasobności gleby wynosi:
- dla pszenicy: 60-90 kg/ha K2O
- dla jęczmienia: 65-85 kg/ha K2O
- dla owsa: 45-80 kg/ha K2O
- dla pszenżyta: 85-100 kg/ha K2O
Przy niskiej zasobności, zwiększamy dawkę o ok. 30 kg/ha jednego i tyle samo drugiego pierwiastka. Jeśli zasobność gleby w te składniki z kolei jest wysoka, dawki zmniejszamy po ok. 20-30 kg.
Z kolei w przypadku azotu, dawki czystego składnika powinny wynosić średnio:
- dla pszenicy: 100-120 kg/ha N
- dla jęczmienia pastewnego: 80-120 kg/ha N
- dla jęczmienia browarnego: 40-70 kg/ha N
- dla owsa: 60-120 kg/ha N
- dla pszenżyta: 80-100 kg/ha N
Powyższe wartości dotyczą oczywiście sytuacji, gdy gleba na głębokości 0-60 cm jest średnio zasobna w azot mineralny. Tej wiosny, jeśli będą występować opady (również po dosyć mokrej zimie), ilość azotu może być mniejsza, ponieważ pierwiastek ten będzie wypłukany do głębszych warstw ziemi. W takim przypadku dawki należy odpowiednio zwiększyć. Pamiętajmy również o formie azotu – przy wystarczającym uwilgotnieniu gleby i odpowiednio wcześnie podany, N powinien być w formie amidowej. Działa on stosunkowo wolno, ale będzie miał czas, aby przemieścić się i zadziałać w okresie największego zapotrzebowania roślin na ten pierwiastek.
Warto tu też pamiętać, że w przypadku azotu podaną ilość należy podzielić na dwie, a nawet trzy dawki (pierwszą w ilości ok. 60% podać przedsiewnie, drugą dolistnie na etapie strzelania w źdźbło i ew. trzecią w fazie wzrostu kłosa w pochwie liściowej). Nie dotyczy to jęczmienia browarnego, w przypadku którego całą dawkę należy zastosować przedsiewnie (podanie azotu dolistnie spowoduje nagromadzenie białka w ziarnie).
Inne makro- i mikroelementy również ważne
Warto podczas nawożenia przedsiewnego, wybrać nawóz z dodatkiem magnezu. To również bardzo ważny składnik, który znacząco wpływa na prawidłowy rozwój roślin (jako główny składnik chlorofilu), a w efekcie – na jakość i ilość zebranego latem plonu. Konieczna jest również siarka, miedź, mangan, żelazo i cynk.
Pod zboża jare polecane są nawozy azotowe takie jak Pulrea +Inu – mocznik z inhibitorem ureazy, który ogranicza straty azotu, Saletrzak 27 Standard, Salmag lub RSM.
Nawozy wieloskładnikowe polecane do zastosowania przedsiewnego w uprawie zbóż jarych to: Polifoska Krzem (duża zawartość potasu i odpowiedni stosunek P:K), Polifoska 6, Amofoska 4-12-20 (zawiera dodatkowo wapń). Zalecane nawozy prócz podstawowych składników - NPK zawierają siarkę. Nawozy należy zastosować ok. 10-14 dni przed siewem zbóż, dokładnie mieszając je z glebą na głębokość ok. 10-20 cm.
