Obfite opady deszczu jakie miały miejsce podczas tegorocznej jesieni mogły przyczynić się do większego wymycia składników pokarmowych. Planując nawożenie nie zapominajmy o magnezie i siarce, które wpływają na wielkość plonu i jego jakość.
Duży udział gleb lekkich i bardzo lekkich, z których pierwiastki mogą być łatwo wymywane, a także zakwaszenie gleb oraz niska zawartość materii organicznej w glebie powoduje, że w Polsce mamy niewystarczającą zasobność gleb w przyswajalny magnez i siarkę.
Duże straty magnezu
Magnez może ulec wymyciu z gleby, rocznie nawet 40 kg MgO/ha i więcej. Szczególnie łatwo pierwiastek wymywany jest z gleb organicznych i mineralnych bardzo lekkich i kwaśnych. Z reguły im gleba lżejsza i bardziej kwaśna, tym wymywanie magnezu przebiega szybciej. Ponadto w odróżnieniu np. do potasu, pierwiastek ten może być wymywany zarówno z gleb lekkich, jak również ciężkich. Duża ruchliwość magnezu powoduje, że trudno jest utrzymać zapas tego pierwiastka w glebie. Ponadto na spadek zawartości magnezu w glebie wpływa również temperatura (okresowe susze powodują przechodzenie magnezu przyswajalnego w formy trudno dostępne), wilgotność, opady atmosferyczne. Ponadto rośliny pobierają znaczne ilości magnezu z plonem. Największe wymagania ma burak cukrowy i pastewny, kukurydza, UZ, lucerna, koniczyna, które pobierają 60-100 kg MgO/ha (Tabela 1). Duże ilości magnezu pobiera również rzepak ozimy i pszenica ozima. Przykładowo pszenica ozima z plonem 8t, rocznie pobiera ok. 40 kg MgO/ha, natomiast rzepak z plonem 4 t ok. 40 kg MgO/ha.
Magnez w roślinach:
- niezbędny do prawidłowego funkcjonowania- uczestniczy w najważniejszym procesie przemiany materii, jakim jest fotosynteza,
- pełni funkcję aktywatora układów enzymatycznych (synteza węglowodanów, białek, tłuszczów),
- kontroluje wykorzystanie azotu, poprawia jakość białka, ogranicza zawartość azotanów,
- korzystnie oddziałuje na transport i gromadzenie fosforu w nasionach.
Tab.1. Akumulacja jednostkowa magnezu i siarki w roślinach uprawnych (kg/t).
| Roślina uprawna | Magnez (MgO) | Siarka (S)** |
|---|---|---|
| Pszenica | 5 | 4 |
| Żyto | 4 | 4 |
| Pszenżyto | 4,5 | 3,5 |
| Jęczmień | 4 | 4 |
| Owies | 4,5 | 4,5 |
| Kukurydza | 6,5 | 4 |
| Rzepak | 10 | 16 |
| Groch | 7 | 6,5 |
| Bobik | 8 | 7,5 |
| Łubiny | 6 | 6,5 |
| Buraki cukrowe | 1,2 | 0,8 |
| Ziemniaki | 1 | 0,5 |
* plon główny + odpowiadająca mu masa plonu ubocznego
** przelicznik z S na SO3, mnożnik 2,5
Źródło: Grzebisz W. 2008
Co wpływa na dostępność siarki?
Na niską zawartość dostępnej dla roślin siarki wpływa duża ilość opadów w okresie jesieni, tak jak miało to miejsce tego roku, łagodna zima, ograniczanie emisji dwutlenku siarki do atmosfery, duży udział roślin siarkolubnych w strukturze zasiewów, np. rzepak ozimy, a także brak dostarczania roślinom odpowiedniej ilości tego pierwiastka w nawozach mineralnych.
Siarka w roślinie:
- optymalizacją gospodarki azotem - wiązanie azotu atmosferycznego, pobieranie i przemiana azotanów (mniejsze ryzyko wymywania azotanów), synteza białek i tłuszczów w roślinie,
- odporność roślin na presję patogenów - przemiany azotu w roślinie, fitotoksyczność siarki dla patogenów, zmniejszenie porażenia przez kiłę kapustnych,
- jakością plonu - zmniejszenie zawartości azotanów w roślinie, zwiększenie zawartości i jakości białek, witaminy C, polepszenie walorów smakowych,
- poprawa opłacalności produkcji.
Wczesnowiosenne nawożenie to konieczność
Z uwagi na to, że zarówno magnez, jak również siarka łatwo ulegają wymyciu, koniecznym staje się nawożenie tymi pierwiastkami już w okresie wczesnowiosennym. Brak magnezu ma szczególne znaczenie zwłaszcza dla młodych, płytko ukorzenionych roślin, ponieważ wierzchnie warstwy gleby są bardziej „przemyte” i ubogie w magnez.. Wyższe zawartości magnezu znajdują się przeważnie w głębszych warstwach gleby. W miarę rozwoju roślin, niedobory magnezu maleją, ponieważ rośliny mogą pobierać pierwiastek z głębszych warstw gleby.
Bez nawożenia siarką nie możemy mówić o optymalizacji i efektywności nawożenia, ponieważ jej niedobór ogranicza pobieranie wszystkich składników pokarmowych, w tym pełne wykorzystanie azotu zawartego w nawozach.
Jak planować nawożenie…?
Przede wszystkim nie warto nawozić na tzw. „oko”. Zasada ta dotyczy nawożenia wszystkimi składnikami pokarmowymi… Powinniśmy znać zasobność własnych gleb, aby móc ustalić odpowiednią dawkę nawozu pod konkretną roślinę. Nawożenia magnezem i siarką nie należy zaniedbywać! Ponadto należy dbać o to, aby było ono zrównoważone i systematyczne.
Wybierając nawóz koniecznie należy zwrócić uwagę na:
- zawartość składników pokarmowych w nawozie, ponieważ ważne są również pierwiastki drugoplanowe, jak magnez i siarka,
- rozpuszczalność składnika pokarmowego.
Nawóz mineralny powinien być tak dobrany, aby składniki w nim zawarte mogły być jak najlepiej wykorzystane przez rośliny. W tym celu warto korzystać z harmonogramów nawożenia poszczególnych upraw dostępnych w zakładce https://nawozy.eu/wiedza/interaktywne-harmonogramy.html. Takie działanie pozwala na optymalną aplikację nawozów mineralnych w taki sposób, aby zabezpieczyć rośliny w składniki pokarmowe przed okresem największego jej zapotrzebowania.
Jak aplikować magnez?
Wybór nawozu uzależniony jest w dużej mierze od odczynu gleby, aktualnego stanu zaopatrzenia gleby w magnez (analiza laboratoryjna), a także gatunku uprawianej rośliny i szacunkowego plonu. Najbardziej pożądanym i optymalnym poziomem zawartości magnezu w glebie jest poziom średni (górna granica zasobności), który pozwala na zabezpieczenie roślin i nie powoduje degradacji gleby (Tabela 2).
Tab. 2. Klasa zasobności gleb uprawnych w magnez (mg Mg/100g gleby*)
| Klasa zasobności | Kategoria agronomiczna gleby | |||
|---|---|---|---|---|
| bardzo lekka | lekka | średnia | ciężka | |
| Bardzo niska | > 1,0 | > 2,0 | > 3,0 | > 4,0 |
| Niska | 1,1 – 2,0 | 2,1 – 3,0 | 3,1 – 5,0 | 4,1 – 6,0 |
| Średnia | 2,1 – 4,0 | 3,1 – 5,0 | 5,1 – 7,0 | 6,1 – 10,0 |
| Wysoka | 4,1 – 6,0 | 5,1 – 7,0 | 7,1 – 9,0 | 10,1 – 14,0 |
| Bardzo wysoka | < 6,1 | < 7,1 | < 9,1 | < 14,1 |
| Wartość krytyczna | 3,0 | 4,0 | 6,0 | 8,0 |
* przelicznik z Mg na MgO mnożnik 1,658
Źródło: Metoda standardowa Stacji Chemiczno – Rolniczej
W warunkach uregulowanego odczynu i przynajmniej średniej zasobności gleby w przyswajalny magnez, warto pierwiastek ten stosować łącznie z NPK, stosując wieloskładnikowe nawozy kompleksowe, jak np.: Polifoska® Plus, Polifoska® 21, Polifoska® Start, Polifoska® Petroplon, czy też Polimag® S, zależnie od gatunku uprawianej rośliny lub wykorzystując siarczan magnezu. Pierwiastek ten aplikować można również przy okazji nawożenia azotem, wykorzystując np.: Salmag z borem® (w uprawie buraków), Salmag® lub nawozy typu Saletrzak®. Na glebach o odczynie kwaśnym, które charakteryzują się niską i bardzo niską zawartością magnezu warto stosować wapno magnezowe (największą efektywność uzyskujemy gdy nawóz wymieszamy z glebą).
W trakcie wegetacji roślin, dolistne dokarmianie wodnym roztworem siarczanu magnezu, daje pozytywne rezultaty, ponieważ rośliny bardzo dobrze pobierają magnez przez liście.
Wybór nawozu z siarką
Siarkę roślinom dostarczyć można w różny sposób. Jednym z nich, jest stosowanie nawozów azotowych. W tym celu możemy wykorzystać np. saletrosiarczany: Saletrosan® 26, Saletrosan® 30, a także Siarczan Amonu AS21 lub PULSAR®, polecane szczególnie w uprawie roślin siarkolubnych, jak również POLIFOSKA® 21 wzbogaconą dodatkowo magnezem. W nawożeniu można wykorzystać doglebowe nawozy płynne, jak RSM®S , PULASKA®. Siarka z tych nawozów jest w formie siarczanowej (SO3) – łatwo dostępnej dla roślin! Do nawożenia można wykorzystać również Salmag z siarką®, który najlepiej stosować w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby.
