Siarka to podstawowy makroskładnik, który bierze udział w najważniejszych procesach życiowych rośliny, przez co decyduje o wielkości i jakości plonu. Składnik ten nie powinien być pomijany w nawożeniu, a dostarczyć go należy już we wczesno-wiosennym nawożeniu.
W polskich glebach brakuje siarki dostępnej dla roślin!
W glebach użytkowanych rolniczo, siarka występuje zarówno w formie nieorganicznej, jak również organicznej. Największa jej ilość, bo ponad 90% całkowitej zawartości siarki w glebie, jest jednak niedostępna dla roślin (siarka organiczna). Z gleby natomiast, pobierana przez rośliny jest siarka siarczanowa, która stanowi niecałe 10% siarki całkowitej.
Rośliny potrzebują siarkę
Wszystkie rośliny uprawne do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują siarki. Niemniej potrzeby roślin różnią się. Najwięcej siarki potrzebuje: rzepak, kapusta, gorczyca. Rośliny o średnim zapotrzebowaniu na ten pierwiastek, to bobowate, kukurydza, buraki cukrowe. Stosunkowe niewielkie potrzeby względem siarki wykazują zboża, ziemniaki oraz trawy pastwiskowe i kośne. W Tabeli 1 przedstawiono pobranie jednostkowe siarki przez niektóre gatunki roślin uprawnych.
Tab.1. Pobranie jednostkowe siarki przez rośliny uprawne
| Gatunek rośliny | Pobranie jednostkowe (plon główny + plon uboczny) |
|---|---|
| pszenica ozima | 3 - 5 kg/t ziarna |
| pszenica jara | 3 - 4,5 kg/t ziarna |
| pszenżyto | 2,5 - 4 kg/t ziarna |
| jęczmień ozimy | 3 - 4 kg/t ziarna |
| jęczmień jary paszowy | 2 - 3 kg/t ziarna |
| jęczmień jary browarny | 3 - 4 kg/t ziarna |
| żyto (w tym mieszańcowe) | 1,5 - 4 kg/t ziarna |
| owies | 3 - 4 kg/t ziarna |
| rzepak | 16 – 20 kg/t nasion |
| kukurydza na ziarno | 5 kg/t ziarna |
| kukurydza na kiszonkę | 0,5 kg/t zielonki |
| buraki cukrowe | 0,8 kg/t korzeni |
| ziemniaki | 0,16 – 0,4 kg/t bulw |
| groch i bobik | 3,2 – 4 kg/t nasion |
| łubin żółty i wąskolistny | 6 kg/t nasion |
| soja | 5 – 7 kg/t nasion |
Źródło: Leksykon nawożenia, 2017 - modyfikacja
Jeszcze kilkanaście lat temu nikt z nas nie nawoził siarką… Dlaczego obecnie brakuje siarki?
Redukcja emisji gazowych związków siarki, oddalenie pól uprawnych od centrów przemysłowych, zagęszczenie podglebia, które utrudnia rozwój systemu korzeniowego roślin oraz duży udział gleb piaszczystych o małej zawartości materii organicznej to tylko niektóre z przyczyn. Spadło pogłowie zwierząt, stąd też niedostateczna ilość stosowanych nawozów naturalnych. Pomijamy siarkę w bilansie nawożenia. Mamy duży udział w płodozmianie roślin siarkolubnych. Wysoki poziom plonowania roślin, a tym samym wysokie pobranie tego składnika z gleby, nie zawsze jest odpowiednio zbilansowane. Ponadto coraz częściej występujące łagodne zimy oraz opady w okresie jesienno-zimowym sprzyjają mineralizacji organicznych związków siarki i wymywaniu siarczanów do wód gruntowych.
Skąd siarka dla roślin?
Głównym źródłem siarczanów dla roślin są nawozy mineralne, a także materia organiczna, która podlega w glebie zarówno procesom mineralizacji (udostępnianie siarczanów) oraz immobilizacji (włączenie w formy niedostępne dla roślin).
Decydujący wpływ pogody
Mineralizacja siarki organicznej stanowi główne źródło siarki dla roślin w trakcie wegetacji. Proces ten jest jednak zależny od warunków klimatyczno-glebowych. Najszybciej proces ten przebiega w temperaturze 10-20ºC. Natomiast niska temperatura i duża wilgotność gleby powodują, że tempo mineralizacji siarki organicznej przebiega wolno. Ma to duże znaczenie w przypadku wczesnej wiosny, kiedy na skutek dodatnich temperatur rośliny „budzą się” i ich potrzeby pokarmowe rosną… Natomiast niskie temperatury uniemożliwiają sprostanie tym potrzebom.
Łagodna zima = niska zawartość siarki dostępnej dla roślin
Przebieg pogody w okresie zimy i wczesnej wiosny ma duży wpływ na stan odżywienia roślin siarką. Opady deszczu występujące podczas łagodnej zimy mogą wprowadzać do gleby pewne ilości siarki. W rejonach czystych ekologicznie, np. na Suwalszczyźnie jest to ok. 15 kg S/ha rocznie, natomiast średnio w Polsce ok. 30 kg S/ha/rok. Niestety siarka jest łatwo wymywana w głąb gleby. Ocenia się, że roczne wymycie siarczanów poza zasięg systemu korzeniowego roślin wynosi 25-60 kg S/ha, co nie równoważy bilansu. Zatem wczesną wiosną po łagodnej zimie zazwyczaj brakuje siarki w glebie i należy ją jak najszybciej dostarczyć.
Jak najlepiej dostarczyć siarkę dla roślin?
Siarkę najlepiej uzupełnić podczas wczesno-wiosennego nawożenia. W praktyce rolniczej siarka dostarczana jest roślinom przy okazji dostarczania innych składników pokarmowych. Warto składnik ten podać łącznie z azotem, stosując np. Saletrosan® 26, szczególnie polecany we wczesnowiosennym nawożeniu rzepaku ozimego, Polifoska® 21, Salmag z siarką® czy też Saletrosan® 30 polecany w przypadku nawożenia zbóż. W nawożeniu można też wykorzystać płynne nawozy doglebowe zawierające siarkę, jak: RSM® S, Pulaska®. Na glebach o uregulowanym odczynie można stosować Siarczan Amonu AS21 lub Pulsar®.
Siarkę dostarczamy dla roślin również w nawożeniu organicznym. Dla przykładu z dawką 10 ton obornika, który zawiera średnio 0,08% siarki wprowadzamy około 8 kg siarki, a w 25 m3 gnojowicy znajduje się 3-5 kg siarki. Zawartość siarki i innych pierwiastków w nawozach naturalnych może się różnić w zależności od gatunku zwierząt, sposobu żywienia oraz przechowywania nawozu. Siarka całkowita zawarta w nawozach naturalnych tworzy różne związki siarkowe, jednak tylko jej niewielka część, (5-10%) stanowi siarkamsiarczanową, która bezpośrednio po zastosowaniu będzie dostępna dla roślin. Pozostałe związki siarki mogą ulatniać się bądź tworzyć organiczne związki, które muszą ulec mineralizacji, aby były dostępne dla roślin. W ten sposób stosowanie samych nawozów naturalnych nie zabezpieczy roślin w ten makroskładnik. Pierwiastek należy uzupełnić w nawożeniu mineralnym.
W przypadku stosowania siarki ważny jest odczyn gleby
Podstawowym warunkiem wysokiej efektywności stosowanego nawożenia mineralnego, jest uregulowanie odczynu gleby. Wapnowanie wpływa na lepsze pobieranie i wykorzystanie składników pokarmowych zawartych w nawozach mineralnych. W przypadku siarki, następuje większe pobranie siarczanów przez rośliny, co powoduje mniejsze ich straty na skutek wymywania. Ponadto wzrost pH gleby wpływa na zmiany w aktywności mikrobiologicznej gleby, przez co zwiększa się mineralizacja materii organicznej gleby i uwalnia się większa ilości związków siarki rozpuszczonych w roztworze glebowym.
Literatura:
1. Czubiński T. (red.) 2017. Leksykon nawożenia. PWR Wyd. I: 20-23.
2. Grześkowiak A. 2013. Vademecum nawożenia: 32-36
3. Holubowicz-Kliza G. 2009. Nieinfekcyjne czynniki chorobotwórcze. Inst. Upowszechnieniowa Nr 158. IUNG-PIB: 16-21.
4. Podleśna A. 2004 Problemy nawożenia magnezem i siarką upraw rolniczych w Polsce. Materiały szkoleniowe nr 90 XII krajowe seminarium 5. Stosowanie agrochemikaliów: 95-113
