W grupie nawozów naturalnych wyróżnia się te występujące w formie płynnej (przykładowo gnojówka, gnojowica) oraz stałej (przykładowo obornik, pomiot). Obornik to najcenniejszy nawóz naturalny, stanowiący źródło składników pokarmowych (makro- i mikroelementów) oraz materii organicznej. Jego regularne wykorzystanie umożliwia stworzenie wydajnego i zdrowego stanowiska uprawy. Materiał ten działa kompleksowo – poprawia właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Wartość nawozowa obornika stanowi pochodną gatunku, sposobu utrzymania i żywienia zwierząt, z których został pozyskany, a ponadto zabiegów agrotechnicznych przeprowadzonych na polu po jego aplikacji. 

Obornik stanowi przefermentowaną mieszaninę moczu i kału zwierząt oraz ściółki. Jako nawóz może być wykorzystywany w różnych terminach, a wykorzystanie zawartych w nim składników pokarmowych przez rośliny jest rozłożone na okres kilku lat (fot. A. Lisowsk

Termin stosowania nawozów naturalnych 

W świetle Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu, obornik można stosować na gruntach ornych w okresie od 1 marca do 31 października. Na uprawach trwałych, wieloletnich i trwałych użytkach zielonych dopuszcza się stosowanie obornika od 1 marca do 30 listopada. Nawozy azotowe mineralne i płynne nawozy naturalne (gnojowica, gnojówka) można aplikować na gruntach ornych do 20 października (w przypadku niektórych gmin do 15 bądź 25 października), a na trwałych użytkach zielonych, uprawach wieloletnich oraz uprawach trwałych – graniczny termin ich stosowania to 31 października. Co istotne, w szczególnych przypadkach istnieje możliwość stosowania nawozów naturalnych zawierających w składzie azot na gruntach ornych w późniejszym terminie.

Zasada ta ma zastosowanie podczas wystąpienia niekorzystnych warunków pogodowych (uniemożliwiających zbiór plonów lub wykonanie nawożenia, wówczas graniczny termin stosowania nawozów to 30 listopada) oraz zakładania uprawy po późno zbieranych przedplonach – buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach (wówczas termin graniczny przypada na koniec jesieni).

Obornik warto aplikować szczególnie pod rośliny o długim okresie wegetacji – kukurydza, ziemniak i burak cukrowy, które najbardziej efektywnie wykorzystają zawarte w tym nawozie składniki pokarmowe. W praktyce rolniczej, nawóz ten wykorzystywany jest w różnych terminach – pod uprawę rzepaku czy pszenicy ozimej w okresie letnim; pod uprawę buraków, warzyw, kukurydzy czy wczesnych ziemniaków w okresie jesiennym; pod uprawę późnych ziemniaków, kukurydzy i niektórych warzyw w okresie wczesnej wiosny. Przy czym, po aplikacji obornika należy jak najszybciej przykryć go warstwą gleby – maksymalnie do 12 godzin. To dobra praktyka umożliwiająca efektywne wykorzystanie zawartego w nim azotu (ograniczenie strat tego pierwiastka wskutek ulatniania amoniaku).

 Literatura:
1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz. U. z 2023 r. poz 244).