Najsilniej na skład botaniczny runi i jej trwałość oraz na produktywność i wartość pokarmową masy roślinnej wpływa nawożenie. Wzrost plonowania będzie tym większy, im dany użytek byt bardziej zaniedbany i mniej produktywny przed zagospodarowaniem. W miarę zwiększania intensywności użytkowania wzmaga się zapotrzebowanie roślin na składniki pokarmowe. Bardzo ważnym czynnikiem jest utrzymywanie optymalnego odczynu gleb w przedziale pH od 5,5 do 6,5. Wapnowania wymagają głównie łąki i pastwiska grądowe, założone na lekkich i średnich glebach mineralnych, o pH poniżej 5,5. Nawozy wapniowe najlepiej wysiać po zbiorze wszystkich pokosów i po zakończeniu wypasania.

Nawożenie azotem

Optymalne dawki zalecane na łąki położone na glebach minęrainych wynoszą 80-180 kg N/ha, a na glebach organicznych, torfowo-murszowych 0-140 kg N/ha. Jeżeli motylkowate stanowią 20-30% składu botanicznego runi, roczna dawka azotu nie powinna przekraczać 60 kg/ha. Dawkowanie nawozów azotowych powinno być dostosowane do sposobu użytkowania, a ściślej do częstotliwości koszenia lub wypasania. Roczną dawkę nawozów azotowych dzieli się na tyle porcji, ile przewiduje się pokosów (wypasów). Jeżeli łąkę użytkuje się trójkośnie, dawkę azotu dzieli się na trzy porcje i wysiewa się je wczesną wiosną oraz po zbiorach pierwszego i drugiego pokosu. Dawka wiosenna powinna być większa od dawek stosowanych po pokosach. Wynika to z dużego zapotrzebowania roślin na azot w okresie ich intensywnego wzrostu i rozwoju, w szczególności zaś w okresie strzelania traw w źdźbło. Potrzeby traw w tej fazie mogą stanowił nawet 30% całorocznej dawki azotu. Na łąkach grądowych, położonych na glebach mineralnych lekkich, silnie podsychających latem, zaleca się stosowanie wiosną 50-60% dawki rocznej.

Nawożenie fosforem

Nawożenie fosforem wpływa wyraźnie na zwiększenie plonowania roślinności łąk i pastwisk. Systematyczne nawożenie fosforowe powinno być stosowane na większości łąk i pastwisk, na lekkich glebach mineralnych i torfowo-mineralnych. Na podstawie wyniku analizy zasobności gleb w ten składnik ustala się rodzaj nawozu i dawkę konieczną do zastosowania. Najlepiej zastosować superfosfat pojedynczy, który zawiera 10% siarki, która zwiększa ilość białka w masie roślinnej. W celu szybszego i zwiększonego pobierania fosforu przez rośliny ważne jest równomierne rozsianie nawozów na powierzchni darni.

Nawożenie potasem

Nawożenie potasem stosuje się nie tyle w celu zwiększenia plonowania łąk i pastwisk, ile dla zapewnienia prawidłowego przebiegu fotosyntezy i gospodarki węglowodanowej roślin. Nawożenie tym składnikiem nie sprawia ogólnie problemów, poza koniecznością ostrożnego podejścia do wielkości dawki jednorazowej. Obowiązuje zasada dzielenia rocznej dawki powyżej 80 kg K2O/ha na przynajmniej dwie. Wtedy najlepiej połowę dawki wysiać wiosną z nawozami fosforowymi, a drugą połowę po zbiorze pierwszego pokosu na łąkach oraz po drugim wypasie na pastwiskach. Taki podział dawki jest niezbędny szczególnie na pastwiskach ze względu na jakość. Zbyt duże pobranie potasu przez trawy może rozszerzać stosunek K: (Ca+Mg) co pogarsza jakość paszy a w skrajnych przypadkach może być przyczyna chorób fizjologicznych bydła. Aby temu zapobiec wskazane jest dodatkowe nawożenie magnezem i wapniem.

Do nawożenia TUZ najlepiej wybierać nawozy wieloskładnikowe (polifoski) produkowane przez Police o różnych proporcjach NPK szczególnie z dodatkiem magnezu. Dobór odpowiedniego nawozu zależy od zasobności gleb w przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu. Nawóz ten najlepiej zastosować wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji. Jeżeli zawartość azotu jest zbyt niska należy uzupełnić dawkę azotu w formie saletry amonowej. Po zbiorze kolejnych pokosów należy wtedy zastosować nawożenie azotowe.

(Autor: dr hab. Wojciech Stępień)