Soja jest gatunkiem, który cieszy się coraz większym zainteresowaniem. W 2018 roku produkcja światowa soi wynosiła 349 mln ton, co oznacza, że od 2010 roku wzrosła o ponad 32%, a powierzchnia zasiewu w tym okresie zwiększyła się o 22%. W Polsce zainteresowanie produkcją nasion soi zanotowało bardzo duży progres. W okresie od 2010 do 2018 roku – powierzchnia uprawy tej rośliny zwiększyła się ponad trzydziestokrotnie (w 2018 r. do 5447 ha), produkcja krajowa nasion wzrosła pięciokrotnie, a plony z hektara zwiększyły się o 37%. Rekordowy pod względem powierzchni zasiewu tej rośliny był rok 2017, w którym soja zajmowała 9,3 tys. ha. Soja dla wielu rolników w Polsce jest sposobem na przerwanie niekorzystnego następstwa roślin zbożowych, rzepaku i kukurydzy w płodozmianie. Podobnie jak wszystkie strączkowe, jest ona rośliną strukturotwórczą i wzbogacającą glebę w składniki pokarmowe. Resztki pożniwne pozostawione na polu poprawiają właściwości fizyczne i chemiczne gleby zwiększając w niej zawartość substancji organicznej, a współżycie z bakteriami brodawkowymi wzbogaca glebę w azot. Za uprawą soi przemawia również wysoka wartość odżywcza nasion, które zawierają nawet ponad 40% białka o korzystnym składzie aminokwasowym, około 20% tłuszczu o wysokiej zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz inne cenne składniki. Z uwagi na duże zainteresowanie konsumentów zdrową żywnością soja coraz częściej uprawiana jest w systemie ekologicznym, w którym plonuje na zadowalającym poziomie.

Soja jest rośliną ciepłolubną i w warunkach klimatycznych Polski temperatura jest głównym czynnikiem warunkującym prawidłowy wzrost i rozwój tej rośliny. W czasie wegetacji soi można wyróżnić dwa okresy krytyczne. Pierwszy występuje bezpośrednio po siewie i trwa do wschodów roślin. Z tego względu nasiona soi należy wysiać w glebę ogrzaną do temperatury 8-10^oC. W przeciwnym razie kiełkowanie i wschody są powolne, opóźnione i wydłużone, co zmniejsza konkurencyjność soi względem chwastów. Ponadto część nasion może zgnić i stracić zdolność kiełkowania. Drugi okres krytyczny przypada na fazę kwitnienia. W tym czasie soja wymaga minimalnych temperatur w zakresie 17-18^oC, a optymalne warunki termiczne kształtują się w przedziale 22-25^oC. Występowanie temperatury poniżej 10^oC może spowodować zahamowanie fazy kwitnienia. Natomiast utrzymywanie się przez dłuższy czas temperatury poniżej 24°C opóźnia kwitnienie. W okresie dojrzewania nasion, soja potrzebuje mniej ciepła, minimalne wymagania termiczne wynoszą 8-14^oC, a optymalne 14-20^oC. W okresie wegetacji soi średnia temperatura dobowa nie powinna być niższa niż 15^oC. W zbyt niskich temperaturach następuje spowolnienie wzrostu roślin, którego konsekwencją jest występowanie mniejszej liczby pędów i strąków. O wrażliwości roślin na wszelkie czynniki stresowe, w tym temperaturę decydują przede wszystkim uwarunkowania genetyczne.

Soję powinno się uprawiać na glebach żyznych, ciepłych, przewiewnych oraz dobrze utrzymujących wilgoć. Optymalne pH gleby wynosi 6,5-7,0. Soja źle toleruje gleby kwaśne, zwięzłe i szybko zaskorupiające się. Przed siewem soi należy przede wszystkim pamiętać o nawożeniu P i K. W zależności od zasobności gleby w te składniki, należy zastosować 40-50 kg P₂O₅/ha i 60-80 K₂O/ha. W przypadku nawożenia azotowego, ze względu na współżycie soi z bakteriami wiążącymi azot, powszechnie zaleca się przedsiewne podanie startowej dawki tego składnika w ilości 30 kg/ha. Na glebach o niskiej zawartości siarki i magnezu, soję należy dokarmiać siarczanem magnezu. Soja reaguje korzystnie na niektóre mikroskładniki, takie jak: cynk, molibden, bor. Zbyt duże nawożenie azotem może powodować wyleganie roślin soi oraz słabe zawiązywanie lub brak bakterii brodawkowych. Na plantacji nie należy stosować nawozów zawierających miedź i mangan. Miedź hamuje wzrost włośników, co znacznie ogranicza wytwarzanie brodawek, natomiast mangan jest toksyczny dla bakterii z rodzaju Bradyrhizobium.

Termin siewu soi, w zależności od regionu, przypada na okres od 20 kwietnia do 5 maja. Fenologicznym wyznacznikiem terminu siewu soi jest kwitnienie klonu zwyczajnego lub koniec kwitnienia wiśni. Wczesny termin siewu wpływa korzystnie na wysokość osadzenia dolnych strąków. Soja powinna być wysiana w obsadzie 60-70 roślin/m². Soję najlepiej wysiewać w rozstawie rzędów 15–25 cm, ewentualnie wysiewając siewnikiem punktowym w rozstawie 45 cm. Uwzględniając MTN oraz zdolność kiełkowania nasion ilość wysiewu nasion kształtuje się od 120 do 180 kg/ha. Należy pamiętać, żeby nasiona soi umieszczać w glebie możliwie płytko, na głębokości 3-4 cm. Przy zbyt głębokim wysiewie liścienie mogą mieć trudności z przebiciem się przez warstwę gleby, co będzie skutkowało nierównomiernymi i przerzedzonymi wschodami. Jest to szczególnie niebezpieczne na glebach zaskorupiających się. Przed siewem nasiona należy zaszczepić szczepionką (Nitraginą) zawierającą bakterie brodawkowe Bradyrhizobium japonicum.

Soję najczęściej wysiewa się w stanowiskach po zbożach, które zostawiają pole wolne od chwastów oraz są średnio zasobne w azot, w 3 roku po okopowych uprawianych na oborniku. Roślina ta na tym samym polu nie powinna być uprawiana częściej niż co 4 lata.

Chwasty są dużym konkurentem dla roślin soi. Najbardziej krytycznym okresem dla soi są pierwsze 3–4 tygodnie po wschodach, kiedy z powodu wolnego wzrostu roślin są one narażone na zagłuszenie przez chwasty. Soja może być atakowana przez różne patogeny, wirusy, grzyby, bakterie i szkodniki, jednakże obecnie nie stanowią one dużego zagrożenia dla upraw. Większość patogennych grzybów oraz niektóre choroby bakteryjne i wirusowe soi rozprzestrzeniane są z materiałem siewnym. Do chorób wirusowych, bakteryjnych i grzybowych możemy zaliczyć: mozaikę soi, bakteryjną ospowatość soi, bakteryjną plamiastość soi, zgorzel siewek, mączniaka rzekomego soi, septoriozę. Soja może być atakowana przez takie szkodniki, jak: mszyce, zmienniki, śmietka kiełkówka, strąkowiec bobowy, strąkowiec grochowy oraz przędziorek chmielowiec. Znacznym ułatwieniem dla rolników jest rejestracja nowych odmian dobrze dostosowanych do naszych warunków klimatycznych oraz mniejszej skłonność do wylegania w porównaniu z innymi roślinami strączkowymi. Obecnie w Krajowym Rejestrze zarejestrowanych jest ponad 20 odmian soi. Do bardzo wczesnych należą: Annushka, Augusta; odmiany wczesne to: Oressa, Paradis, Adessa, Aldana, Antigua, Erica; średniowczesne - Maja, Sculptor, Abelina; późne - ES Comandor, GL Melanie, Madlen, Regina, Viola, Aligator, Aurelina; bardzo późne - Petrina, Coraline. Oprócz odmian zarejestrowanych, w obrocie nasiennym dostępne są również odmiany zarejestrowane we Wspólnotowym Katalogu Odmian (CCA).

Odmiany zalecane do uprawy na obszarze poszczególnych województw (według COBORU; *odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), niezarejestrowana w Polsce):
woj. dolnośląskie – Abelina, Aligator, Sultana*
woj. kujawsko-pomorskie – Abelina, GL Melanie, Aligator, Erica, Mavka, Sculptor
woj. lubelskie – Abelina, GL Melanie, Sirelia*, Naya*, Kofu*, Brunensis*
woj. lubuskie – Abelina, Sirelia*, Erica, Mavka
woj. łódzkie – Abelina, GL Melanie, Sirelia*
woj. małopolskie – Abelina, Sirelia*, Lissabon*, Merlin*, Protina*
woj. mazowieckie – Abelina, GL Melanie, Sirelia*, Erica, Lissabon*
woj. opolskie – GL Melanie, Sirelia*, Aligator, Lissabon*, Merlin*, Sultana*, Moravians*, Petrina
woj. podkarpackie – Abelina, GL Melanie, Aligator, Lissabon*, Merlin*, Sultana*, Naya*, Bohemians*
woj. podlaskie – Abelina
woj. pomorskie – Erica, Bohemians*
woj. śląskie – Abelina, GL Melanie, Aligator, Mavka, Sculptor, Viola
woj. świętokrzyskie – Abelina, GL Melanie, Sirelia*, Lissabon*, Naya*, Kofu*
woj. wielkopolskie – Abelina, GL Melanie, Sirelia*, Aligator, Erica, Sultana*, Viola,
ES Comandor
woj. zachodniopomorskie – Sirelia*, Erica, Merlin*, Moravians*, Adsoy*

Tabela 1. Plon nasion i wczesność wybranych odmian soi (według COBORU).


W Polsce pomimo niższego plonowania, lepiej sprawdzają się odmiany wczesne i bardzo wczesne, ze względu na mniejsze wymagania cieplne i krótszy okres wegetacji. Jest zatem większe prawdopodobieństwo, że w porę zakończą wegetację. Najlepiej sprawdzają się odmiany, których okres wegetacji jest krótszy niż 140 dni. Prowadzone prace hodowlane ukierunkowane są na uzyskanie odmian soi o wysokiej wartości użytkowej i większej odporności na stresy, zwłaszcza chłód. Obserwowane w ostatnich latach zmiany klimatyczne związane z wydłużaniem się okresu wegetacyjnego i wzrostem liczby dni słonecznych pozwalają przypuszczać, że areał uprawy soi w Polsce będzie w dalszym ciągu się powiększał.