Jednym z kluczowych elementów w okresie wegetacji rzepaku jest moment od siewu do wykształcenia rozety – w czasie jesiennego rozwoju formuje się struktura plonu. W tym okresie rośliny wymagają, m.in. odpowiedniego zaopatrzenia w składniki pokarmowe. Szczególnie istotne są zwłaszcza fosfor i potas, a ponadto siarka, azot, magnez i mikroskładniki. Pierwiastki te odgrywają istotną rolę w procesie przygotowania roślin do zimowego spoczynku oraz kształtowania ich odporności na negatywne działanie patogennych organizmów. Planując przedsiewne nawożenie rzepaku warto rozważyć wybór nawozów kompleksowych – przykładowo tych z grupy POLIFOSKA®: Polifoska 5 czy Polifoska 6. Nawozy te zawierają azot, fosfor, potas, magnez i siarkę oraz cechują się dobrą rozpuszczalnością w wodzie (składniki bezpośrednio dostępne dla roślin). Średnia (orientacyjna) dawka nawozu Polifoska 5 pod rzepak ozimy na stanowisko cechujące się średnią zasobnością w fosfor i prognozowanym średnim i wysokim poziomie plonowania wynosi odpowiednio 300-350 kg/ha i 400-450 kg/ha. Z kolei, orientacyjna dawka nawozu Polifoska 6 pod rzepak ozimy uprawiany na stanowisku średnio zasobnym w fosfor i przewidywanym średnim i wysokim poziomie plonowania wynosi odpowiednio 250-300 kg/ha i 350-450 kg/ha. Nawóz Polifoska 6 (o węższym stosunku fosforu do potasu) będzie odpowiednim wyborem w sytuacji uprawy rzepaku po przyoranej słomie zbóż, stanowiącej bogate źródło potasu.

Należy pamiętać, że rekomendowane dawki stanowią ogólną propozycję. Intensywność nawożenia należy ustalać bazując na zasobności stanowiska (analiza gleby) i zapotrzebowaniu roślin (pobranie jednostkowe x zakładany plon roślin z ha). Co równie istotne – rzepak jest rośliną wrażliwą na nieuregulowany odczyn gleby. Stąd, z co najmniej rocznym wyprzedzeniem należy zastanowić się czy stanowisko nie wymaga aplikacji wapna nawozowego. W przypadku niskiej zasobności gleby w magnez warto rozważyć wykorzystanie wapna magnezowego – rzepak słabo rozwija się na stanowisku ubogim w ten pierwiastek.

 

Ile składników zostaje w słomie? 

Resztki pożniwne – naturalnie pozostawiona na stanowisku masa roślinna stanowi istotny element gospodarki materią organiczną i składnikami pokarmowymi w glebie. Do resztek pozbiorowych zalicza się korzenie i ścierń, opadłe liście i łuszczyny (rzepak), plewy (zboża) i strąki (rośliny strączkowe). W zależności od gatunku uprawianej rośliny, stosunek plonu ubocznego (resztki pożniwne i korzeniowe) do głównego wynosi przeciętnie:

• 1,0:1 dla jęczmienia jarego, 
• 1,1:1 dla pszenicy ozimej, 
• 1,5:1 dla żyta ozimego, 
• 2,5:1 dla rzepaku ozimego. 

Stąd wniosek, że na każdą tonę wyprodukowanego ziarna, rośliny zbożowe mogą wytworzyć co najmniej tyle samo plonu ubocznego, a rzepak – nawet 2,5 razy więcej. W zależności od pochodzenia, resztki pozbiorowe zawierają różną ilość mikro- i makroelementów. Po przyoraniu tego materiału i przebiegu szeregu różnorodnych procesów, składniki pokarmowe mogą przejść w formy mineralne i zostać wykorzystane przez rośliny następcze. Generalnie, wartość nawozowa słomy jest pochodną rodzaju rośliny uprawnej oraz zawartości suchej masy i składników mineralnych zgromadzonych przez nią w trakcie wegetacji. Przykładowo, w słomie pszenicznej może być zakumulowane: 0,2-0,3% fosforu, 0,4-0,6% wapnia, 0,5-0,7% azotu i 1-2% potasu. Z kolei, resztki pozbiorowe rzepaku mogą zawierać: 0,4-0,6% fosforu, 0,6-1,0% azotu, 1,5-3,0% wapnia i nawet 2-3% potasu. Wobec powyższego łatwo wnioskować, że uzyskanie plonu ubocznego pszenicy na poziomie około 5 t/ha wiąże się ze zgromadzeniem w nim przez rośliny około 10-15 kg fosforu czy 25-35 kg azotu. Co istotne, resztki pożniwne stanowią także źródło związków próchnicznych, szczególnie ważnych dla zachowania zdrowia i produktywności stanowiska uprawy. 

Zachowaj prawidłowy termin siewu rzepaku

Okres wegetacji rzepaku trwa około 320 dni podczas, których można zidentyfikować 5 etapów kluczowych pod względem plonotwórczym. Pierwszym z nich jest okres jesiennej wegetacji, który kończy się w momencie spadku temperatury poniżej 4°C.

Do tego czasu rośliny powinny wytworzyć: 

• do 12 liści wraz z zawiązkami pędów bocznych i kwiatów; 
• szyjkę korzeniową o średnicy 8-10 mm; 
• silny system korzeniowy (40-50 cm w głąb profilu glebowego). 

Kiedy siać rzepak? 

Osiągnięcie przez rośliny odpowiedniej fazy rozwoju jesiennego zapewnia wegetacja trwająca około 9-10 tygodni. Stąd, siew rzepaku przypada z reguły na miesiąc sierpień, między 5 a 25 dniem miesiąca. Natomiast optymalny termin siewu roślin jest zróżnicowany w zależności od regionu kraju oraz lokalnych warunków pogodowych. Generalnie, w pierwszej połowie sierpnia rzepak można wysiać w północno-wschodnim i środkowym regionie Polski, a po 20 sierpnia – na obszarze zachodnim i południowym. Warunki pogodowe determinujące zbiór przedplonu czy przesuszenie stanowiska mogą opóźnić czas założenia plantacji. Coraz dłuższa i ciepła jesień oraz łagodna zima umożliwiają przesunięcie tego terminu nawet do 15 września, bez ryzyka utraty plonu. Przy czym, należy pamiętać, że zarówno zbyt wczesny jak i zbyt późny siew roślin może być ryzykowny – wybór terminu siewu wpływa na zdolność roślin do przygotowania się do zimowego spoczynku. Zbyt wczesny siew rzepaku może doprowadzić do nadmiernego rozwoju roślin w okresie jesiennym (podatność na wymarzanie) i wzmożonej presji ze strony patogennych grzybów oraz szkodników. Z kolei, skrócenie wegetacji – zbyt późny siew, może stać się przyczyną ograniczonej zimotrwałości roślin, opóźnionego kwitnienia czy mniejszej akumulacji oleju w nasionach.